به گزارش خبرنگار مهر، زنبور عسل با هوش ترين حيوان پس از انسان است و زندگي شگفت انگيزی دارد، این موجودات خارق العاده هر گاه حس كنند كسي به حريم قانوني آن ها نزديك مي شود سريع به يكديگر ملحق و با هم متحد مي شوند و به تجاوزگر حمله می کنند.
ولی اگر کسی قدری دود تهیه و پراکنده کند و دست خود را آهسته وارد کندو کند زنبورها برای این غارتگری با او کاری ندارند شاید به این دلیل که فکر می کنند این تجاوزگر به کندو یکی از عوامل طبیعی است که مبارزه با آن بیهوده و محال است.
شاید به همین دلیل است که زنبورهای عسل بعد از اینکه بوی دود را استشمام می کنند و می بینند عسل آنها به یغما می رود به جای اینکه به انسان حمله ور شوند، بنابر روحیه دور اندیشی فوق العاده ای که دارند به طرف عسل می روند و مقدار زیادی از عسل را در کیسه هایشان قرار می دهند. که اگر مجبور به مهاجرت شدند بتوانند شهر دیگری به وجود آورند یا اگر شهر آنها خراب شد بتوانند در همان محل شهر دیگری بسازند.
شهرستان شاهرود یکی از تولید کنندگان عسل منطقه است و در برخی نقاط آن مانند طاش، ابرسج، میقان و ... به دلیل وجود مراتع، باغات، گلها و درختان متنوع عسل بسیار مرغوبی تهیه می شود. اما خشکسالی چند سال اخیر و شرایط فیزیکی و فضایی ایجاد شده در محیط طبیعی، زیست این جاندار مشکلاتی را برای زنبورستان های شهرستان و در ادامه منابع طبیعی ایجاد کرده است.
خشکسالی اخیر جان زنبورها و میزان تولید عسل در منطقه را تهدید می کند
یک پرورش دهنده شاهرودی زنبور عسل در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به این که بیش از 400 کلونی زنبور عسل دارد گفت: هنگام قشلاق تا بندر عباس می رویم و ییلاق را معمولا در کوهستان های شهرستان هستیم.
محمد اسماعیل حسین پور زنبور داری را وابسته به تغییرات اقلیمی منطقه زنبورستان ها دانست و افزود: میزان تولید بسته به دوره های مختلف زمانی و مکانی متفاوت است ولی عموما میانگین برداشت 10 کیلو از هر کندو در سال است.
این کارشناس پرورش زنبور عسل خاطرنشان کرد: چند سال اخیر به دلیل خشکسالی سمنان که جز خشک ترین استان ها معرفی شد، محدودیت منابع در مراتع، محدودیت افزایش تعداد کلونی ها در هر هکتار، وجود بیماری های جدید و ... میانگین تولید کاهش چشمگیری داشت.
وی با اشاره به این که سالجاری هم به دلیل گرمی و خشکسالی بیش از اندازه و کمبود منابع تولید گرده پیش بینی می شود در هر کندو کمتر از پنج کیلو گرم عسل تولید شود تصریح کرد: جابجایی زنبورها در مراتع و مناطق کوهستانی با توجه به محدودیت مراتع، کوچ از استان های همجوار، عدم رعایت فواصل بین زنبورستان ها، بیکاری های اخیر و روی آوردن مردم به شغل های زنبور داری که سرمایه اولیه کمتری می خواهد و ... باعث شده تعداد زنبورستان های منطقه افزایش یافته و زنبورداران جایگاه استقرار خاص خود را نداشته باشند و مشکلات زیادی برای زنبورداران بوجود بیاید.
فرکانس های زائد و امواج صوتی غیر استاندارد عامل مرگ زنبورها
این پرورش دهنده زنبور عسل نیاز به پروانه چرا برای زنبور داران را یک ضرورت کاری معرفی و عنوان کرد: وقتی تعداد کلونی ها در مرتعی زیاد شود با توجه به تراکم گیاه و مقدار شهدی که از طبعیت بدست می آید مقدار برداشت کم می شود و با وجود برگزاری کلاس های زنبورداری در بخش های مختلف زنبورداران خودشان این مسائل را رعایت نمی کنند و هم به خود هم سایر زنبورداران آسیب می رسانند.
