به گزارش خبرنگار مهر، قنات قصبه گناباد به عنوان عجایب تاریخ تمدن بشری در زمره عميق ترين قنات ها قرار دارد و قدمت آن به ورود آريايي ها باز مي گردد.امروز این اثر یکی از شاهکارهای آبی جهان است که باید با همت مسئولان میراث فرهنگی هر چه زودتر نام و نسبش در فهرست میراث جهان و بر قله آثار باستانی ارزشمند به یادگار ماند.
عظمتی جاودانه بر دفتر تاریخ خطه خورشید نقش می بندد
قصبه با طول تقریبی33 کیلومتر در جنوب استان خراسان رضوی، اوج هنرنمایی اهالی این سرزمین را به رخ جهانیان می کشاند و چهره این میراث و تمدن آریایی؛ عظمت و شکوهی جاودانه را بر دفتر تاریخ خطه خورشید نقش می زند.
امروز برای حفظ نام و نسب قصبه اقداماتی نظیر ساخت مستند در دستور کار مسئولان بوده و قرار است بزرگترین شاهکار آبی جهان در قاب مستند به تصویر کشیده شود تا سیمای این اثر تاریخی با ارسال فیلمی به یونسکو اثبات گردد.
مستند قصبه به عنوان پیوست به یونسکو ارسال می شود
در حقیقت این مستند به عنوان پیوست پرونده قصبه به یونسکو ارسال می شود تا با نمایش و تصویر کشیدن این فیلم ویژگی‌های منحصر به فرد شاهکار آبی جهان و اهمیت آن به نمایش گذاشته شود.
کارگردان مستند قنات قصبه گناباد در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: مستند قنات قصبه با مشارکت صدا و سیمای خراسان رضوی و میراث فرهنگی با هدف ثبت جهانی این قنات در حال ساخت است.
سعید توکلی فر ادامه داد: در کار ساخت این مستند از اثر مکتوب پاپلی یزدی که در زمینه این قنات به رشته تحریر درآمده به عنوان یکی از منابع اصلی استفاده شده است.
قنات قصبه را "دیوها" ساخته اند
وی ادامه داد: آنچه قنات قصبه گناباد را از سایر قنات ها ممتاز کرده؛ عمق مادر چاه آن به عمق تقریبی 300 متر است و بدون تردید برای ساخت این قنات، اقدامی عظیم و حماسه ای بزرگ رخ داده است.
وی با تاکید بر اینکه قصبه دارای ویژگی های بی نظیری است و به سادگی نمی توان در مورد این ویژگی ها سخن گفت، تصریح کرد: مردم گناباد اعتقاد دارند که قنات قصبه را دیوها ساخته‌اند و این امر نشان می دهد که این قنات آنقدر قدمت و عظمت دارد که در مورد آن افسانه ساخته می شود.
این مستندساز ادامه داد: این قنات نشان می دهد که گذشتگان ما در نواحی کم‌آب و بی‌آب زمینه آبادانی را فراهم کرده اند و در حقیقت با آبی که از این قنات بیرون می‌آمده، تمدنی شکل گرفته است.
قصبه میراث دار یک تمدن است
توکلی فر افزود: قنات در فرهنگ مردمان نواحی کویری نقشی پررنگی داشته و در این راستا قصبه با توجه به ویژگی ها و قدمت 2 هزار و 500 تا 2 هزار و 700 ساله در حقیقت میراث دار یک تمدن است و ضرورت دارد تا با ساخت مستندهای این چنینی به یونسکو اثبات کنیم که این قنات باید جهانی شود.
این مستندساز خراسانی تصریح کرد: اگر این قنات وجود نداشت زندگی در بخش‌های وسیعی از فلات ایران امکان پذیر نبود بنابراین تلاش شد تا در این مستند زوایای پنهان و ویژگی های منحصر به فرد این قنات به نمایش گذاشته شود.
مستند قنات قصبه گناباد مراحل پاياني را طي می کند
معاون ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي در این زمینه گفت: در حال حاضر مستند قنات قصبه گناباد با همکاری صدا و سیمای استان و میراث فرهنگی مراحل پاياني را طي می کند.
حسین عباس زاده عنوان کرد: اسناد پيوستي پرونده قنات قصبه علاوه بر اسناد مكتوب، گزارش ها و نقشه به صورت تصويري است و اين مستند نیز به عنوان پيوست به يونسکو ارسال می شود.
وی ادامه داد: قرار است با به تصویر کشیدن ویژگی‌های خارق العاده و منحصر به فرد این قنات اهمیت آن را برای جهانیان به اثبات برسانیم و امیدواریم هر چه زودتر نام این قنات در فهرست میراث جهانی بدرخشد.
شاهکار آبی جهان از دو رشتهٔ اصلی و شش شاخهٔ فرعی تشکیل شده‌است
به گفته وی ساخت فيلم مستند 20 تا 25 دقيقه اي قنات قصبه در مراحل نهایی قرار دارد و پس از اتمام کار این فیلم به یونسکو ارائه می شود.
معاون ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي یادآور شد: این قنات از شاهکارهای آبی جهان بوده و از دو رشتهٔ اصلی و شش شاخهٔ فرعی تشکیل شده‌است.
