مهدی منعم عکاس دوران جنگ تحمیلی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره دلایل حضور نداشتن عکاسان ایران در وقایع خاورمیانه به ویژه این روزها برای ثبت اتفاقات در غزه گفت: ما اگرچه عکاسان حرفه ای داریم اما زیرساخت های حرفه ای نداریم. اگر آژانس‌های عکس معتبر خارجی و عکاسان بزرگ دنیا در هر اتفاقی که در دنیا رخ می دهد، حضور دارند به دلیل آن است که بستر مناسب حرفه ای برای این حضور فراهم است.
او با اشاره به تجارت آثار عکاسان دنیا تصریح کرد: آژانس های خبری و عکاسی دنیا از طریق فروش عکسهایشان تجارت می کنند و مطبوعات آنها نیز کار حرفه ای می کنند یعنی این که مطالبشان بدون عکس چاپ نمی شود و به این منظور عکس را خریداری می کنند. ولی ما در ایران بستر مناسب برای این کار را نداریم، کدام روزنامه به عکاسش مأموریت می دهد از غزه، عراق یا افغانستان و یا به طور مثال مشکلات سوء تغذیه در آفریقا عکاسی کند؟ این اتفاق نمی افتد برای این که احساس نیاز نمی کنند و برایشان مهم نیست که عکاس به این مناطق بفرستند یا نفرستند. آنها به راحتی در فضای مجازی با یک کلیک کردن، عکس مورد نیازشان را تهیه می کنند پس نیازی به این هزینه کردن‌ها احساس نمی شود.
او در بخش دیگری از سخنانش با بیان این که دلبستگی به نهادها و سازمان های دولتی برای اعزام عکاسان به مناطق جنگی در خاورمیانه اشتباه است، تصریح کرد: در شرایطی که حمایت درست از کار عکاس و آژانس های عکاسی در ایران صورت نمی گیرد، عکاس منتظر است که وزارت ارشاد شرایطی را فراهم کند که برای عکاسی به مناطق جنگی برود، در حالی که این مهم می تواند جزو وظایف تعریف شده نهادهای دولتی و حکومتی نباشد، بلکه این وظیفه آژانس های عکاسی و مطبوعاتی است که عکاس را برای حضور در این مناطق بحرانی به لحاظ معنوی و مادی حمایت کنند.
این عکاس جنگ که در طول 25 سال گذشته پروژه عکاسی از قربانیان جنگ را بر عهده داشته است در ادامه اضافه کرد: مسئله فقط تهیه عکس نیست. به راحتی می توان از غزه و حوادث آن عکاسی کرد، اما چه کسی مسئول اتفاقات جانبی است که ممکن است برای عکاس رخ دهد؟ آیا هیچ نهادی وجود دارد که ضامن خدمت رسانی به این عکاس و خانواده اش باشد؟ عکاسان خارجی اگر اتفاقی برایشان در این شرایط بحرانی بیفتد، بهترین امکانات و تسهیلات در اختیار او و خانواده اش قرار می گیرد و بنابراین عکاس خیالش راحت است که یک سازمان و آژانس حامی اوست.
مطبوعات در زمینه عکس حرفه‌ای عمل نمی‌کنند
منعم تأکید کرد: تا زمانی که مطبوعات حرفه ای نداشته باشیم که نسبت به داشتن تصاویر منحصر به فرد از حوادث خاورمیانه احساس نیاز کنند و به این منظور تلاش کنند، عکاسان ما نمی توانند هر لحظه اتفاقی را که بغل گوش ما رخ می دهد به موقع عکاسی کنند.
او در پاسخ به این که بهتر نیست در شرایطی که این خلاء حمایتی از سوی آژانس ها و مطبوعات وجود دارد، نهادهای دیگری همچون وزارت امور خارجه و یا معاونت مطبوعاتی این خلاء را پر کنند؟ توضیح داد: این اتفاق می تواند بیفتد در صورتی که بروکراسی اداری مانع حضور به موقع عکاسان نشود. به طور مثال برخی از عکاسان به صورت فردی با ارتباطی که با بدنه وزارتخانه های مرتبط دارند، توانسته اند در مناطق جنگی خاورمیانه حضور یابند و عکاسی کنند اما در مجموع این امکان برای همه عکاسان فراهم نیست چراکه معمولاً برای دیدن یک مدیر کل معمولی در یک وزارتخانه باید روزها در صف و نوبت قرار بگیری که در نهایت با واسطه بتوانی خواسته ات را به او برسانی. بنابراین دسترسی عکاسان به بدنه مدیریتی نهادهای مرتبط از جمله وزارت ارشاد تا زمانی که تسهیل نشود این امکان فراهم نیست.
