به گزارش خبرنگار مهر، خرس یقه دار یکی از گونه‌های در معرض انقراض ایران است هر چند این خرس در رسته خرسهای سیاه قرار دارد و زیستگاهش از ایران تا آسیای شرقی گسترده شده است اما خرس یقه‌دار یا همان خرس بلوچی که در ایران زندگی می‌کند تعدادش به زحمت به اندازه انگشتان دو دست است.
حیات این حیوان به شدت در معرض تهدید قرار گرفته است و نام خرس یقه دار در لیست قرمز سازمان‌های حفاظت از حیوانات قرار گرفته است.
نکته قابل توجه اینکه نام حیواناتی در این لیست قرار می‌گیرد که طی دهه گذشته تعداد آنها به نصف کاهش یافته است.
این حیوان تا شش سال قبل از جمله حیوانات منقرض شده در ایران محسوب می شد اما به صورت اتفاقی یکی از ماموران حفاظت محیط زیست توانست در جنوب کرمان تصاویری از این حیوان پس از سالها ضبط کند و اینگونه بود حیوانی که گمان می رفت نسلش از بین رفته است بار دیگر در معرض توجه قرار گرفت.
در آن زمان قرار بود طرحهای مطالعاتی در خصوص گسترده زیستگاه این حیوان انجام شود و پیشنهاد ایجاد منطقه محافظت شده نیز داده شد اما هیچ گاه این طرح‌ها عملیاتی نشد.
گمان می‌رود این روزها و پس از خشکسالی های طاقت فرسای شش سال گذشته تعداد این حیوانات کاهش یافته باشد و طبق برآوردهای صورت گرفته گفته می شود 10 تا 20 قلاده از این حیوانات در طبیعت وجود دارد.
احداث مزرعه و جاده در زیستگاه حیوان
اما نگرانی‌ها در خصوص تداوم حیات این حیوان زمانی افزایش می یابد که شاهد تداخل زیستگاه این حیوان در معرض انقراض با انسان هستیم.
که از این دست اخبار می توان به حمله خرس سیاه به چندین روستایی در جنوب کرمان اشاره کرد و از سوی دیگر در ابتدای هفته جاری نیز خبری در خصوص کشته شدن یک قلاده خرس یقه دار در جنوب کرمان منتشر شد.
این اخبار تنها چیزی را که در ذهن‌ها تداعی می‌کند احتمال افزایش مواجه شدن انسان با این حیوان در معرض انقراض و در ادامه کشته شدن محدود قلاده‌های باقیمانده از این حیوان باشد.
حضور مردم بومی منطقه در زیستگاه حیوان، افزایش گسترده مزارع و باغ‌های کشاورزی جنوب کرمان به سمت زیستگاه خرس یقه‌دار و خشکسالی و شکار بی‌رویه زنجیره غذایی این حیوان توسط انسانها، محدود تعداد باقیمانده این حیوان را نیز در لبه پرتگاه مرگ قرار داده است و متاسفانه هیچ اقدام عملی نیز برای حمایت از این حیوان صورت نگرفته است.
با این وجود محیط زیست کرمان در نظر دارد طی هفته آینده برای آگاه سازی مردم در خصوص حمایت از حیات این حیوان در پی درگیریهایی که بین این حیوان و افراد بومی منطقه ایجاد شده است کارگاههای آموزشی برگزار کنند.
محمد جهانشاهی مسئول اکوتوریسم میراث فرهنگی استان کرمان و فعال محیط زیست با ابراز تاسف از مرگ خرس یقه دار گفت: احداث جاده در زیستگاه این حیوان زندگی این گونه جانوری را با خطر جدی مواجه کرده است.
وی تصریح کرد: چند روز قبل در شهر رودان در جاده زیارت علی خرس نر بالغی زیر چرخهای یک کامیون کشته شد.
جهانشاهی گفت: پس از کشته شدن خرس حیوان به محیط زیست هرمزگان منتقل شده است.
این فعال محیط زیست ادامه داد: این گونه خرس سیاه کاملا منحصر به فرد است و تمام بدن حیوان سیاه چرمی است و تنها یک علامت سفید بر روی گردن حیوان است و به همین دلیل به آن خرس یقه سفید می گویند.
جهانشاهی افزود: گسترده زندگی این حیوان در کوهستانهای مرکزی و جنوبی استان کرمان قسمتهایی از هرمزگان و سیستان و بلوچستان است.
کاهش شدید جمعیت خرس سیاه
وی تصریح کرد: طی سالهای گذشته جمعیت این حیوان به شدت کاهش یافته است و بسیار محدود شده است.
وی گفت: مرگ حتی یک قلاده از این حیوان می‌تواند ضربه غیرقابل تصوری به حیات این جانور محسوب شود.
وی با اشاره به حمله خرس سیاه به مردم یک روستا گفت: این حیوان بسیار ترسو و از انسان گریزان است و جثه‌‌ای کوچک دارد به گونه ای که طول این حیوان به زحمت به یک متر و شصت سانتیمتر می‌رسد و نمی‌تواند با انسان مقابله کند مگر اینکه در وضعیت نامناسبی قرار گیرد.
