علی امینی در گفتگو با خبرنگار مهر، در تشریح فلسفه روزه داری اظهار کرد: خداوند در آيه معروف «كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» مي‌فرمايد هدف روزه گرفتن كسب تقوا است. يعني انسان در مقابل آتش جهنم حصاري دور خودش بكشد، اين حصار همان تقوا است.
این پدیده قرآنی افزود: در روايات دارد كه از معصوم پرسيده شد چرا روزه واجب است؟ مي‌فرمايد: كسي كه توانست با روزه گرفتن از آب و غذا صرفنظر كند، از گناه كردن هم صرفنظر خواهد كرد. در واقع كسي كه يك ماه به خاطر رضايت خداوند متعال روزه بگيرد، آمادگي بيشتري براي ترك گناه خواهد داشت.
وی تاکید کرد: البته خداوند مي‌فرمايد «لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» يعني اميد است كه شما متقي شويد. اگر كسي فكر كند روزه گرفتن فقط به نخوردن آب و غذا است و در هنگام روزه‌داري گناه انجام دهد، تهمت بزند و دروغ بگويد و در خود تغيير ايجاد نكند به تقوا نخواهد رسيد. براي اين است كه امام صادق عليه السلام مي‌فرمايد وقتي خواستيد ايمان كسي را بسنجيد تنها به نماز و روزه او نگاه نكنيد بلكه بايد به راستگويي و امانتداري او نگريست. اگر كسي اين عمل مهم عبادي را درست انجام دهد به هدف متعالي خواهد رسيد اما كسي روزه گرفت ولي بعد از ماه مبارك رمضان عهدي كه با خداوند بسته بود را فراموش كند به اين هدف نخواهد رسيد.
کوردلانی که با روزه مقابله می‌کنند
امینی با تشبیه روزه به پاک کن اظهار کرد: هر چقدر روزه خالص‌تر باشد اين پاك كن سياهي‌ها را بيشتر پاك مي‌كند اما اگر فرد دوباره مداد را بردارد و روي صفحه صيقلي كاغذ خط خطي كند اين روزه به درد نمي‌خورد.
وی اضافه کرد: البته نباید انتظار داشته باشیم کسی که روزه گرفت تا آخر عمر از گناه‌ها مصون بماند، ممکن است کارش زار بشود. یعنی وقتی انسان توجه نداشته باشد و فکر کند صرفا با روزه معمولی گرفتن کارش حل می‌شود، وقتی روزه گرفت دنبال حقیقت آن نمی‌رود، مثل کسی که واکسن زد از خطر ابتلا به ویروس ترس ندارد، این فرد هم با روزه گرفتن ترسی از گناه ندارد ولی فردای قیامت متوجه می‌شود روزه او درست نبوده است و همین فرد از اعمالی که انجام داده پشیمان می‌شود.
امینی به فلسفه‌های دیگر روزه گرفتن اشاره کرد و گفت: روزه علاوه بر فلسفه معنوی، فلسفه مادی هم دارد. پزشکان به این نتیجه رسیدند کسی که روزه می‌گیرد به دستگاه گوارش خود فرصت استراحت می‌دهد. اینکه دستگاه گوارش در طول سال یک بار استراحت داده شود از نظر پزشکان برای سلامتی بدن ضروری است و هیچ گونه ضرری ندارد، اما برخی‌ها با کوردلی با روزه مقابله می‌کنند و می‌گویند انسان با روزه گرفتن مریض می‌شود در صورتی که این ادعا اصلا درست نیست.
پیامد اجتماعی روزه‌داری
مفسر قرآن کریم به پیامدهای اجتماعی روزه داری در جامعه اشاره کرد و با ابراز تاسف از اینکه در جامعه ما بیشتر به اهداف مادی روزه توجه می‌شود گفت: در جامعه ما به اهداف معنوی روزه زیاد توجه نمی‌شود بلکه نگاه بیشتری به اهداف مادی آن می‌شود. مسلم است که انسان روزه‌دار واقعی با روزه گرفتن، خودش را از آتش جهنم دور می‌کند. در جامعه‌ای که به روزه حقیقی برسد گناه معنایی نخواهد داشت.
وی با ذکر مثالی افزود: وقتی در یک جمعیتی، همه یک مدل لباس می‌پوشند، اگر یک فرد لباس دیگری بپوشد از نظر آن جمع مطرود است. وقتی اکثریت افراد یک جامعه روزه‌دار زندگی کنند، اقلیتی که مرتکب گناه می‌شوند از آن جامعه طرد خواهند شد، بنابراین این افراد مجبور می‌شوند برای حفظ آبروی خودشان گناه نکنند و ما فضای سالم در جامعه داشته باشیم.
به گفته این نابغه قرآنی، در زمان حضرت رسول(ص) کسی که گناه می‌کرد در نظر همه مطرود می‌شد، بنابراین در جامعه روزه‌دار واقعی که روزه‌داران به دنبال کسب تقوا باشند ارتکاب گناه بسیار کمتر خواهد بود.
