به گزارش خبرنگار مهر، چشم های "جنگل باستانی هیرکانی ابر" شاهرود به دستان حمایت گر سازمان محیط زیست کشور دوخته شده تا شاید قسمتی از دردی که سال ها بر پیکره رنج کشیده این جنگل وارد آمده تسکین یابد و دست نوازش طبیعت دوستان در احیا و حفاظت از این جنگل باستانی بر سر درختان آن کشیده شود.
در جنگل ابر شاهرود منظره ای بدیع از زیبایی بی نظیر غرق شدن درختان در دریایی از ابر پدید آمده که چشم هر بیننده ای را مسحور می کند و قلب هر خدا شناسی را به سجده در مقابل این قدرت عظیم وا می دارد.
پوشش گیاهی متنوع به دلیل غلظت ابرها در جنگل هیرکانی ابر
جنگل ابر در ۴۵ کیلومتری شمال شاهرود در مسیر جاده شاهرود به آزاد شهر از طرف شمال به جنگلهای استان گلستان، از طرف شرق به منطقه اولنگ، از طرف جنوب به کوه قاسم و کوه ابر و قطری و از طرف غرب محدود به کوه یخام و تکیانو محدود است.
این جنگل در بیشتر فصول سال پوشیده از ابر است و وجه تسمیه آن وجود همین ابرها است که در کرانه های خزر توسط جریان باد به ارتفاعات کوهستان هدایت می شوند. غلظت ابر در اغلب فصول سال در این جنگل باعث پوشش گیاهی جالب و متنوع شده به طوری که وجود ابر در قسمتهای پایین دست در آبخیز شمالی، زیبایی این جنگل را دو چندان کرده است.
در قسمت شرقی و غربی این منطقه ارتفاعات باعث شده تا ابرهایی که بوسیله باد به سمت ارتفاعات رانده می شوند، در قسمت میانی فشرده شده و از این کریدور اصلی و چند کانال فرعی به سمت جنوب رشته کوه البرز هدایت شده و ضمن ایجاد جنگلهای پراکنده با تنوع گونه های درختی و درختچه ها، آب و هوای شاهرود را نیز به نحو مطلوبی پاکیزه، پر اکسیژن و مرطوب کنند.
وسعت منطقه جنگلی ابر بیش از 13 هزار هکتار است
از گیاهان درختی جنگل ابر می توان بلوط، ممرز افرا، شیردار، توسکا، آزاد داغداغان و از گیاهان مرتعی گونه های کلاه میر حسن، چوبک، اسپرس، دم روباهی، آویشن و شبدر را نام برد. این منطقه از معدود مناطقی است که رشته کوه البرز در این ناحیه به حداقل عرضی خود رسیده و تقریباً از یک شاخه اصلی تشکیل شده است.
از جانوران این منطقه نیز می توان به خرس قهوهای، گرک، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، خرگوش کل و بز، شوکا، و از پرندگان کبک، کبوتر جنگلی، بلدرچین، عقاب جنگلی، کرکس، شاهین، فاخته، قرقاول را نام برد.
جنگل ابر دارای چشمه سارهای متعددی است که از آن جمله می توان به چشمه آلوچال، آب شرش، آبشار و ... اشاره کرد. وسعت منطقه جنگلی ابر و قطری بیش از ۱۳ هزار هکتار بوده و از نوع جنگلهای خزری یا هیرکانی است.
در جنگل ابر شاهرود NGO ها، مردم و علاقمندان به طبیعت و حفاظت از محیط زیست گرد هم آمده اند تا با پیمایش مسیری از این جنگل، حمایت هه جانبه خود در حفاظت این جنگل را به گوش مسئولان برسانند، مسئولان شهرستانی و استانی که علیرغم دعوت از آنها هیچ کدام در این مراسم حضور نداشتند.
