به گزارش خبرنگار مهر، روزگاری تابستان هم برای دانش آموزان و هم برای والدین فصل شادمانی بود؛ دانش آموزان شادمان از این که سه ماهی از درس و مدرسه و تکالیف معلم خبری نیست و والدین هم خوشحال از این که فرزندانشان در این مدت کمک دست آنها در خانه و مزرعه و یا احیانا مغازه خواهند بود.
اما سال ها است که این روال تغییر کرده و فصل تابستان برای بسیاری از والدین به دغدغه تبدیل شده، والدینی که می خواهند فرزندان آنها اوقات فراغت خود را به گونه ای سپری کنند که هم آموزنده باشد و هم لذت بخش، همچنین برای آنها مهم است که اوقات فراغت بچه ها به گونه ای هدفمند و در راستای رسیدن به اهدافی بزرگ تر سپری شود.
از چندین سال پیش اجرای برنامه های غنی سازی اوقات فراغت تابستانی علاوه بر بخش خصوصی، در دستور کار شماری از دستگاه های فرهنگی نیز قرار گرفته و در آستانه فرا رسیدن تابستان اعلامیه ها و بنرهای تبلیغاتی زیادی در این رابطه دیده می شود.
طرح های غنی سازی اوقات فراغت تابستانی دانش آموزان طیف وسیعی از برنامه های آموزشی، ورزشی، مذهبی، فرهنگی و ... را شامل می شود که تقریبا همه این موارد در برنامه تمامی دستگاه هایی که به این زمینه ورود می کنند؛ با اندکی تغییر در کمیت و کیفیت یافت می شود، موضوعی که برآیند آن موازی کاری در اجرای برنامه های اوقات فراغت، افت کیفیت برنامه ها، کاهش شرکت کنندگان، هدررفت اعتبارات این بخش و در نهایت عدم کارایی مناسبت طرح های غنی سازی اوقات فراغت است.
غنی سازی اوقات فراغت؛ سرگردان در بین نهادهای مختلف
در خراسان شمالی با 164 هزار دانش آموز، تقریبا یک دوجین دستگاه و نهاد فرهنگی و غیرفرهنگی طرح های غنی سازی اوقات فراغت تابستانی را برگزار می کنند، برای نمونه همین تابستان جاری آموزش و پرورش خراسان شمالی در 753 پایگاه، اداره کل تبلیغات اسلامی در 400 پایگاه، کانون های فرهنگی هنری مساجد در 300 پایگاه، بسیج در 150 پایگاه و نهادهای دیگری چون ورزش و جوانان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اوقاف و امور خیریه، هلال احمر و ... نیز هر کدام در ده ها پایگاه اقدام به برگزاری دوره های غنی سازی اوقات فراغت تابستانی کرده اند.
حال سوال این است که چه تعداد از این پایگاه ها به صورت واقعی و با ظرفیت مناسب اقدام به برگزاری این کلاس ها می کنند؟ نتیجه نهایی برگزاری این دوره ها چیست؟ آیا پس از پایان کلاس ها، دانش آموزان مهارت مورد نظر را می آموزند یا تنها مدرکی کاغذی به آنها اعطا می شود که در ورای آن قابلیت عملی خاصی نیز وجود ندارد؟.
یک مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد مدیریت اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: برنامه های غنی سازی اوقات فراغت تابستانی باید به گونه ای باشد که فرد شرکت کننده در آن پس از یک دوره معین، مهارت مورد علاقه خود را فرا گیرد و یا بتواند از عهده کاری که برای آن آموزش دیده برآید، در حالی که مجموعه عملکرد دستگاه های فرهنگی و دولتی در این زمینه چندان مثبت نیست.
محمد حسینی اضافه می کند: همچنین در این راستا بخش خصوصی نیز با وجود دریافت هزینه های کلان از والدین نتوانسته چندان موفق عمل کند چرا که در این زمینه صرفا ثبت نام بی هدف فرزندان در یک یا چند کلاس و صرف هزینه نمی تواند آنها را به نتیجه دلخواه رهنمون کند.
