به گزارش خبرنگار مهر، گاه خیلی زود دیر می شود و تا چشم باز می‌کنیم اثری معنوی را در حصار برج ها و آسمان خراشها گرفتار می‌بینیم طوری که امروز با هزار زحمت از میان برج ها و ساختمان های مرتفع می توان نگین درخشان گنبد رضوی را نظاره کرد و بدون شک در چنین شرایطی آرزوی ثبت جهانی حرم رضوی محال و غیرممکن است.
روزگاری حرم رضوی بلندترین بنا در مشهد بود و زائران به منطقه "تپه سلام" که می‌رسیدند با دیدن گنبد طلایی غریب توس اشک از دیدگانشان جاری می‌شد اما امروز هتل‌های ستاره دار و برج‌های چند میلیاردی عظیم‌ترین ساختمان‌هایی هستند که در دل این شهر جای گرفته اند و این آستان مقدس در میان غولهای آهنی اسیر مانده، حتی بسیاری از کارشناسان معماری و شهرسازی اعلام می کنند که ارتفاع ساختمانها پنج برابر ارتفاع حرم است.
برج‌های سر به فلک کشید چهره حرم رضوی را از پایتخت معنوی محو می‌کند
انگار همین دیروز بود که حرم رضوی در همین نزدیکی‌ها بود و اهالی مشهد از دورترین نقطه تا نزدیکترین فاصله ها هرگاه که اراده می‌کردند می توانستند با نگاهی دردمندانه به گنبد رضوی، شناسنامه دردهایشان را در پیشگاه حضرت رضا (ع) بگشایند اما از آن روزها تا این روزها سالها فاصله وجود دارد و اکنون آسمان خراشها و غول های تجاری، گنبد رضوی را از دیدگان زائران و مجاوران پنهان کرده اند.
یکی از کارشناسان حوزه شهرسازی تاکید کرد: اکنون سرعت صدور مجوز برای ساخت برج های تجاری آن قدر بالاست که گمان می کنیم در قلب شهری اقتصادی با رویکرد درآمدزایی ایستاده ایم و این در حالی است که مشهد، پایتخت معنوی ایران و دومین کلانشهر مذهبی جهان است.
دغدغه‌ای برای حفظ بافت تاریخی حرم رضوی وجود ندارد
ابراهیم تکلو افزود: این شهر هویت خود را از دست داده و بسیاری از زائران با ورود به این شهر از بی هویتی و آشفتگی در شهرسازی و ساخت بناهای آن گلایه مند هستند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر دغدغه ای برای حفظ بافت تاریخی حرم رضوی وجود ندارد، گفت: متولیان حفاظت از میراث معنوی باید با حفظ اصالت و جایگاه حرم رضوی مانع ایجاد ساختمان های مرتفع در دل این شهر می شدند زیرا اکنون برج و باروهای بی قواره بدون هیچ ضابطه ای، چهره گنبد رضوی را پوشانده اند و مانع ثبت جهانی این میراث معنوی شده اند.
این کارشناسان حوزه شهرسازی اظهار کرد: امروز غول های تجاری حرمت بارگاه توس را شکسته اند، حال آنکه تا چند سال قبل از هر جهت که می ایستادیم می توانستیم حرم رضوی را مشاهده کنیم اما در حال حاضر از خيابان هاي اطراف حرم هم به زحمت می توانیم بارگاه رضوی را نظاره کنیم و علت این امر وجود ساخت و سازهاي بي رويه و بي قواره است.
امیدی به ثبت حرم رضوی در فهرست یونسکو نداریم
یکی دیگر از کارشناسان معماری ایرانی اسلامی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: حرم رضوی سالهاست که در محاصره برج ها و ساختمان های مرتفع قرار دارد و با این وضع امیدی برای ثبت این میراث معنوی در فهرست آثار یونسکو باقی نمی ماند.
حمید کاکایی افزود: مشهد قرارگاه عاشقان اهل بیت(ع) است و نباید اهداف تجاری و اقتصادی از معنویت این شهر کم می کرد و حال حاضر با ورود به مشهد گمان نمی کنیم که وارد دومین کلانشهر مذهبی جهان شده ایم زیرا متولیان محافظت از آثار تاریخی و معنوی آن گونه که شایسته بوده به معنویت و فرهنگی که در دل این شهر نهفته است، توجه نکرده اند.
