سعید یوسف پور در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این مطلب افزود: از سال 86 به بعد خشکسالی به دو شکل بروز یافته است یکی تبدیل بارش ها از برف به باران و دیگری کاهش شدید میزان بارندگی.
تهران در صدر استان های با بیشترین خشکسالی در سال جاری
به گفته وی در حال حاضر اغلب استان ها خشکسالی را تجربه می کنند و استان های البرز، سمنان، خراسان شمالی، تهران و قم پنج استانی هستند که بیشترین افزایش خشکسالی را در سال جاری نسبت به میانگین بلند مدت تجربه کرده اند.
روند سریعتر پیش بینی های 30 ساله خشکسالی با سوءمدیریت منابع آب
یوسف پور اظهار داشت: اگر چه خشکسالی عمدتا متاثر از تغییرات اقلیمی جهانی است و برای سه ماهه تابستان سال جاری در اکثر استان ها افزایش دمایی برابر 1.5 درجه و در برخی از استان نیم تا یک درجه پیش بینی شده است اما سوء مدیریت منابع آب پیش بینی هایی که برای 30 سال آینده در خصوص خشکسالی شده بود را سریع تر محقق می کند.
عدم آمایش سرزمین و آینده پژوهی مهمترین دلایل بروز خشکسالی در کشور
این کارشناس محیط زیست تصریح کرد: افزایش بیابان زدایی و کاهش ریزش های آسمانی دلایل عمده خشکسالی در کشور هستند که متاسفانه به دو دلیل عدم وجود آمایش سرزمین و آینده پژوهی روند بهره برداری از طبیعت فراتر از ظرفیت اکولوژیکی بویژه در حوزه آب بوده است.
وی افزود: بر همین اساس افزایش بیش از حد ظرفیت بهره برداری از منابع آبی موجب خشک شدن تالاب ها، افت سطح آب های زیر زمینی و از همه مهمتر خشکیدگی دریاچه ارومیه شده است.
مواجهه نیمی از دشت های کشور با کم آبی مفرط
یوسف پور با بیان اینکه از 900 دشت موجود در کشور در حال حاضر 295 دشت یعنی نزدیک به نیمی از آنها با کمیابی مفرط دست و پنجه نرم می کنند گفت: در حال حاضر بحران آب در زیر زمین در مساحتی به وسعت دریاچه ارومیه رخ داده است.
بازگشت بسیاری از آبخوان ها به حالت اولیه حتی با بهبود بارندگی غیر ممکن است
وی اظهار داشت: این افزایش بهره وری ها از منابع آب موجب فرونشست دشت ها و مرگ آبخوان ها در بسیاری از نقاط کشور شده به گونه ای که حتی اگر زمانی میزان بارش ها متعادل شود بازگشت آبخوان ها به حالت اولیه غیر ممکن است.
راندمان پایین بخش کشاورزی مهمترین عامل بروز بحران های آبی
این کارشناس محیط زیست شیوه های مصرف آب با راندمان بسیار پایین در حدود 25 تا 30 درصد در بخش کشاورزی یعنی تلفات حدود 75 درصدی آب، عدم استفاده مجدد از پساب های صنعتی، بالا بودن سرانه های شرب در کشور نسبت به استانداردهای جهانی را مهمترین عوامل بروز بحران های آبی در کشور عنوان کرد.
یوسف پور در ادامه گفت: در حال حاضر سیاست های مدیریت منابع آب در اکثر استان ها براساس سند آمایش سرزمین نیست لذا متناسب با ظرفیت های اقلیمی نبوده و فراتر از توان اکولوژیکی این منابع است.
بی آبی کامل نیمی از استان های کشور طی دو دهه آینده
به گفته وی اگر روند مدیریت منابع آب به همین شکل ادامه یابد ظرف دو دهه آینده 12 استان از 31 استان کشور با بی آبی کامل مواجه خواهند شد.
25 تن در هکتار میزان فرسایش در زاگرس
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه در حال حاضر میانگین فرسایش در کشور حدود پنج تن در هکتار است یادآور شد: در برخی مناطق مانند حوزه زاگرس مرکزی میزان فرسایش به 25 تن در هکتار نیز می رسد.