وزارت ارشاد می تواند تسهیل‌کننده حضور عکاسان در مناطق بحرانی باشد
این عکاس جنگ در ادامه به نقش انجمن ها در راستای ارتباط با نهادها و وزارتخانه های مرتبط با این موضوع اشاره کرد و متذکر شد: وزارتخانه هایی همچون ارشاد می توانند به تسهیل این امور کمک کنند اما این درست نیست که هر کس دستش به مدیر کل ها رسید این امکان برایش فراهم شود و برای دیگری این امکان میسر نباشد، اینجاست که نقش انجمن های عکاسی پررنگ می شود.
خالق اسناد تصویری دوران جنگ تحمیلی در ادامه تأکید کرد: انجمن های تخصصی عکاسی به جای این که بیانیه بدهند، باید تلاش کنند کانال های ارتباطی با وزارت ارشاد برقرار کنند و بتوانند این امکان را برای هر عکاس علاقه مندی فراهم کنند، بنابراین به نظر من بهتر است که این اعزام ها از طریق انجمن ها صورت گیرد چون اگر قرار باشد یک عکاس که کارش فقط عکاسی است وقت و انرژی خود را صرف برقراری ارتباط با وزارتخانه ها کند، زمانی نتیجه می گیرد که ممکن است دیگر خیلی دیر شده باشد.
او تصریح کرد: اعزام عکاسان به مناطق بحرانی در خاورمیانه لازم است که از طریق انجمن های عکاسی صورت گیرد، کاری که متأسفانه تا امروز درست انجام نشده است.
منعم در پاسخ به این سوال که انجمن های عکاسی تنها برای ارائه معرفی نامه می توانند مثمر ثمر باشند و توان حمایت مادی از عکاسان را ندارند توضیح داد: این معرفی نامه ها را می توان به راحتی از کانال های مختلف گرفت، این به تنهایی کافی نیست. فرق میان یک سازمان و نهاد دولتی با سازمان های مردم نهاد و یا خصوصی همین جاست، توقع ما این است که رفتار سازمان های مردم نهاد با یک عکاس به صورت فردی متفاوت باشد، شکل ارتباط انجمن ها با سازمان های دولتی متفاوت از یک عکاس است و پاسخی که به صورت رسمی به انجمن داده می شود نیز متفاوت از پاسخی است که به درخواست یک عکاس داده می شود. بنابراین اگر این ارتباط به درستی تاکنون شکل نگرفته است باید بررسی کرد که اشکال کار کجاست.
انجمن‌های عکاسی مشکلات را برطرف کنند
عکاس جانبازان جنگ تحمیلی ادامه داد: این که هیئت مدیره در طول سال چند جلسه برگزار کند و در پایان سال طرح ترافیک به عکاسان بدهد کافی نیست و کار مهمی هم صورت نگرفته است، باید این انجمن ها به سمت و سوی حل کردن معضلاتی بروند که شخص عکاس نمی تواند حل کند و یکی از این مسائل همین موضوع اعزام عکاسان است.
منعم همچنین از رفتار نامناسب مسئولان با عکاسان بحران در داخل کشور هم انتقاد کرد و گفت: برای حضور عکاسان در مناطق زلزله زده در داخل کشور خودمان نیز مشکل وجود دارد. کسانی هستند که مانع حضور آنها در این مناطق می شوند، چه برسد به اعزام به غزه. بنابراین باید حتماً نهادی حامی این عکاسان باشد که این حمایت بدون مداخله و مکاتبه انجمن ها با این نهادها امکان پذیر نیست.
او در پایان سخنانش به ضرورت انتشار عکسهای مناطق جنگی هم اشاره کرد و یادآور شد: بر فرض که من به عنوان عکاس با امکانات شخصی خودم، عازم غزه شدم و فجایع رژیم صهیونیستی در غزه را نیز در قالب عکس و اسناد تصویری به تصویر کشیدم، پس از آن با عکسهایم چه کنم؟ کدام مطبوعات و رسانه ها برای خرید این عکس ها احساس نیاز می کنند؟ عکس ها را کجا به نمایش بگذارم؟ بنابراین تا زمانی که بستر مناسب برای استفاده حرفه ای از عکسهای خبری را نداشته باشیم، شور و اشتیاق حضور در این بحران ها نیز کارایی نخواهد داشت. این ها در شرایطی است که انتشار عکس های بحران و جنگ خاورمیانه برای مطبوعات و رسانه های دنیا مهم است و عکاسان خود را با صرف هزینه های بسیار برای روایت این رویدادها از دریچه دوربین عکاسان خود اعزام می کنند و آثارشان را در رسانه هایشان منتشر می کنند.