ضعف در معماری مشهد بیداد می کند
وی ادامه داد: امروز وضعیت این شهر به قدری آشفته است که حتی گنبد حضرت رضا(ع) هم دیده نمی‌شود و این در حالی است که در سالیان گذشته گنبد رضوی را از هر نقطه شهر می توانستیم ببینیم و در حال حاضر ارتفاع ساختمانها پنج برابر ارتفاع حرم است.
وی با تاکید بر اینکه ضعف در معماری مشهد بیداد می کند، اظهار کرد: مشهد به عنوان دومین کلانشهر مذهبی جهان نباید دچار ضعف و آشفتگی در معماری باشد و از سویی دیگر حرم رضوی به عنوان مکانی مقدس و معنوی نباید در دل این شهر و در محاصره آسمان خراشها ناپدید شود زیرا در غیر این صورت وجهه معنوی و مذهبی این شهر زیر سوال می رود و با این وضعیت بارگاه شهید توس هرگز در فهرست آثار جهانی ثبت نخواهد شد.
این کارشناس معماری ایرانی اسلامی بیان کرد: مشهد شهری مذهبی است که باید در زمینه الگوی ساخت و ساز ایرانی اسلامی پیشرو باشد، حال آنکه این گونه نیست و هر روز با عبور از خیابان های منتهی به حرم رضوی بیش از بیش شاهد درهم ریختگی در معماری و بلندمرتبه سازی بی قاعده و بی قواره ای هستیم که هیچ شباهتی به سبک معماری اسلامی ندارد.
کاکایی تصریح کرد: یک زائر هنگامی که در حرم می‌ایستد باید فقط آسمان را ببیند اما امروز زائران، حرم رضوی را در حصار ساختمانهای مرتفع تماشا می کنند و این امر به معنای ضربه زدن به رسالت معماری ایرانی اسلامی و دور شدن از نقشه راه یک کلانشهر مذهبی است.
وی اظهار کرد: "خط آسمان" مشخص کننده حریم یک بناست و در این میان حرم رضوی، سالهاست که در محاصره برجهایی است که با شکستن خط آسمان حرم، حریم آن را شکسته اند و در چنین شرایطی نمی توان انتظار ثبت جهانی این اثر معنوی را داشت.
انتقاد از بلندمرتبه سازی پیرامون حرم رضوی
یک عضو شورای شهر مشهد نیز در گفتگو با مهر با انتقاد از بلندمرتبه سازی در پیرامون حرم رضوی تاکید کرد: شورای شهر با بلندمرتبه سازی در پایتخت معنوی برخورد جدی می کند و در این راستا شورای چهارم برای اجرای طرح معماری اسلامی ایرانی از این پس از صدور مجوز برای احداث ساختمان های بلندمرتبه در اطراف حرم ممانعت به عمل می آورد.
فاطمه غیور عنوان کرد: بلندمرتبه سازی بی قاعده ضعفی بزرگ در معماری محسوب می شود و در حال حاضر این موضوع سبب شده تا حرم رضوی در میان آسمان خراشها و غول های تجاری عظیم، ناپدید شود.
وی تصریح کرد: مشهد شهری معنوی است و اکنون در چشم انداز حرم رضوی، ساختمان های مرتفع خودنمایی می کند و این در حالی است که گنبد حرم امام هشتم (ع)هرگز در فراسوی این شهر به چشم نمی خورد بنابراین این مسئله بیانگر اشکال و ضعف بزرگ در معماری است.
این عضو شورای شهر مشهد بیان کرد: برخي كارشناسان اعتقاد دارند تا يك كيلومتر اطراف حرم از هر طرف بايد تسطيح شود اما باید در نظر داشت که آزادسازي اين حريم بودجه اي هنگفت مي طلبد.
حرم رضوی در محاصره برجهایی است که با شکستن خط آسمان حرم؛ حریم این بنای مقدس را شکسته اند و در این میان مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی اعلام کرده اند که ساخت و سازهاي بي رويه و غيراصولي اطراف حرم مانع بزرگی بر سر راه ثبت جهاني این اثر معنوی است.
هیچ گاه به مسئله ثبت جهانی حرم رضوی به صورت جدی پرداخته نشد
معاون ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي به مهر گفت: حرم رضوی به لحاظ معماري و قدمت پتانسیل ثبت در فهرست ميراث جهاني را دارد اما با توجه به اینکه شان امام رضا(ع) اجل از اين مسائل بود هيچ گاه به اين مسئله به صورت جدي پرداخته نشده است
حسین عباس‌زاده عنوان کرد: در حال حاضر به خاطر وجود ساختمان های مرتفع، ثبت جهانی این اثر معنوی امكانپذير نيست چراكه ساخت و سازها اين امکان را به ما نمی دهد.