آبخیز داری و پرداخت هزینه د رقبال خدمات اکوسیستم را هکار های مقابله با کمبود آب
وی آبخوان داری و آبخیزداری را یکی از راهکار های مهم مدیریت منابع آب دانست و افزود: متاسفانه پروژه های آبخیزداری در کشور به کندی پیش می رود و سازمان های متولی این پروژه ها حمایت نمی شوند این در حالی است که آبخیزداری یعنی حفاظت منابع اب در سرچشمه ها بسیار مناسب تر از نگهداری آب در پشت سدهاست.
یوسف پور، پرداخت در قبال خدمات اکوسیستمی را یکی دیگر از راه کارهای کاهش خسارات به منابع طبیعی و راهکار های مقابله با بحران های آبی عنوان کرد. به عنوان مثال کسانی که از مراکز آب بهره برداری می کنند بایستی برای اجرای پروژه های آبخیزداری در آن منطقه هزینه کنند.
ضرورت اجرای طرح پایلوت آبخیز داری در مناطق دارای بحران شدید آبی
وی افزود: محیط زیست پیشنهاداتی به سازمان متولی از جمله سازمان جنگل ها و مراتع برای تهیه طرح جامع آبخیزداری ارائه داده تا دست کم در استان هایی که با بحران های شدید آبی مواجهند این طرح به صورت پایلوت اجرا شود تا در صورت موفقیت به کل کشور تعمیم داده شود.
انتقاد از طرح های مضر انتقال آب بین حوضه ای
وی با انتقاد از رویکرد های سازه ای انتقال آب از یک منطقه به منطقه دیگر در کشور گفت: به جای افزایش راندمان آب مدام طرح های انتقال حوزه به حوزه آب مطرح می شود در صورتی که در درازمدت این گونه طرح ها هم به اکوسیستم مبدا و هم به اکوسیستم مقصد خسارات جبران ناپذیری وارد می کند.
ضرورت سیستم های پایش و هشدار خشکسالی در کشور
یوسف پور راه اندازی سیستم های پایش خشکسالی براساس میزان بارش افزایش بیابان زایی و میزان دما را یکی دیگر از راهکارهای مدیریت منابع آب دانست و گفت: همچنین راه اندازی پایگاه اطلاع رسانی هشدار خشکسالی در کشور برای هماهنگ شدن با شرایط محیط و مدیریت زیست در برابر خشکسالی یکی دیگر از اقدامات ضروری است.
استفاده از آب مجازی و کاهش تولید محصولات پر مصرف آبی
وی استفاده از آب مجازی و همچنین کاهش تولید محصولات پرمصرف آبی را از دیگر راهکارهای مدیریت منابع آب عنوان کرد و اظهار داشت: نباید در تولید یک محصول پرمصرف آبی اصرار کنیم و به جای آن می توانیم با واردات اینگونه محصولات خسارات منابع طبیعی را کاهش دهیم.
فرهنگ سازی برای مصرف بهینه آب
یوسف پور همچنین فرهنگ سازی در مناطق شهری و روستایی را برای مصرف بهینه آب بهداشتی و آب شرب و جدا کردن منابع این دو مصرف را از یک سو و همچنین کاهش بهره برداری از آب های زیر زمینی از طریق کاهش حفر چاه های مجاز و غیر مجاز از دیگر موارد مدیریت منابع آب معرفی کرد.
جلوگیری از حفر چاه و حفظ منابع زیر زمینی برای نسل های آینده
به اعتقاد این کارشناس محیط زیست باید منابع آب زیر زمینی را به عنوان منابع پایه برای نسل های آتی حفظ کنیم.
بروز بحران آبی در مناطقی با 1200 تا 50 میلیمتر بارندگی سالانه
وی تاکید کرد: در حال حاضر علت اصلی بروز بحران های آبی در کشور در درجه اول سوء مدیریت است و نمی توان تمام این بحران ها را به کم آبی نسبت داد چراکه این بحران ها در حال حاضر در مناطقی مانند شمال کشور با متوسط بارندگی 1200 میلی متر تا مناطقی در سیستان و بلوچستان با 50 میلی متر بارش وجود دارد.
جیره بندی و جابجایی آب با تانکر در استان های پر بارش
وی افزود: این مشکلات در استان هایی مانند چهارمحال و بختیاری که از بارش مناسبی برخوردارند نیز وجود دارد به شکلی که در حال حاضر در 217 روستا از این استان آب با تانکر جابه جا می شود و در 10 شهر این استان نیز جیره بندی آب را داریم بنابراین سوء مدیریت ها و رویکردها بایستی اصلاح شوند.