وی تصریح کرد: مادرچاه این قنات در دامنهٔ شمالی سیاه کوه و مظهر کنونی قنات در جنوب محلهٔ معروف به قصبهٔ شهر قرار دارد.
لزوم حفظ محیط قدیمی پیرامون قنات قصبه
عباس زاده با اشاره به حفظ محیط قدیمی پیرامون قنات قصبه تاکید کرد: فضاي پیرامون قنات قصبه بايد همان شکل قديمي خود را داشته باشد و آثار قديمي و باغ ها و کوچه باغ هایی که اطراف آن قرار دارد باید احیا شود چرا که رعایت این موضوع یکی از معیارهایی است که باید در ثبت جهانی مورد توجه قرار گیرد.
فرماندار گناباد نیز تاکید کرد: امروز همه بايد دست به دست هم داده و تلاش کنیم تا اين نماد تمدن ایرانی با ثبت جهانی به عنوان بزرگ ترين سازه آبي در سطح جهان معرفی و شناسانده شود.
محمد صفایی با اعلام اینکه قصبه، قناتی افسانه ای و جادویی است، اظهار کرد: طول این اثر باستانی بیش از 33 کیلومتر است و عمق مادرچاه اصلی در انتهای رشتهٔ "دولاب نو" با توجه به شیب زمین حدود 300 متر و میزان آبدهی آن بیش از 130 لیتر در ثانیه است.
وی از ثبت ملی قصبه در سال 1379 خبر داد و افزود: این قنات در سال 1379 از سوی سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و ضرورت دارد تا با جدیت هر چه تمام تر برای ثبت جهانی این اثر تلاش کرد زیرا این قنات جدایی از عظمت و قدمتی که دارد، میراث و هویت ماست.
افسانه هایی که عظیم ترین شاهکار آبی جهان را طلسم کرد
از زمانی که ماجرای ثبت جهانی این اثر آغاز شده، افسانه ها و داستان های بسیاری در رابطه با قنات قصبه به گوش می رسد و اغلب این افسانه ها را اهالی بومی منطقه گناباد ساخته اند.
یکی از عجایب و افسانه هایی که بیش از بیش حکایتگر قدمت قصبه بوده این است که این قنات توسط اجنه و دیوان ساخته شده و هیچ بشری نمی تواند چنین کاری را انجام دهد.
امروز این افسانه ها، عظیم ترین شاهکار آبی جهان را در مرز خرافات و واقعیات طلسم کرده طوری که عده ای با تائید این افسانه ها اعتقاد دارند که قصبه با کمک دیوان ساخته شده است.
عباس مقرنسی پژوهشگر آثار تاریخی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: قنات قصبه گناباد موقعیت منحصر به فردی دارد و امروز داستان ها و حکایت هایی که در زمینه این قنات ورد زبان ها شده تا حدودی واقعیت دارد.
وی ادامه داد: این قنات یکی از پدیده های حیرت انگیز ساخته دست بشر است که از یک رشته اصلی و 6 رشته فرعی تشکیل شده است و مجموعا427 میله چاه دارد و عمیق ترین آن ها به حدود 300 متر می رسد.
تاریخ حفر قصبه به دوره هخامنشی بازمی گردد
این پژوهشگر آثار تاریخی یادآو شد: قصبه طولانی‌ترین کاریز جهان و عمیق‌ترین مادر چاه قنات است که تاریخ کندن و حفر آن به دوره هخامنشی و یا قبل از آن بازمی گردد.
مقرنسی با بیان اینکه مهم‌ترین عاملی که طول کاریز را مشخص می‌کند، شیب زمین است، افزود: هرچه شیب زمین کمتر باشد طول کاریز بیشتر و هرچه شیب بیشتر باشد طول کاریز کمتر خواهد بود و در این راستا طویل‌ترین کاریزی که تاکنون در ایران حفر شده، با ۷۰ کیلومتر طول و عمیق‌ترین چاه مادر کاریزهای ایران به روایتی ۴۰۰ متر مربوط به قصبه گناباد است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی به خبرنگار مهر گفت: اين قنات با اوج هنرنمايي حفاران آب را با کمترين هزينه از دل زمين به سطح زمين آورده است و امروز این اثر تاریخی به عنوان یکی از عجایب تاریخ تمدن بشر به زودی ثبت جهانی می شود.
رجبعلی لباف خانیکی تصریح کرد: به ثبت جهانی رساندن کامل این قنات کاری زمانبر و طولانی است و در حال حاضر نمی توانیم زمان مشخصی برای به ثبت کامل رساندن این پروژه اعلام کنیم.
وی ادامه داد: مطابق بررسی های میدانی در سال1370 قدمت قصبه با توجه به قطعات سفال به دست آمده در دهانه یکی از چاه ها حدود 2 هزار و 500سال پیش تخمین زده شده است.
قناتی که استحقاق ثبت جهانی را دارد
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی تصریح کرد: قنات قصبه دارای شاخصه ها و ارزش های برجسته است به همین دلیل این اثر می تواند در فهرست میراث جهانی قرار گیرد.
قنات قصبه این روزها گام به گام به ثبت جهانی نزدیکتر می شود و این در حالی است که مستند این قنات می تواند نشان دهد که قصبه به عنوان عميق ترين قنات دنیا استحقاق ثبت جهانی را دارد.
............................
گزارش: مرضیه صاحبی