دکتر حسن بنیانیان در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد ابعاد فرهنگی موضوع جمعیت گفت: در سال های نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با تلاش های جهاد گونه ای که در کشور در راستای توزیع عادلانه منابع و امکانات در همه زمینه ها و از جمله امکانات بهداشتی صورت گرفت؛ ما شاهد بودیم که مرگ و میر کودکان زیر 1 سال که در سال 1356 ،180 کودک در 1000کودک بود؛ در سال 1359، به 60 کودک در 1000 کاهش یافت.
وی افزود: تلاش در راستای ایجاد امکان تغذیه مناسب برای همه شهروندان آن هم در سال هایی که کشور در معرض تحریم و جنگ قرار داشت، هم یکی از عوامل بالا رفتن سطح زندگی و در نتیجه افزایش جمعیت بود.
این کارشناس فرهنگی ادامه داد: اما آچه که بیشتر از همه چیز در موضوع افزایش جمعیت در سال های ابتدایی دهه 60 دخالت داشت، " سبک زندگی " حاکم بر جامعه در آن سال ها بود که موجب شد تا مردم با احساس وظیفه نسبت به آینده و علاقه ای که نسبت به کشور داشتند، موضوع جمعیت را جدی تر بگیرند.
بنیانیان با اشاره به تغییراتی که در سال های پس از پایان جنگ همه ابعاد حیات اجتماعی مردم را تحت تاثیر قرار داد، گفت: در سال های پایانی دهه 1360 و با پایان جنگ تحمیلی، برخی از مسئولان کشور با حاکم کردن گفتمان توسعه بر کشور، پای نهادهای بین المللی را در حوزه سیاستگزاری و برنامه ریزی برای کشور باز کردند و یکی از برنامه هایی که توسط این نهاد ها به کشور ما دیکته و تحمیل شد، برنامه کنترل جمعیت و کاهش نسل بود.
وی افزود: البته افزایش هزینه‌های زندگی، بویژه در شهرهای بزرگ، هم در این زمینه بی تاثیر نبود؛ اما به نظر بنده آنچه که در این باره تاثیر بیشتری داشت، موضوع تغییر سبک زندگی و ورود عوامل و ارزش هایی متفاوت با ارزش های رایج در جامعه به زندگی بخش هایی از جامعه بود.
حاکم شدن روحیه لذت طلبی حداکثری در جامعه یکی از موانع فرزند آوری
رئیس کمیسیون "فرهنگی اجتماعی و پیوست نگاری فرهنگی" دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: تشویق بانوان جامعه به اشتغال بیرون از خانه، کم اهمیت جلوه دادن نقش مادری و مدیریت خانواده، ترویج فرهنگ فردگرایی و گریز از مسئولیت هم جزء مواردی بود که در کاهش موالید و به تبع آن کاهش جمعیت تاثیر فراوانی داشت.
بنیانیان گفت: ما باید به این نکته توجه کنیم که در هر حال فرزند آوری و قبول مسئولیت تربیت یک انسان در جامعه، مستلزم نوعی ایثار و از خودگذشتگی و صرفنظر از بسیاری از رفاه‌ها و لذت‌ها می باشد و هنگامی که روحیه لذت طلبی حداکثری در یک جامعه حاکم شد، دیگر صحبت از این موارد کمی غیر قابل باور به نظر میاید.
وی افزود: بنابر این ما مشاهده می کنیم که طبق آمار ارائه شده، نرخ فرزند آوری در میان خانواده های مرفه و دارای در آمد بالا از سایر خانواده‌ها پائین تر است و این خانواده‌ها به دلایل غیر اقتصادی از فرزند آوری خودداری می کنند.
رئیس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی ادامه داد: نکته دیگری که متاسفانه در جامعه ترویج شد، در تقابل قرار دادن تعداد زیاد فرزندان و تربیت درست آنان بود؛ به این معنا که اگر خانواده‌ای پر جمعیت باشد، دیگر پدر و مادر آن خانواده فرصت برای تربیت صحیح فرزندان خود نخواهند داشت.
ضرورت اقدامات فرهنگی برای افزایش جمعیت
این کارشناس فرهنگی گفت: موارد بسیار زیادی در جامعه وجود دارد که خانواده‌هایی با تعداد فرزند زیاد موفق شده اند با تکیه بر اصول تربیت اسلامی همه فرزندان خود را به درستی تربیت کرده و به مدارج بالای مادی و معنوی برسانند و در مقابل هم دیده‌ایم که در خانواده‌ای دارای یک یا دو بچه تربیت مناسبی صورت نگرفته و فرزند آن خانواده نتوانسته است زندگی موفقی داشته باشد.
