حدود یک هفته از آغاز دور پایانی مذاکرات ایران و کشورهای 1+5 می گذرد و در این میان نه دیپلمات های حاضر در وین سخن چندانی درباره روند گفتگوها می گویند و نه روزنامه نگاران غربی مرتبط با این دیپلمات ها که در دوره های قبلی اغلب خبرها را پیش از اعلام رسمی آن مخابره می کردند در خصوص گفتگوهای در حال انجام وین مطلبی را منتشر می کنند.
در این میان فقط "آلن ایر" سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا در گفتگو با خبرگزاری مهر اعلام کرد که طرفین به شدت در تلاش هستند تا تاریخ 20 جولای به توافق جامع هسته ای برسند.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا با بیان اینکه رسیدن به توافق هسته ای در وین امکان پذیر اما خیلی دشوار است، گفت: به تمدید فکر نمی کنیم و فقط به رسیدن به توافق تا ۳۰ تیر ماه متمرکز شده ایم.
وی در توضیح سکوت خبری موجود در خصوص مذاکرات وین گفت: همانطور که می دانید ما بطور اصولی در رسانه ها درباره جزییات خاص این مذاکرات صحبت نمی کنیم. اما می شود گفت که مذاکرات در سطوح مختلف انجام می شود. در یک سطح تلاش برای نزدیکتر کردن دیدگاه ها و کم کردن اختلافات و در سطح دیگر در نگارش متن کار کمتر کردن پرانتزها (اختلافات) صورت می گیرد.
پیگیری دیدارهای دو جانبه
در این میان آنچه بیش از هر چیز به گوش می رسد انجام دیدارهای دو جانبه و گاه چند جانبه میان نمایندگان ایران و کشورهای 1+5 است. در همین رابطه قرار بود امروز سه شنبه دیداری میان "محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران، و "کاترین اشتون" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شود.
علاوه بر این دیدار، قرار است امروز "سید عباس عراقچی" معاون وزیر امور خارجه ایران، و "هلگا اشمید" معاون کاترین اشتون بصورت جداگانه دیدار دو جانبه ای را انجام بدهند. در این میان سیدعباس عراقچی، مجید تخت روانچی، معاونان ظریف و هلگا اشمید، معاون کاترین اشتون، تا اواخر شب یکشنبه روی متنی کار کردند که هنوز مشخص نیست که پرانتزهایش چقدر کم شده است.
پرانتز اشاره به مواردی دارد که ایران و 1+5 در مورد آن مشکل دارند و قرار است از طریق مذاکره این پرانتزها (اختلافات) از میان بروند اما با وجود گذشت یک هفته هنوز مشخص نیست که چه تعداد از این پرانتزها حذف شده باشند.
اختلافاتی که غرب منکر آن است
یک هفته پیش از آغاز مذاکرات وین، دیپلمات های ارشد کشورهای 1+5 در بروکسل گردهم آمدند تا مشکلات و اختلافات موجود میان خود در مورد برنامه هسته ای ایران را کنار گذاشته و به نوعی اتحاد در قبال جمهوری اسلامی برای مذاکرات وین برسند.
جهان امروز عرصه سهم خواهی و به عبارت دیگر "بده بستان" است. در این میان و در صورت حصول توافق هسته ای با ایران کشورهای 1+5 تلاش خواهند کرد تا سهم بیشتری از ارتباط با ایران را بهره مند شوند. تلاش کشورهای اروپایی در این راه از ماه ها پیش آغاز شده و گروه های متعددی از سیاستمداران و تجار اروپایی به ایران سفر کرده اند و روسیه نیز در پی عقد یک قرارداد عظیم نفتی با تهران است. آمریکا نیز تحرکاتی را در این رابطه آغاز کرده و از همین رو نوعی رقابت و اختلاف پنهان میان این کشورهای وجود دارد.
با وجود این اختلافات اما مقامات غربی مدعی هستند که هیچ اختلافی میان آنها در مورد ایران وجود ندارد بطوری که "مایکل مان" سخنگوی کاترین اشتون، و "اولی هاینون" معاون سابق مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، در گفتگوهای جداگانه با خبرگزاری مهر به کلی منکر وجود این اختلافات شده اند.