تا پای جان برای حفاظت از جنگل ابر ایستاده ایم
یکی از اعضای دیدبان های طبیعت شاهرود در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این که دو سال است در این NGO فعالیت می کند گفت: برای حفظ و حراست از این جنگل به این جا آمده ایم و تا هر کجای دنیا هم که نیاز باشد می رویم و نمی گذاریم این جنگل به روزگار سایر جنگل های رو به انقراض برسد.
مریم حسین پور باتاکید بر این که هرگز اجازه احداث جاده آسفالته در جنگل را به هیچ کس نمی دهیم افزود: با تمام نیرو و توان خود تلاش می کنیم این جنگل را به ثبت جهانی برسانیم و دست چپاولگران را از آن کوتاه کنیم.
بامداد یکی دیگر از اعضای NGO دیده بان طبیعت شهرستان شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر احداث جاده در این جنگل باستانی را نه تنها خدمت به مردم ندانست بلکه خاطرنشان کرد: این کار بزرگترین ضربه را به انسان و زندگی او و محیط زیست اطرافش وارد می کند.
وجود درختان کهنسال در جنگل مانند حضور پدربزرگ و مادربزرگ در خانه است
وی از بین رفتن گونه های زیستی درختی و جانوری از مهمترین آثار تخریبی این جنگل با احداث جاده معرفی و تصریح کرد: این جنگل باید برای نسل آینده حفاظت شود تا آن ها هم از نعمت دیدن چنین مناظر زیبایی در یک جنگل محروم نشوند.
ژیلای 9 ساله هم که به همراه والدینش در این برنامه شرکت کرده عنوان کرد: این جنگل نباید تخریب شود چون درختان قدیمی و حیوانات از بین می روند و زندگی انسان ها را هم به خطر می اندازد.
وی اذعان داشت: وجود درختان قدیمی در جنگل مثل حضور پدربزرگ ها و مادربزرگ ها در خانه است که همه از وجود آن ها بهره مند می شوند و به آن ها احترام می گذارند ما هم باید به جنگل احترام بگذاریم و آن را تخریب نکنیم.
آسیب به جنگل های هیرکانی به سختی تجدید پذیر است
مدیر کل محیط زیست استان گلستان، تنها مسئول حاضر در این مراسم در جمع پیمایشگران جنگل ابر با رساندن سلام خانم ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حافظت از محیط زیست کشور با اشاره به این که این زیستگاه و منطقه بکر از جنگل های باستانی هیرکانی است ابراز داشت: این جنگل میان بند که بین جنگل های سرد کوهستانی و جنگل های مرطوب خزری واقع شده به لحاظ تنوع درختی، درختان همسان نامیده می شود.
اسماعیل مهاجر با تاکید بر این که اگر به این جنگل آسیبی برسد تجدید پذیری آن بسیار سخت خواهد بود اظهار داشت: گونه های غالب این جنگل بلوط، زبان گنجشک، ممرز، آلوچه و تلکا یا گلابی وحشی است که به خاطر سردی هوا و رطوبت دریای خزر از ویژگی های خاصی برخوردارند.
وی با بیان این مطلب که اگر در این جنگل جاده احداث شده و از آن حافظت نشود اتفاقات ناگواری می افتد ادامه داد، جاده سازی باعث می شود تمام جنگل و شیب های بالای 40 درجه ساختمان، ویلا و شهرک سازی شوند چرا که هر جا پای انسان به آن برسد قطعا دچار تخریب تنوع زیستی و آلودگی خواهد شد.
13محور مواصلاتی از گلستان به شاهرود کافی نیست؟
مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان گلستان با اشاره به این مطلب که جاده یکی از شاخص های توسعه کشور است ولی این کار با چه رویکردی در حال انجام است؟ گفت: از استان گلستان و مازندران به طرف شاهرود بیش از 10 جاده وجود دارد که چهار یا پنج مورد آن در استان گلستان است، مگر ما به چقدر جاده نیاز داریم که هر روز به جان یک قسمت سلسله جبال البرز بیفتیم و یک قطعه از مرز اکولوژیک را بشکافیم و جاده بسازیم.