حسین پور انتظارات خود از دست اندرکاران را ساماندهی پروانه کوچ زنبورداران حتی با تعیین متراژهای مختلف، فنس کشی زنبورستان هایی که در معرض خطر خرس و حیوانات وحشی هستند دانست و اذعان داشت: گران شدن داروها نیز از مشکلاتی است که شدیدا گریبانگیر زنبورداران منطقه شده به طوری که قیمت برخی داروهای ضروری از دو هزار تومان در چند سال اخیر به 70 هزار تومان افزایش یافته است.
این کارشناس پرورش زنبور، بیماریهای جدید و ناشناخته را نیز یکی دیگر از عوامل تلفات زنبورها و کاهش میزان تولید معرفی کرد و ابراز داشت: به دلیل وجود فرکانس های زائد صوتی و امواج غیر استاندارد در فضا زنبورها راه خود به کندو را گم کرده هم جان خود را از دست می دهند هم با کم شدن جمعیت جان کندوها به خطر می افتد.
سال گذشته 70 هزار تن عسل در کشور تولید شده است
کارشناس ارشد پرورش و تغذیه زنبور عسل جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این که در سال 1356 در کشور یک میلیون عدد کندو با قابلیت تولید شش هزار تن عسل وجود داشت گفت: سال گذشته طبق آخرین بررسی های انجام شده شش میلیون و 600 هزار کندو با قابلیت تولید 70 هزار تن تولید عسل داشتیم.
سعید فرجی با تاکید بر اینکه ایران از نظر تعداد کندو در جهان رتبه چهارم و از نظر تولید عسل رتبه هشتم را به خود اختصاص داده افزود: در ایران یک اتحادیه مرکزی زنبور داری، 24 اتحادیه استانی و بالغ بر 250 اتحادیه شهرستانی وجود دارد.
وی با بیان این مطلب که سال گذشته شهرستان شاهرود با 13 هزار و 500 کلونی 100 تن تولید عسل داشته خاطر نشان کرد: بزرگترین استان های کشور در تعداد کندو و تولید عسل به ترتیب آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، گیلان، اصفهان و اردبیل هستند.
ارائه تسهیلات کم بهره به زنبورداران و جوانان فارغ التحصیل جویای کار
کارشناس ارشد پرورش و تغذیه زنبور عسل جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود مهمترین مسئله در توسعه زنبور داری را ارائه تسهیلات کم بهره به زنبورداران و جوانان فارغ التحصیلات مراکز آموزش عالی که قصد ورود به بازار کار را دارند دانست و تصریح کرد: اگر این اتفاق به وقوع بپیوندد منطقه مستعدی از نظر تولید عسل و تعداد کندو خواهیم داشت.
فرجی گرده افشانی زنبور عسل را برای بسیاری از باغات و مزارع بسیار ارزشمند خواند و عنوان کرد: ایجاد ستاد گرده افشانی کشوری در ده سال گذشته کمک شایان ذکری به شناساندن اهمیت این امر در میان کشاورزان و باغداران کرده است.
وی وابستگی منابع طبیعی به زنبور عسل برای گرده افشانی را بیشتر معرفی کرد و اذعان داشت: در باغ سیبی که 20 تن در هر هکتار برداشت دارد با گرده افشانی زنبور عسل می توان آن را به 100 تن رساند.
ابرسج، طاش و قسمت هایی از میقان قطب های زنبورداری شهرستان شاهرود
رئیس هیئت مدیره زنبورداران شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ابراز داشت: شرکت تعاونی زنبورداران شهرستان شاهرود از سال 1363 فعالیت خود را شروع کرد و در حال حاضر با 20 میلیون تومان سرمایه، حدود 60 عضو فعال و حدود 150 نفر که به صورت کار جنبی زنبورداری انجام می دهند دارد.
