به گزارش خبرگزاری مهر، اندیشکده آمریکایی بروکینگز در گزارشی به قلم سوزان مالونی -متخصص ارشد مسائل بینالملل به بررسی آخرین وضعیت مذاکرات هستهای میان تهران و گروه 5+1 پرداخته است.
وی در ابتدا به دور جدید آن در وین اشاره میکند که طرفین "موفق به کاهش اختلافات دیرینه درباره ظرفیت و دامنه برنامه هستهای ایران نشدند" و می‌افزاید: "در حالی که بن بست فوق، روندی که از زمان امضای قرارداد موقت در نوامبر ایجاد شده بود را دچار اخلال کرده است؛ اما مشاجره سخت به دلیل فاصله وسیع منافع و اهداف دو طرف قابل پیشبینی بود."
نویسنده با نقل قول از یک مقام ارشد آمریکایی پیش از گفتگوهای هفته گذشته در وین، از این که برخی از رسانهها و حتی مراکز تصمیمسازی بیش از حد ابراز خوشبینی میکنند و طوری القا میکنند که دو طرف به توافق رسیدهاند انتقاد کرده است.
با این وجود، از منظر مالونی شرایط کنونی سه جنبه مثبت دارد که باید مورد توجه قرار گیرد:
1- مشکلات پیش آمده بر سر نگارش توافق جامع، این نظر که باید مذاکرات دو مرحلهای باشد را تایید کرد
وی مینویسد: "در حالی که اقدام اولیه اصلی در موضوع هستهای در نوامبر رخ داد، برخی در واشنگتن نیاز به روند دو مرحلهای مذاکرات را زیر سوال بردهاند. منتقدان در کنگره و جاهای دیگر، مدعی شدند توافق موقت یک حرکت نمایشی از سوی ایران است و تاکید کردند خطر احتمالی مشروعیت بخشیدن به برنامه هستهای ایران و از بین رفتنِ حمایت بینالمللی از تحریمها، میتواند منجر به آسیبی فراتر از منافعی که توافق ژنو داشته است؛ بشود."
دولت اوباما در آن زمان تلاش کرد رویکرد خود را توجیه کند و موارد درج شده در توافق را "واقع بینانهترین و معتبرترین راه برای ممانعت از عبور ایران از آستانه سلاح هستهای" دانسته بود.
مالونی در رد این نظر منتقدان مینویسد: "دو طرف در طول چهار ماه اخیر مذاکرات فشردهای را نه تنها در سطح مقامات ارشد که هفته گذشته با هم دیدار کردند، پی گرفتهاند بلکه متخصصان در هر دو حوزه هستهای و تحریمها مذاکره کردهاند. هر دو طرف انگیزههای بسیار قویای دارند تا به توافق جامعی دست یابند اما اختلافاتی که همچنان وجود دارد، نشان میدهد رسیدن به یک توافق قابل پذیرش [برای طرفین] چقدر پیچیده و سخت است."
2- انگیزه ایران برای نتیجه بخشی مذاکرات
در گزارش بروکنیگز آمده است یکی از جدیترین انتقاداتی که به توافق هستهای گرفته میشد، این بود که فاصله شش ماهه و تعلیق برخی از تحریمها باعث کاهش فشار بر ایران و کاهش انگیزه تهران در زمینه رسیدن به توافق نهایی خواهد شد.
بر اساس گفتمان فوق: "توافق موقت در نهایت دائمی خواهد شد و مشاجره ده ساله برای ممانعت از دست یابی ایران به قابلیت سلاح هستهای، سر از ناکجا آباد در خواهد آورد."
مالونی میگوید اکنون مشخص شده که انگاره فوق اشتباه بوده و ایران بیشتر از چیزی که از توافق موقت به دست آورده، ضرر کرده است: "سیلِ هیاتهای تجاری خارجی روانه شدهاند، اما تا این تاریخ تنها کسانی که از سبک شدنِ تحریمها بر اساس توافق موقت سود بردهاند، هتل داران بودهاند."
وی می‌افزاید اقتصاد ایران در اوایل پاییز گذشته به ثبات رسید اما انتخاب رئیس جمهور جدید و توافق ژنو باعث بالارفتن انتظارات عمومی شده است.
این کارشناس مسائل بینالملل به صحبت علی اکبر ولایتی مشاور عالی مقام معظم رهبری در دیدار با مدیر خاورمیانه وزارت خارجه فرانسه بر پایبندی ایران به ادامه مذاکرات با وجود مشکلات پیش آمده اشاره می کند.
3- اعضای گروه 5+1 متحد باقی ماندهاند
از منظر اندیشکده بروکینگز، "مهمترین و امیدوارکنندهترین خروجی مذاکرات هفته گذشته هستهای، خبری بود که منتشر نشد: با وجود شکاف عمیق میان روسیه و آمریکا بر سر اوکراین و کریمه وجود دارد، هیچ اختلاف علنیای بین گروه 5+1 رخ نداده."
مالونی همکاریِ کنونی بین کشورها و ساختارهای مختلف در پرونده هستهای ایران را در تاریخ بحرانهای بینالمللی بی سابقه دانسته است.
در پایان گزارش آمده است: "هر پیشرفتی که تاکنون در بحث هستهای رخ داده باید الهام بخش تفکر خلاقانه بیشتری برای استفاده از درسهای موفقت چندجانبهنگری، برای حل مسائل دیگر مرتبط با ایران باشد."