مهاجر با یادآوری این مطلب که استانداردسازی جاده ها می تواند ما را از این همه تخریب بی نیاز کند افزود: 60 سال پیش در شمال کشور سه میلیون هکتار جنگل داشتیم که امروز به یک میلیون و 600 هزار کیلومتر کاهش یافته است.
وی تامین آب شرب مردم منطقه را وابسته به جنگل دانست و خاطرنشان کرد: طرح های جنگل داری، هجوم مردم برای خانه سازی ویلا سازی دامداری و نواحی صنعتی، توسعه، بازسازی و بهسازی همه بهانه های ما برای تخریب جنگل است در حالی که به آینده خود و فرزندانمان نمی اندیشیم.
تغییر رویکردهای آموزشی درباره حفاظت از محیط زیست ضرورتی انکار ناپذیر
مدیر کل محیط زیست استان گلستان تغییر رویکرد آموزشی را یک ضرورت انکار ناپذیر دانست و تصریح کرد: استفاده از سفره ها و دستمال های پارچه ای و عدم استفاده از پلاستیک که بازگشت آن به طبیعت 600 سال به طول می انجامد باید بیشتر از گذشته مورد توجه و عمل قرار بگیرد.
مهاجر با تاکید بر این که جنگل ابر نیز مثل پارک ملی گلستان و نهارخوران گرگان یک سرمایه ملی است اذعان داشت: ما اطلاعات زیادی داریم ولی برای بهتر شدن زندگیمان اقدام به پردازش اطلاعات درست نمی کنیم در حالیکه باید خود را به علوم روز مجهز کرده و از آن بهره کافی را ببریم.
ساخت جاده در جنگل ابر، تحمیل هزینه های اضافی بر شانه مردم و دولت است
مسئول برنامه های این پیمایش و عضو جمعیت دیده بان طبیعت شاهرود نیز در حاشیه این مراسم در گفتگو باخبرنگار مهر این پیمایش را حاصل فعالیت NGO های حامی محیط زیست استان سمنان و گلستان دانست و ابراز داشت: هدف از این پیمایش اعلام حمایت از مواضع اخیر سازمان حفاظت محیط زیست کشور درباره توقف کامل احداث جاده جنگل ابر، ممنوعیت صدور مجوز شکار برای مدت پنج سال در سراسر کشور و متوقف کردن احداث جاده منطقه کوه بافت( یکی از زیستگاه های آخرین گروه پلنگ هایی که در ایران زیست می کنند) است.
حنیف رضا گلزار با اشاره به اینکه این پیمایش با حضور NGOهای دیده بان طبیعت، موسسه شاهوار زیست، رفتگران طبیعت شعبه شاهرود، گروه های کوهنوردی افلاک و پدیده شاهرود و دهیاری و شورای اسلامی ابر انجام شد ادامه داد: جاده محور توسعه است و در بسیاری از زیر ساخت های کشور نقش موثری دارد ولی ما می گوییم وقتی چهار محور مواصلاتی مناسب با استان گلستان وجود دارد هزینه برای ساخت چنین جاده ای از دل جنگل ابر هزینه اضافی بر دوش مردم و دولت است که می تواند در جاهای بهتر مثل توسعه آموزش توسعه اشتغال مردم روستاهای اطراف ابر و زرین گل، توسعه گردشگری و توسعه بهداشت صرف شود.
وی بیان داشت: ساخت این جاده نابجا برای محیط زیست در مسیر اکو سیستم جنگل مستلزم قطع هزاران اصله درخت، خشک شدن ده ها دهنه چشمه که آب مردم منطقه ها را تامین می کند و به تبع آن از بین رفتن جویبارها و رودهاست که عواقب آن در درجه اول موجب خسارت روستای ابر و زرین گل می شود ولی در این زمینه اصلا روشنگری برای مردم صورت نگرفته است.