وی تاکید کرد: بناي اصلي و گنبد حرم رضوی و چندين مجموعه اطراف آن شامل مسجد گوهرشاد و چندين مدرسه 80 سال پيش به ثبت ملي رسیده و بناي اصلي حرم نیز متعلق به قرن چهارم هجري بوده و تزئينات و طلاكاري گنبد و بنا مربوط به دوره صفوي است.
معاون ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي بیان کرد: حرم رضوی داراي ارزش بالای معماري و تاريخي فرهنگي است و به عنوان يك مجموعه معنوي زيارتي كه سالانه ميليون ها زائر را به سوي خود جذب مي كند قابليت ثبت در فهرست آثار جهاني را دارد اما این اقدام زمانبر بوده و باتوجه به وجود ساختمان های مرتفع این کار سخت و دشوار است.
به گفته وی ساخت و سازهاي بي رويه و غيراصولي اطراف حرم كه مغاير با شرايط و ضوابط يونسكو براي ثبت جهاني است، مانع بزرگ تحقق اين امر است.
احداث مجتمع هاي مسكوني تجاري برای تامین منابع مالی طرح توسعه اطراف حرم
عباس‌زاده با بیان اینکه طرح توسعه اطراف حرم به منابع مالي هنگفتي نیاز داشت و به همین علت شهرداري هم براي تامين اين منابع مالي ناچار به احداث مجتمع هاي مسكوني تجاري در اطراف حرم شد، گفت: طرح توسعه و بهسازي اطراف حرم از حدود 20 سال پيش آغاز شد و اولویت نخست در این مقوله، تسهيل امور زائران بود و به مسائل ديگر توجهی نشد لذا شهرداري با احداث مجتمع هاي تجاري، بودجه مورد نياز براي توسعه حريم را تامين کرد و این موضوع موجب ساخت بناهای مرتفع و تخريب بناهای تاریخی و معنوی شد.
وی یادآور شد: برخی از اشتباهات در نحو ساخت و سازها و بلندمرتبه سازی هیچ گاه قابل جبران نیست و به عنوان نمونه در سال هاي 45 تمام وسعت این شهر پايين تر از حرم قرار داشت اما در حال حاضر ساختمان ها بلندتر از حرم رضوی هستند.
معاون ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي عنوان کرد: طرح توسعه اطراف حرم از طرحی تفصيلي پيروي مي كند اما این طرح به درستي انجام نشده طوری که هتل هاي اطراف حرم بدون زيبايي هاي معماري ايراني ـ اسلامي و بسیار زشت و بی قواره ساخته شده اند و در چنین شرایطی از بین بردن ساختمان های مرتفعی که در دل این شهر ساخته شده کار ساده ای نیست و نمی توان به ثبت جهانی این اثر امیدوار بود.
حمایت سازمان ملل متحد از قرار گرفتن آرامگاه امام هشتم(ع) در فهرست میراث جهانی
رئیس انجمن توسعه صنعت گردشگری مجمع متخصصین ایران نیز در این رابطه اعلام کرد: سازمان ملل متحد از قرار گرفتن آرامگاه امام هشتم(ع) در فهرست میراث جهانی یونسکو حمایت می‌کند.
ابراهیم اسدی بشلی از قرار گرفتن آستان مقدس حضرت امام رضا(ع) در فهرست میراث جهانی مورد حمایت یونسکو استقبال کرد و افزود: مشهد جزیره صلح و مکانی مقدس است و این اثر باید در فهرست میراث جهانی قرار بگیرد.
وی با اعلام اینکه این مکان، شایسته حفظ و مراقبت از سوی جامعه جهانی است، افزود: بنده از قرار گرفتن این اثر در فهرست میراث جهانی حمایت می کنم تا در سریع ترین زمان ممکن محقق شود.
گفته‌های رئیس انجمن توسعه صنعت گردشگری مجمع متخصصین ایران برای حمایت از ثبت جهانی حرم رضوی در حالی مطرح می‌شود که روز به روز به تعداد برج‌های سربه فلک کشیده در پیرامون حرم رضوی افزوده می شود و انگار برای ثبت این اثر معنوی خیلی زود دیر شد.
...............................
گزارش: مرضیه صاحبی