جهانشاهی خاطرنشان کرد: متاسفانه کشاورزی در زیستگاه حیوان گسترش یافته و انسان در زیستگاه این حیوان رفت و آمد دارد از سوی دیگر خشکسالی و گرم شدن هوا و کمبود آب و شکار موجب می شود خرس به سمت زیستگاههای انسان روی بیاورد تا بتواند تشنگی و گرسنگی خود را رفع کند.
وی افزود: دخالت انسان در محیط زندگی این حیوان بسیار بیشتر از گذشته شده است و این امر بدون شک موجب تعارض بین انسان و حیوان می شود.
جهانشاهی گفت: حضور این حیوان در محیط زندگی انسان از یک سو خوشحالمان می‌کند که این حیوان هنوز در طبیعت وجود دارد و از سوی دیگر ناراحت می‌شویم چون امکان بروز خطر و درگیری دارد که در این زمینه می توان به مرگ یک روستایی در سالهای گذشته نیز اشاره کرد.
کارچندانی برای حفاظت از خرس سیاه صورت نگرفته است
وی ادامه داد: در شمال استان کرمان زیستگاه یوز قرار دارد و برنامه های قابل توجهی نیز برای حفاظت از این حیوان در نظر گرفته شده است و پیش نهاد می کنیم همین برنامه‌ها نیز برای خرس یقه دار اعمال شود.
این فعال محیط زیست ادامه داد: در بحث حفاظتی کار چندانی نشده است و مردم نیز از آگاهی کافی برخوردار نیستند و حتی نمی دانند خرس سیاه چه حیوانی است در صورتیکه باید سطح آگاهی مردم به خصوص مردم بومی بالا برود تا دغدغه اجتماعی برای حفاظت از خرس سیاه ایجاد شود.
انسان چرخه تغذیه حیوان را مختل کرده است
جهانشاهی گفت: شاهد ساخت و ساز در محیط زندگی این حیوان هستیم به طوری که حداقل 300 کیلومتر جاده در زیستگاه خرس یقه‌دار احداث شده است و زیستگاه به شدت تحت فشار خشکسالی و انسانها قرار گرفته است.
وی گفت: خشکسالی و شکار بی رویه چرخه حیات حیوان را در معرض خطر قرار داده است و بسیاری از حیواناتی که شکار خرس محسوب می‌شوند و درچرخه غذایی ان قرار دارند متاسفانه از منطقه کوچ کرده اند.
وی افزود: حیوان هم اکنون برای گذران زندگی خود با مشکل جدی مواجه است و قبل از اینکه شرایط بدتر شود و خرس در منطقه منقرض شود باید فکری به حال این وضعیت نامساعد کرد.
امکان انقراض خرس سیاه طی 5 سال آینده جدی است
وی گفت: طبق پیش‌بینی سازمان‌های بین‌المللی در صورت ادامه شرایط موجود حیوان در پنج سال آینده منقرض خواهد شد.
جهانشاهی گفت: طبیعت حیات وحش به گونه ای است که خودش را با شرایط وفق می‌دهد و اگر انسان به محیط زیست دست اندازی نکند بار دیگر شاهد افزایش جمعیت خرس‌ها خواهیم بود.
وی تاکید کرد: اینکه مشاهده حیوان در محیط توسط انسانها بیشتر دیده می‌شود نشان از افزایش جمعیت ندارد بلکه خرس مجبور می‌شود برای تامین غذا وارد جغرافیایی انسانی شود که برای رفع این مشکل راهکارهای زیادی است که متاسفانه و اعمال نشده است.
وی گفت: ما حتی نمی‌دانیم گسترده زندگی حیوان به درستی کجاست و تصویری از حیوان به جز چند عکس از دوربین‌های تله‌ای نداریم این یعنی کسی دغدغه‌ای در خصوص ادامه حیات این جانور وجود ندارد.
ماجرای حمله خرس به دو روستایی
چندی قبل دو کشاورز در منطقه مسکون جبالبارز در جنوب کرمان که برای آبیاری درختان به مناطق کوهستانی رفته بودند با حمله خرس مواجه می‌شوند و یکی از کشاورزان از ناحیه دو پا و دست و کمر و سر به شدت زخمی می‌شود.
این خرس کشاورز را به دندان می گیرد و 15 متر بر روی زمین می‌کشد که درنهایت با تلاش برادرش پس از 15 دقیقه درگیری خرس فرار می‌کند.
گزارش‌های دیگری هم از درگیری خرس با مردم در سالهای گذشته نیز دریافت شده است که دلیل همه این موارد ورود مردم به زیستگاه حیوان بوده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بم نیز در این خصوص به مهر گفت: منطقه دهبکری یکی از زیستگاههای اصلی خرس سیاه یا همان خرس یقه‌دار است.
محمدرضا قلندری گفت: این حیوان بسیار زیبا و منحصر به فرد است اما به شدت در معرض انقراض می باشد و به همین جهت برنامه‌ریزی‌هایی در خصوص حفاظت از حیوان صورت گرفته است.
وی از مردم محلی خواست از مواجه با حیوان خودداری کنند و گفت: این حیوان در شرایط عادی رفتاری تهاجمی ندارد اما نباید وارد زیستگاه حیوان شد.
قلندری ادامه داد: خرسهای موجود در منطقه به شدت تحت حفاظت قرار دارند.
وی از دیگر حیوانات منحصر به فرد موجود در این منطقه را پلنگ و گربه وحشی نام برد.
..................................
گزارش: میثم علیخانی