چرایی انتخاب ماه رمضان برای روزه گرفتن
امینی ماه رمضان را یکی از ماه‌هایی دانست که انسان در این ماه بیشترین تاثیر را بر نفس خود دارد و در تشریح چرایی انتخاب این ماه برای روزه گرفتن گفت: در ماه رمضان بیشترین پذیرش نسبت به توبه‌ها وجود دارد و پاداش اعمال نیک انسان در این ماه چند برابر می‌شود به دلیل اینکه پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرمایند: «قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ؛ ماه خدا به شما رو کرده، همراه با برکت و رحمت و مغفرت.» یعنی در این ماه رحمت خدا بر همه سیطره پیدا می‌کند.
پیامبر اسلام در ادامه می‌فرمایند: «شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ؛ ماهى که نزد خدا برترینِ ماه‌هاست و روزهایش برترینِ روزها، شب‌هایش برترینِ شب‌ها و ساعت‌هایش برترینِ ساعت‌ها است.» پس چقدر خوب که انسان در چنین ماه پربرکتی عمل عبادی روزه را انجام دهد تا فضیلت روزه داری بیشتر نصیبش شود.
وی با ذکر مثالی در این مورد گفت: بنزین به تنهایی نیرو دارد اما این مواد سوختی را هم در ژیان می‌ریزند هم در الگانس ولی معلوم است که در الگانس بهتر می‌شود از این مواد استفاده کرد. روزه یک عمل عبادی مطلوب است و وقتی در ماه‌ها دیگر انجام شود فضیلت دارد اما در ماه مبارک رمضان فضیلت روزه‌داری چندین برابر است. این لطفی است که خداوند تبارک و تعالی به بندگانش عطا فرموده است.
مفسر قرآن کریم با بیان اینکه ماه رمضان ماه رحمت الهی است و خداوند به انسان توجه خاصی دارد اظهار کرد: رسول گرامی اسلام(ص) در آن خطبه باعظمت شعبانیه می‌فرماید «مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّه؛ در چنین ماهی خداوند کریمانه با انسان برخورد می‌کند.» حتی می‌فرماید آنقدر این ماه مبارک و میمون است که «نَوْمُكُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ؛ حتی اگر بخوابید در حال عبادت هستید.» یعنی خواب انسان روزه‌دار هم عبادت و نفس‌هایس تسبیح است. پس چه بهتر در چنین ماهی خودمان را برای عبادت پروردگار و دعا و نیایش آماده کنیم و مواظب باشیم فرصت‌ها را از دست ندهیم. لحظه‌های این ماه گذرا هستند و اگر فرصت‌ها را از دست بدهیم حسرت خواهیم خورد.
وی در عین حال گفت: خواب فرد روزه‌دار با اینکه عبادت است اگر ضرری به جامعه وارد کند نه تنها عبادت نیست بلکه گناه دارد. کسی که در جاده‌ای حرکت می‌کند هم می‌تواند با سرعت بسیار پایین به مقصد برسد و هم سرعت بالا. معلوم است کسی که وقتش را به خواب بگذراند بدون اینکه عبادتی کرده باشد پاداش می‌گیرد اما کسی که به جای خواب، تسبیح خداوند می‌کند و ذکر و عبادت و نیایش را به خواب ترجیح می‌دهد بیشتر نتیجه خواهد گرفت. البته کسی که از نظر توان جسمی نیاز به خواب دارد وظیفه دارد بخوابد.
اگر رنج نباشد گنج میسر نمی‌شود
امینی در پاسخ به اظهارات کسانی که روزه داری در فصل تابستان را دشوار می‌دانند گفت: ممکن است امسال که ماه رمضان در فصل تابستان واقع شده برخی‌ها صحبت‌هایی از گرمای شدید هوا داشته باشند. باید بدانیم که روزه‌گرفتن با مشقت، فضیلت بیشتری دارد. اگر رنج نباشد گنجی میسر نمی‌شود. کسی که می‌خواهد به جایی بروند اگر رنج سفر را آسان نکند نمی‌تواند مسافرت خوبی داشته باشد. بهشت را به بها دهند نه بهانه.
حافظ کل قرآن کریم اضافه کرد: کسی که فکر می‌کند روزه‌گرفتن در تابستان دشوار است بهتر است خودش را با مردم کشورهای دیگر مقایسه کند، جاهایی که ساعت‌های بیشتری را در روزه هستند. اگر این مقایسه باشد تحمل افراد بیشتر می‌شود. این افراد باید خودشان را با کسانی مقایسه کنند که در جای گرم‌تر زندگی می‌کنند و در حال روزه گرفتن هستند. مگر در عصر پیامبر اسلام روزه گرفتن در عربستان کار آسانی بود.
وی گفت: کسانی که فصل زمستان به مکه مشرف شدند می‌دانند که دمای آنجا با ایران متفاوت است. یعنی دمای دی ماه آنجا به اندازه اوایل تابستان اینجاست، این به خاطر امتحان الهی است که بر آنها سخت‌تر است. روزه گرفتن برای آنها خیلی مشکل است و ما وقتی خودمان را با آنها مقایسه کنیم و به ثوابی که خداوند عطا می‌کند بیندیشیم قطعا از روزه‌گرفتن لذت می‌بریم.