عبدالله شجاعی ادامه داد: ابرسج، طاش و قسمت هایی از میقان قطب های زنبورداری شهرستان شاهرود هستند و بیشتر زنبورداران در این مناطق ساکنند چرا این مناطقه به دلیل داشتن مراتع گیاهی، باغات پربار، گل های مختلف مانند آویشن و ... قابلیت تولید عسلی مرغوب و کمیاب با کیفیتی بسیار بالا دارد.
وی نیز با بیان این مطلب که در حال حاضر در شهرستان شاهرود بالغ بر 15 هزار کندوی عسل وجود دارد اظهار داشت: بستگی به سال آبی، اگر بارندگی خوب باشد بیشتر از ده کیلو برداشت هم داشته ایم اما اگر بارندگی کم و خشکسالی وجود داشته باشد معمولا تولید به کمتر از شش تا هفت کیلو از هر کندو کاهش می یابد.
نبود کارخانه آج موم در استان سمنان بزرگترین معضل زنبورداران منطقه
رئیس هیئت مدیره زنبورداران شاهرود ساماندهی زنبورداران و اختصاص پروانه کوچ به این قشر را ضروری دانست و گفت: کمبود گل و گیاه یکی از عوامل اصلی کوچ زنبورداران است که اگر از روی برنامه ریزی و با دقت در مناطق کوچ انجام نشود نه تنها کمکی به بهبود وضعیت تولید عسل در منطقه نخواهد کرد بلکه ضررهای زیادی را هم متوجه زنبورداران خواهد کرد.
شجاعی با بیان این مطلب که شرکت تعاونی زنبورداران تا حد توان برای تهیه موم، عسل برای کندو، خرید لوازم زنبور داری به زنبور داران کمک می کند افزود: یکی از مشکلات اصلی ما در این بخش قیمت بالای شکر و نیاز مبرم زنبورداران به این ماده برای ادامه حیات و تغذیه زنبورها در زمستان است.
وی مهمترین مشکل زنبورداران منطقه را نبود کارخانه تولید آج موم در استان دانست و خاطرنشان کرد: اگر با تمهیداتی این کارخانه در استان تشکیل شود بخش عمده ای از مشکلات زنبورداران منطقه حل خواهد شد.
رئیس هیئت مدیره زنبورداران شاهرود با تاکید بر این که هر چه زنبور در مناطق مزروعی و باغی بیشتر باشد محصولات آن مناطق با کیفیت بهتر و افزایش تولید بیشتری مواجه خواهد تصریح کرد: گاها بعضی کشاورزان و باغداران به دلیل عدم آگاهی از ورود زنبور به باغ خوداری می کنند درحالی که حضور زنبور باعث افزایش تولید با کیفیت بالا در باغات و مزارع خواهد شد.
تسریع نابودی چرخه حیات با پیشرفت تکنولوژی
در بخش پایانی گزارش توجه به این نکته ضروری است که وجود فرکانس های زائد و امواج صوتی ناشی از موبایل، دکل های مختلف موجود در طبیعت و ... اگر چه رونقی ویژه به زندگی انسان امروز بخشیده و او را برای زندگی آسوده و بی دغدغه آماده کرده اما دور از چشم آسایش طلب ما، موجوداتی مفید و روزی رسان را به ورطه نابودی می کشاند.
از بین رفتن موجود زنده و اجتماعی چون زنبور عسل می تواند چرخه ای را به نابودی بکشاند که نیازهای طبیعی زندگی انسان از جمله تولید میوه و غذاهای طبیعی را بر عهده داشت و همین امر حیات بشر را به مخاطره بیندازد. اندیشیدن به این موضوع شاید هر یک از ما را برای حفظ و حراست از محیط زیست و جاندارانی که به ادامه حیات ما کمک می کنند بیشتر از پیش ترغیب کند.
........................................
گزارش از الهام صادقی
تصاویر از منصوره قلیچی