وی افزود: البته تشویق‌هایی که نهادهای به ظاهر بی طرف بین المللی از این سیاست انجام دادند نیز در این زمینه بی تاثیر نبود و ما شاهد بودیم که به موازات تلاش برای کاهش جمعیت کشور و غلطیدن در سراشیبی "سقوط جمعیتی" جایزه دادن ها و تشویق های نهادهای بین المللی نیز افزایش می‌یافت.
بنیانیان ادامه داد: خوشبختانه با هوشیاری رهبر عزیزمان و درایت ایشان و مطالعات کارشناسی انجام شده در نهادهایی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی ما امروز مشاهده می کنیم که موضوع جمعیت و تلاش در راستای ترمیم شکاف جمعیتی ایجاد شده در کشور، به یک گفتمان عمومی و ملی تبدیل شده است.
این کارشناس فرهنگی گفت: در موضوع جمعیت و افزایش آن، همانگونه که کاهش جمعیت دارای عامل فرهنگی است باید افزایش جمعیت هم از طریق فرهنگی دنبال شود.
نقش مخرب فرهنگ مهاجم غربی به سمت کاهش فرزند
وی افزود: البته اعطای مشوق‌های اقتصادی و پیش‌بینی ضمانت اجرای حقوقی هم در این زمینه لازم است و در سیاست های جمعیتی ابلاغ شده از جانب مقام معظم رهبری «مدظله العالی» که مهم‌ترین سند در این زمینه محسوب می‌شود؛ این نکات به خوبی و در کنار هم مورد توجه قرار گرفته است.
رئیس کمیسیون "فرهنگی اجتماعی و پیوست نگاری فرهنگی" دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: ترویج و نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی- ایرانی، باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیّت متناسب با ظرفیت زیستی با تأکید بر تأمین آب با هدف توزیع متعادل و کاهش فشار جمعیّتی، حفظ و جذب جمعیّت در روستاها و مناطق مرزی و کم تراکم و ایجاد مراکز جدید جمعیّتی بویژه در جزایر و سواحل خلیج فارس، مدیریت مهاجرت به داخل و خارج هماهنگ با سیاستهای کلی جمعیّت فرازهایی از سیاستهای ابلاغی از جانب مقام معظم رهبری «مدظله العالی» هستند که در صورت اجرای درست و صحیح این سیاست‌ها می توان کشور را از خطر "سقوط جمعیتی" مصونیت بخشید.
بنیانیان گفت: البته باید به این نکته هم توجه کرد که گفتمان حاکم بر بسیاری از نهادهای اجتماعی ما از جمله برخی رسانه‌ها و گروه‌های مرجع، متاسفانه در تقابل و یا سکوت در مقابل خطر کاهش جمعیت است و این کار را تا حدودی دشوار کرده است.
وی افزود: نقش مخرب فرهنگ مهاجم غربی در جامعه که خانواده ها را به سمت کاهش فرزند، گسترش طلاق، تأخیر در ازدواج و ... سوق می دهد هم نباید نادیده انگاشته شود.
این کارشناس فرهنگی ادامه داد: نکته دیگری که باید مورد توجه و تاکید قرار گیرد، این است که به استناد مطالعات جمعیت شناسی فرصت برای جبران شکاف جمعیتی کم است و ما با یک محدودیت زمانی در استفاده از فرصت ترمیم جمعیت کشور دست به گریبان هستیم.
ضرورت تدوین برنامه جامع برای حمایت از تولید نسل
رئیس کمیسیون "فرهنگی اجتماعی و پیوست نگاری فرهنگی" دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: باید یک برنامه جامع حمایت از تولید نسل بر طبق اسناد بالادستی نظام طراحی و اجرا شود و همه دستگاه‌ها با همه توان خود موظف به اجرای این سیاست‌ها باشند.
وی افزود: مطالعات کارشناسی انجام شده در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و حمایت های مقام معظم رهبری «مدظله العالی» و سایر علمای بزرگوار و احساس مسئولیت نمایندگان مجلس شورای اسلامی نوید بخش یک حرکت موثر و مفید برای دفع این خطر از کشور است.