به گفته وی خانواده ها باید غنی سازی اوقات فراغت فرزندان خود را به صورت هدفمند و نتیجه گرا در نظر گرفته و بر اساس نیازهای جامعه و علاقه فرزندان، آنها را برای شرکت در کلاس های اوقات فراغت ترغیب کنند.
این مدرس دانشگاه نداشتن متولی مشخص برای غنی سازی اوقات فراغت و جزیره ای عمل کردن در این زمینه را یکی از آسیب های بزرگ موجود در این بخش می داند و می افزاید: به عنوان نمونه اگر نگاهی به لیست کلاس های اوقات فراغت تابستانی دستگاه های مختلف در خراسان شمالی بیاندازیم می بینیم که تقریبا همه آنها کلاس های مذهبی، ورزشی، فرهنگی و آموزشی یکسانی را برگزار می کنند و موازی کاری عجیبی در این بخش دیده می شود.
وی اضافه می کند: در حالت خوشبینانه اگر هر کدام از این کلاس ها با حضور چند ده دانش آموز برگزار شود و بازدهی آن هم مناسب باشد؛ این موازی کاری ها چندان مضر نیست اما متأسفانه باید بپذیریم که بسیاری از این کلاس ها تنها بر روی کاغذ تشکیل شده و گریزگاهی برای فاکتورسازی اعتبارات فرهنگی به شمار می روند.
نی سازی اوقات فراغت نیازمند تعیین تکلیف متولی خاص
محمد حسینی، مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد مدیریت اوقات فراغت در مورد درمان درد نابسامانی طرح های اوقات فراغت در خراسان شمالی و همچنین سطح کشور اظهار می کند: برای ساماندهی اوضاع ابتدا باید نیازها شناسایی و اولویت بندی شده و آنگاه با ارزیابی جمعیت مخاطب؛ بر اساس امکانات، شرایط، موقعیت و ... برای غنی سازی اوقات فراغت برنامه ریزی کرد.
به گفته وی در این زمینه باید کیفیت بخشی به دوره های اوقات فراغت در کنار کمیت کلاس ها مورد توجه واقع شود.
حسینی اضافه می کند: البته برای نیل به این هدف در گام نخست باید متولی خاص غنی سازی اوقات فراغت تابستانی مشخص شده تا موازی کاری و جزیره ای عمل کردن در این بخش به پایان برسد.
وی می افزاید: اگر در این راستا برنامه ریزی های هدفمند و واقعی نداشته و نتیجه گرا نباشیم؛ این راه اشتباه همچنان ادامه خواهد داشت و هر تابستان چندین دستگاه مختلف اقدام به برگزاری کلاس های اوقات فراغتی می کنند که در عمل نیز نتیجه چندان ملموسی به جز هدررفت وقت و اعتبارات ندارد.
موازی کاری؛ آفت طرح های اوقافت فراغت در خراسان شمالی
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی نیز موازی کاری را آفت برنامه های اوقات فراغت تابستانی در این استان می داند و می گوید: دستگاه های مختلف لازم است در این زمینه با هماهنگی و تعامل، برنامه هایی پرمحتوا و هدفمند را برای دانش آموزان که جامعه هدف این طرح ها هستند؛ اجرا کنند.
احمدرضا لطیفی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار می کند: در این راستا باید دستگاه های مختلف هر کدام به صورت تخصصی وارد این عرصه شده و برای پر کردن اوقات فراغت تابستانی دانش آموزان برنامه ریزی کنند تا نتیجه پایانی مطلوب باشد.
به گفته وی پرهیز از موازی کاری و فعالیت جزیره ای علاوه بر این که مانع از هدررفت اعتبارات این بخش می شود؛ بهره وری طرح های اوقات فراغت را نیز افزایش خواهد داد.
لطیفی در پایان می گوید: امسال آموزش و پرورش خراسان شمالی 753 پایگاه اوقات فراغت تابستانی را دایر کرده و پیش بینی می شود که بیش از 28 هزار دانش آموز در این دوره ها شرکت کنند.