ارتقا جنگل ابر به عنوان ذخیره گاه ژنتیک کشور را از مسئولان می خواهیم
این عضو دیده بان طبیعت شاهرود با تاکید بر اینکه دو تکه شدن اکوسیستم موجب ناامنی حیات وحش منطقه خواهد شد اظهار داشت: از دیگر دغدغه های ما بحث زمین خواری و تصرف زمین های جنگلی و توسعه و تبدیل زمین های جنگلی به احداث ویلا و ... است که باید برای آن چاره اندیشی شود.
گلزار با یادآوری این که NGO ها متاسفانه قدرت اجرایی و توانایی مالی چندانی ندارند که مستقیما در حفاظت محیط زیست دخالت داشته باشند گفت: برگزاری کلاس های آموزشی برای جوامع محلی، یادآوری ارزش و اهمیت جنگل و روش های حراست از آن از فعالیت هایی است که در راستای حفظ محیط زیست انجام داده ایم.
وی جنگل را یک اکوسیستم خاص و منحصر به فرد در کشور دانست و افزود: پیشنهادات ما برای سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها مراتع و آبخیز داری کشور، کشور با توجه به گونه های خاص موجود در این جنگل، ارتقا این منطقه به عنوان ذخیره گاه ژنتیک است.
جنگل ابر تنها رویشگاه کشوری درخت سرخدار
مسئول برنامه های پیمایش جنگل ابر با اشاره به این مطلب که جنگل ابر تنها رویشگاه کشوری درخت سرخدار که متاسفانه در معرض خطر قرار دارد، است چون یکسری افراد سودجو این درخت را بخاطر ارزش بسیار بالای چوب درخت آن قطع می کنند خاطر نشان کرد: از مسئولین می خواهیم این منطقه به عنوان ذخیره گاه ژنتیک کشور یا حداقل جز یکی از چهار گانه در پایین ترین سطح خود مثلا منطقه حفاظت شده اعلام شود که بتوانیم از آن بهتر حفاظت کنیم.
گلزار با بیان این مطلب که بدنه عمومی مردم و اهالی منطقه مخالف احداث جاده ابر بودند علیرغم وجود مصوبات استانی تاکنون جلوی احداث این جاده را گرفته ایم اذعان داشت: معضلات زیست محیطی اخیر منطقه حفاظت شده جهان نما در حیطه مسئولیت استان گلستان می تواند نمونه خوبی از عدم توجه به حفاظت جنگل ها باشد چرا که تعداد بسیار زیادی درخت ارس یا سرو کوهی که از گونه های نادر کشور محسوب می شود در این منطقه در کیلومتر 14 چهارباغ به توسکستان دچار آتش سوزی عمدی و سپس قطع شده و نکته جالب توجه این است که در فاصله بسیار کمی از این فاجعه تعداد بسیار زیادی ویلا و باغ های میوه شخصی احداث شده است.
جنگل ابر یک میراث باستانی برای جهانیان
دبیر جمعیت دیده بان طبیعت و دبیر ستاد حفاظت از طبیعت شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این که معضلات زیست محیطی ما ریشه در فرهنگ دارد ابراز داشت: جنگل ابر فراتر از قیمتی که برای یک شهرستان دارد یک میراث باستانی گرانقدر برای جهانیان است که متاسفانه از زمان باز شدن پای انسان به این جنگل تخریب های زیادی در آن صورت گرفته است.
امیرحسین ولیان ادامه داد: قبل از انقلاب مسیر لوله نفت به شمال از اینجا عبور داده شد، مسیر خط لوله گاز و بعد از آن خطوط انتقال نیرو و امروز هم بحث جاده بین شهری مطرح شده که می توانست تیر خلاص برای جنگل باشد که خوشبختانه به دلیل حمایت مردم اجرایی نشد.
وی با تاکید بر این که امروز بر سر یک دو راهی پر خطر ایستاده ایم بیان داشت: یا مسئولان قدر جنگل را می دانند و به کمک آن می شتابند یا راه دوم و بازگشت به دوره قبل که جاده بزنیم و کلا جنگل تمام شود.
