به گزارش خبرگزاری مهر، مارک هیبز -متخصص ارشد سیاست گذاری هستهای اندیشکده کارنگی- در زمینه مذاکرات ایران و 1+5 میگوید: "همین که مشکلاتی که طی مذاکرات به وجود میاید به صورت غیرمجاز به مطبوعات درز نمیکند و کنترلی که مذاکره کنندگان توانستهاند بر خروجی جلسات به مردم اعمال کنند، نشانه مثبتی است که این خواست سیاسی در هر دو سو وجود دارد تا فراتر از آن به هدف نگاه کنند."
مارک فیتزپاتریک -مدیر "برنامه عدم اشاعه و خلع سلاح موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک IISS"- که در لندن مستقر است نیز به تمجید روند مذاکرات میپردازد: "تاکنون، خوب بوده است. به توافق موقت احترام گذاشته شده و گفتگوها بر سر معامله نهایی فضای مثبتی را به وجود آورده است."
وی میافزاید: "تمام طرفها، مسئولانه برخورد میکنند."
هیبز همچنین خاطر نشان میکند که از ابتدا "به این دلیل که یکی از چالشهای بزرگ، کمبود اعتماد بود، از آغاز مسیر راه بر اساس اقدامات اعتمادساز طراحی شده بود که هر کدام میوههای سطح پایینی را به بار بیاورند."
وی تاکید میکند: "آنها درحال چیدنشان هستند. اما شاید سختترین قسمت، آخرین بخش باشد و مسائلی در پیش رو وجود دارد که ممکن است باعث توقف در روند شوند."
این کارشناس اندیشکده کارنگی مدعی میشود که مذاکره کنندگان باید با مسائلی که از گذشته درباره برنامه هستهای ایران وجود داشته است و در گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی (IAEA) درج شده بود، مواجه شوند.
هیبز میگوید: "باید توافق کنند که بالاخره برنامه هستهای ایران به چه نحو باشد و تا چه زمانی باید محدود باشد و حذف تحریمها چگونه متناظر با گامهای باقی مانده برای ایران، برنامه ریزی شود."
مسائل پیش رو
هیبز میگوید: "مذاکرات به نقطهای رسیده است که ایران آمادگی باز کردن تاریخچه هستهای خود برای IAEA است" و معتقد است این اتفاق بیسابقه است.
"ایران در مسیری قرار دارد که در باره فعالیتهای خود در زمینه تهیه اورانیوم پاسخگو باشد. در زمینه تحقیقات و توسعه بحث چاشنیهای انفجاری الکتریکی توضیح دهد."
ایران بارها تاکید کرده است هدف از رآکتور آب سنگین اراک، تولید برق است اما غربیها نسبت به بازفرآوری پلوتونیوم ابراز نگرانی کردهاند.
کارشناس آمریکایی در ادامه میگوید: "بخش عمدهای از اتهاماتی که درباره تحقیقات مرتبط با سلاح هستهای وجود دارد، این که در انتها ایران چند سانتریفوژ میتواند داشته باشد، آیا ایران میتواند تحقیقات خود را در زمینه تحقیق و توسعه سانتریفوژهای پیشرفتهتر و تکنولوژی غنیسازی از طریق لیزر و اینکه آیا ایران با نظام نظارتی شدیدتری که تاکنون بر هیچ کشوری که سلاح هستهای ندارد اعمال نشده است؛ هنوز مطرح نشدهاند."
تمدید گفتگوها
از سوی دیگر، فیتزپاتریک اعتقاد دارد که به دلیل موارد باقی مانده در مذاکرات، گفتگوها فراتر از ماه ژوئیه ادامه خواهد داشت.
وی میگوید: "من کاهش اختلافات در زمینه مسائلی همچون میزان برنامه غنیسازی، انتقال سانتریفیوژهای اضافی و مدت زمان اعمال محدودیتها را شاهد نیستم."
مدیر اندیشکده انگلیسی میافزاید: "بسیار بعید است طرفها بتوانند این مسائل شدیداً اختلاف برانگیز را تا 20 ژوئیه حل کنند. احتمال بیشتر می‌رود، فراتر از زمان کنونی توافق شش ماهه، ادامه یابد."
اما فیتزپاتریک میگوید هنوز برای صحبت از تمدید زمانی، زود است: "به درستی، تمرکز مذاکره کنندگان بر رسیدن به این توافق جامع است. برای آنها، صحبت از تمدید اقدامات موقتی که وجود داشته است، باعث شکستِ مذاکرات خواهد شد. اما بالاخره زمانی مجبور به این کار خواهند شد.
کارشناسان فوق اعتقاد دارند که همین بحث تمدید نیز میتواند چالش برانگیز باشد، زیرا که اقداماتی که دو طرف باید انجام دهند نیز مورد سوال است: در خواست ایران برای کاهش بیشتر تحریمها چه خواهد بود و ما به ازای آن، درخواست غرب چه خواهد بود؟
با این حال اکثر آنها قبول دارند که تمدید مذاکرات در مجموع مثبت خواهد بود زیرا نشانه پیشروی مذاکرات و امیدواری نسبت به حل مسائل فیمابین خواهد بود.
--------------------
گزارش از حامد نعمتاللهی