به موجب توافق ایران و کشورهای 1+5 در آخرین دور از مذاکرات وین، دو طرف با تمدید دوره مذاکرات برای چهار ماه دیگر موافقت کردند. بر اساس اعلام مقامات ایرانی و آمریکایی دور اول از مذاکرات جدید قرار است در آینده ای نزدیک و پیش از آغاز نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شود. محل برگزاری این گفتگوها مشخص نیست اما برخی پیش بینی می کنند که آمریکا میزبان این دور از گفتگوها باشد.
نظر به آنکه در پایان مذاکرات وین اعلام شد اختلافاتی میان طرفین وجود دارد برخی پیش بینی می کنند که در این دوره چهار ماهه جدید نیز امکان رسیدن به توافق وجود نخواهد داشت اما برخی دیگر از کارشناسان نظر متفاوتی دارند.
در همین رابطه در گفتگو با پروفسور "متیو بان" مشاور وزارت انرژی آمریکا و استاد دانشگاه هاروارد، تلاش شد تا از موضع واشنگتن در خصوص این فرایند دیپلماتیک آگاه شویم. مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:
خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: نظر شما در مورد مذاکرات ایران و کشورهای 1+5 و توافق آنها برای تمدید چهار ماهه این گفتگوها چیست؟ آیا فکر نمی کنید که این توافق نوعی موفقیت برای هر دو طرف است؟
بان: فکر می کنم منافع ملی هر دو طرف از دستیابی به توافق جامع تامین شده و طرفین از این توافق بهره مند شوند از همین رو ارزش آن را دارد که به مذاکرات زمان بیشتری بدهیم تا اختلافات موجود میان دو طرف را از بین برده و مسیر رسیدن به توافق را هموار تر کند.
به موجب توافق برای تمدید دوره مذاکرات ایران میلیاردها دلار دیگر از دارائی های مسدود شده خود را دریافت کرده و 1+5 نیز این امکان را دارد که تبدیل اورانیوم 20 درصد به صفحات سوخت را شاهد باشد و بدین ترتیب یک گام دیگر از تبدیل این اورانیوم به مواد لازم برای تولید سلاح هسته ای دور شده ایم. من همچنین فکر می کنم که شکست مذاکرات منافع هر دو طرف (ایران و کشورهای 1+5) را به خطر می اندازد به آن معنا که از یک سو موجب افزایش تحریم های ایران شده و از سوی دیگر موجب می شود که تهران به فعالیت های سابق خود بازگشته، ظرفیت سانتریفیوژهای خود را افزایش داده و اورانیوم بیشتری را غنی سازی کند.
پیش بینی شما از نتیجه مذاکرات در پایان مهلت چهار ماهه چیست؟ آیا در پایان این دوره دو طرف می توانند به توافق جامع هسته ای برسند؟
بان: هنوز این نکته مشخص نیست که آیا در این دوره پل زدن بین شکافهای موجود و رسیدن به توافق جامع امکان پذیر است یا نه. رسیدن به توافق جامع بدون شک به نفع هر دو طرف بوده و منافع آنها را تامین می کند. اما ممکن است رسیدن به توافق نیازمند دادن وعده های مهم (اتخاذ تصمیمات سخت) باشد که این امر با مخالفت هایی در تهران و واشنگتن همراه خواهد بود. در این میان یافتن زمینه های مشترکی که تامین کننده منافع هر دو طرف باشد از نکات کلیدی مذاکرات در این دوره چهار ماهه است.
پروفسور بان پیشتر در مورد سانتریفیوژها و اینکه چگونه می توان این مورد اختلافی را حل کرد به خبرگزاری مهر گفته بود: ایران باید این نکته را بداند که لغو تحریم ها در حالی که این کشور 20 هزار سانتریفیوژ در اختیار دارد امکان پذیر نخواهد بود و این در حالی است که مذاکره کنندگان ایران از تعداد 50 هزار تا 100 هزار سانتریفیوژ فعال سخن می گویند.
وی افزوده بود : در این میان حتی اگر اوباما بخواهد با ایران در مورد تعداد بالای سانتریفیوژها توافق کند، کنگره با دو سوم آرا تحریم های جدیدی را علیه تهران اعمال می کند. تصویب تحریم با دو سوم آرا یعنی آنکه اوباما نمی تواند آن را وتو کند و بدین صورت کار گره می خورد. بر همین اساس اگر ایران خواستار توافق است که به موجب آن تحریم های اصلی این کشور لغو شوند باید محدودیت بر تعداد سانتریفیوژها خود را بپذیرد.
به عقیده مشاور وزیر انرژی آمریکا این موضوع منافع ایران را تامین خواهد کرد. سانتریفیوژهایی که ایران در اختیار دارد از نوع قدیمی که به اصطلاح IR_1 نامیده می شوند هستند. برای استفاده در مقاصد صلح آمیز ایران می تواند این سانتریفیوژهای قدیمی را کنار گذاشته و اقدام به نصب سانتریفیوژهای جدید و حتی مدرنی کند که در حال توسعه آنها است.
.....................
عبدالحمید بیاتی