دبیر جمعیت دیده بان طبیعت با اشاره به اینکه این جمعیت سال 86 با مجوز رسمی از وزارت کشور فعالیت خود را آغاز کرده اظهار داشت: تاکنون برنامه های آموزشی، همایش ها، نمایشگاه نقاشی و عکس، حضور در مدارس، توزیع نهال، نهال کاری و آموزش نهال کاری توسط این گروه انجام شده و هر فصل نیز یک اردوی طبیعت که یک کارگاه آموزشی در دل طبیعت است در اقلیم های مختلف شهرستان برگزار کرده ایم.
ولیان یادآور شد: اعضای ثابت و فعال جمعیت حدود 150 نفر هستند ولی تعداد زیادی هواداران و اعضای کمتر فعال جمعیت نیز در کنار جمعیت وجود دارند که ارتباط خود را با جمعیت حفظ کرده اند و مناسبت های مختلف حضور دارند و فعالیت می کنند.
20 درصد گونه های گیاهی ایران در جنگل ابر تنفس می کنند
سرپرست موسسه شاهوار زیست شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این مطلب که این موسسه برای حمایت از طبیعت شکل گرفته گفت: با مبارزات استقامت هایی که انجام شد مانع احداث جاده جنگل ابر شدیم وگرنه امروز ابر تکرار روستای زیارت و منطقه چمستان بود با تخریب جنگل و ویلاسازی و سبز شدن بنگاه های املاک به جای درختان.
سعید آقایان افزود: امروز جمع شدیم تا جشن بگیریم و از دولت تدبیر و امید که به حمایت مردم ساخت و ساز جاده را تعطیل کرد و از خبرنگارهایی که همیشه همراه ما بودند تشکر و قدردانی کنیم.
وی با تاکید بر این که 20 درصد گیاهان ایران از گونه های کویری، خزری، تپه ماهوری و میان وند در جنگل ابر وجود دارند خاطرنشان کرد: ثبت این جنگل به عنوان اثر ملی یا بانک ذخیره گاه ژنتیک کشور تنها راه نجات گونه های ژنی این منطقه است.
فرهنگ سازی مهمترین مقوله در زمینه حفظ محیط زیست است
نماینده رفتگران استان سمنان زیر نظر رفتگران طبیعت ایران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به اینکه با ثبت شدن این جنگل به عنوان جنگل حفاظت شده یا اثر طبیعی ملی می توان جلوی چرای بی رویه دام ها در منطقه را گرفت تصریح کرد: فرهنگ سازی مهمترین بحث در زمینه محیط زیست است.
آرمین رمضان پور تاکید کرد: متاسفانه در شاهرود از طرف هیچ ارگانی اقدامی صورت نگرفته که تیمی را مختص حفاظت از محیط زیست و آموزش تخصصی خاموش کردن آتش در انواع جنگل های و ... آموزش دهند.
وی با اشاره به اینکه امروز در این مراسم مسئولان شهرستان شاهرود و استان سمنان دعوت بودند مثل دکتر دامنگیر مدیر کل سازمان حفاظت از محیط زیست استان، میر عماد مدیر کل منابع طبیعی استان، مسئولان محیط زیست شاهرود و منابع طبیعی و ... ولی هیچ کدام حضور نداشتند عنوان کرد: ما به فکر این هستیم چه کویر، کوه یا جنگل را حفظ کنیم چون سرمایه های ماست، حفاظت از جنگل ابر هم واقعا نیاز به فرهنگ سازی دارد و باید از سنین قبل از دبستان این کار انجام شود.
نماینده رفتگران استان سمنان در خاتمه از عدم حمایت ارگان های آموزشی استان در امر آموزش و فرهنگ سازی حفاظت از محیط زیست انتقاد کرد.
....................................
گزارش از الهام صادقی
عکس از منصوره قلیچی