پیشرفت اندک به دلیل پافشاری بر حقوق مسلم
روز گذشته منابع دیپلماتیک از پیشرفت اندک مذاکرات هسته ای بین ایران و گروه 1+5 به علت پافشاری ایران بر حق هسته ای خود خبر داده بودند و دو دیپلماتی که آسوشیتدپرس اشاره ای به نام آنها نکرده، از وجود اختلاف هایی بین ایران و طرف مقابل سخن گفته بودند. البته این موضوع در حالی است که ایران به تمامی تعهدات خود پایبند بوده است.
این اختلاف بر سر محدودیت هایی است که غرب می خواهد بر برنامه هسته ای ایران اعمال کند. ایران خواستار ادامه فعالیت 50 هزار سانتریفیوژ غنی سازی خود است و مذاکرات دیروز در حالی شروع شد که هیچ تغییری در مواضع ایران در این خصوص دیده نشد.
همچنین این دیپلمات ها گفته اند بر سر نحوه به حداقل رساندن خطر توسعه سلاح های هسته ای ناشی از یک رآکتور ساخته شده که می تواند مقادیر قابل توجهی پلوتونیم تولید کند اختلافاتی باقی هست.
از دیگر اختلافات موجود اشاره شده توسط این دو دیپلمات، مخالفت ایران با تغییر کاربری یک مرکز غنی سازی است که در دل کوهستان ساخته شده و مصون از حملات هوایی است.
تاریخ پایان نامعلوم است
در مورد اینکه این گفتگوها و دیدارهای دو جانبه چه زمانی به پایان و یا به نتیجه می رسد، "مایکل مان" سخنگوی کاترین اشتون، اطلاع داد: زمان مشخصی برای پایان دادن به کار این دور از مذاکرات تا قبل از فرارسیدن 20 جولای (زمان توافقی شش ماهه اول) وجود ندارد. این گفتگوها به شکل سازنده و در فضای کاری مثبتی انجام شده، البته در مواردی دشواری هایی وجود دارد.
وی همچنین احتمال داده که با ادامه یافتن مذاکرات، برخی روسای هیات ها به‌منظور رایزنی به کشورهایشان بازگردند.
آلن ایر نیز به مهر گفت: زمان در حال از دست‌ر فتن است، ما به تمدید فکر نمی‌کنیم و فقط به رسیدن به توافق تا ۳۰ تیر متمرکز شده‌ایم.
نشانه ای مثبت برای امکان حصول توافق
آلن ایر در گفتگو با مهر از امکان سفر "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا به وین سخن گفته است. مرور مذاکرات ایران و کشورهای 1+5 نشان می دهد که هرگاه دو طرف به نقطه ای حساس رسیده و امکان حصول توافق وجود داشته باشد جان کری نیز در محل مذاکرات ظاهر می شود.
نگاهی به تحولات منتهی به توافق ژنو در نوامبر سال گذشته نشان می دهد که یک روز مانده به حصول توافق ابتدا وزیر خارجه آمریکا و در ادامه سایر وزیران خارجه کشورهای 1+5 در ژنو حاضر شدند تا در امضای توافق تاریخی حضور داشته باشند.
اکنون نیز مذاکرات ایران و کشورهای 1+5 به مرحله ای حساس رسیده و بر اساس تحولات سیاسی موجود در آمریکا و فشارهای افراطیون حاضر در کنگره این کشور بر کاخ سفید در مورد برنامه هسته ای ایران، بعید نیست که دولت امریکا بخواهد تا تاریخ 20 جولای توافق جامع هسته ای میان ایران و 1+5 به امضا برسد.
از سوی دیگر وضعیت خاورمیانه و بویژه عراق به گونه ای است که کشورهای غربی برای فرونشاندن آتش فتنه در این کشور نیازمند کمک ایران هستند. هر چند بارها اعلام شده که در مذاکرات وین فقط در مورد برنامه هسته ای ایران و رسیدن به توافق جامع بحث می شود اما این احتمال بعید نیست که اگر آمریکا و دیگر کشورهای غربی قصد پایان دادن به بحران عراق را داشته باشند با دست کشیدن از مواضع غیر اصولی خود در خصوص برنامه هسته ای ایران،خواستار کمک جمهوری اسلامی در خصوص عراق شوند.
----------------------------------------
گزارش از عبدالحمید بیاتی