به گزارش خبرنگار مهر، به عقیده بسیاری از بزرگان جمی، نام جم از نام جمشید پادشاه افسانه‌ای گرفته شده که قریب به سه هزار سال قبل، جمشید مقر حکومت خویش را در جم مستقر کرد؛ در بالای کوهی که هنوز به نام کوه جمشید مشهور و آثاری نیز از قلعه و چاه آن موجود است.
گفته‌اند که جمشید در حرکتی که ما امروز آن را در استان قطعا منحصر به فرد و به جرات در کشور بی‌نظیر می‌دانیم، اقدام به احداث 360 رشته قنات در شهرستان جم کرده است که عمدتا در طول منطقه و قسمت‌‌های شرقی وغربی چون شریان‌هایی که پیکیره وجودی جانداران را طراوت می‌بخشند این منطقه زیبا را رقم زده‌اند و از آن تاریخ کارهای بزرگ آبخیزداری و سدهای ساروجی بنا شده که هنوز آثار آن به وفور یافت می شود و بعضی از آنها پس از هزاران سال همچون تمدن بزرگ ایران حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
اما اقلیم شهرستان سر سبز جم در سالیان اخیر مورد کم لطفی مردم و مجموعه نفت و گاز قرار گرفته است. به گفته یکی از کارشناسان کشاورزی شهرستان جم قنوات مذکور و چشمه‌ها که آثار 112 رشته آن موجود است یا فعال یا نیمه فعال هستند و یا اینکه در سالیان اخیر به خاطر کم لطفی خشکیده‌اند.
کمبود آب از معضلات جدید شهرستان جم است و تاخیر اجرای طرح آبخیزداری شهرستان جم نگرانی‌ها را زیاد کرده است که نکند خدای نکرده بخواهیم فاتحه آب شهرستان سرسبز جم بخوانیم؛ حتی درمان نگرانی‌های فوق شعارهای هر ساله کاندیداهای نمایندگی مجلس هم بوده است.
حدود 80 درصد آب های سطحی جم در فصل بارش راهی دریا می‌شود
مصطفی نصیری عضو شورای بخش مرکزی جم در گفتگو با خبرنگار مهر بیان داشت: شهرستان جم تحت تاثیر منابع محدود زیر زمینی دشت جم است. اطمینانی به جایگزینی آب برداشتی وجود ندارد و نیاز به بازنگری و برنامه‌ریزی بلند مدت و کوتاه مدت است. وظیفه ما برای احیای منابع آبی شهرستان در گرو ابتکار و خلاقیت و یافتن راهکارهای عملی است.
نصیری راهکار برون رفت از این بحران بی آبی، اجرای عملیات سدسازی و ذخیره آب های سطحی بیان کرد و گفت: حدود 80 درصد آب های سطحی جم در فصل بارش راهی دریا می شود و می توان با سد سازی در مناطق مختلف جم تا حدودی جلوی این بحران گرفت.
این عضو شورای بخش مرکزی جم افزود: انتقال آب دریا به شهرستان جم راه کار دیگر تامین آب شهرستان است که توسط آب شیرین‌کن‌ها، آب مورد نیاز تهیه شوند.
کمبود آب، بزرگترین تهدید شهرستان جم
تهدید جدی که باعث نگرانی کشاورزان منطقه شده بحث جدی مصرف آب است. شهرستان جم از معدود شهرستان های استان است که از هیج جایی آب دریافت نمی کند و اکثر آبهای مصرفی‌اش از سفره‌های زیر زمینی است و قابلیت و کیفیت بسیار مناسبی دارد اما برداشت سالیانه حدود 50 میلیون متر مکعب حتما سفره های زیر زمینی را خالی خواهد کرد و این سفره های زیر زمینی حاصل سالها نفوذ آب در عمق زمین منطقه جم می باشد.
برداشت بی‌رویه می‌تواند در کیفیت آب برای آیندگان اثرات منفی داشته باشد و می‌توانیم این را پیشگویی کنیم حتی در آینده نزدیک با خالی‌شدن سفره‌های آب زیر زمینی منطقه جم، باید فاتحه کشاورزی منطقه خوانده شود.
همانطوری که گفته شد، پروژه آبخیزداری در مستعدترین منطقه استان که اخبار می‌رسد بودجه تصویب شده و در حال استارت خوردن است امیدها دو چندان کرده که آبخیزداری در شهرستان جم با وجود منطقه کوهستانی و داشتن دره‌های مناسب جایگزین مناسبی برای آب شهرستان باشد.
افزایش چهار برابری اعتبار پروژه آبرسانی شهرستان جم
مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس نیز با اشاره به توافقات صورت گرفته بین وزارت نفت، وزارت نیرو و استانداری بوشهر برای آبرسانی به شهرستان جم، اظهار داشت: این طرح با اعتباری بالغ بر 980 میلیارد ریال توسط قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) اجرا می‌شود.
وی به پیشرفت 57 درصدی اجرای پروژه آبرسانی شهرستان جم اشاره کرد و ادامه داد: این پروژه به دلیل اتمام اعتبار مصوب وزارت نفت به میزان 510 میلیارد ریال و عدم تامین اعتبار لازم از سوی وزارت نیرو تقریباً متوقف شده بود.
یوسفی به افزایش چهار برابری اعتبار پروژه آبرسانی شهرستان جم اشاره کرد و گفت: سازمان منطقه ویژه پارس پیگیری‌های زیادی را در این زمینه داشت و اعتبار این پروژه به میزان یک هزار و 600 میلیارد ریال و اعتبار ارزی 12 میلیون دلار به تصویب رسید که به‌زودی این پروژه اجرا خواهد شد.
مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس با اشاره به تلاش این سازمان برای توسعه متوازن مناطق همجوار صنعت نفت، تاکید کرد: یکی از مهمترین اولویت‌های ما توسعه محیط پیرامونی صنعت نفت و توسعه زیر ساخت های این مناطق است که با جدیت دنبال می‌کنیم.
وضعیت اسفناک آب در شهرستان جم
فرماندار جم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر وضعیت آب در شهرستان جم را اسفناک توصیف کرد و یادآور شد: با توجه به مصرف زیاد آب در تابستان و لزوم تامین آب شرب مردم، حل بحران آب در اولویت برنامه‌های امسال قرار دارد.
عبدالله نادری احیای طرح‌های آبخوانداری و آبخیز داری را نیز لازمه تامین آب شرب و کشاورزی شهرستان دانست و خاطرنشان کرد: در صورت عدم اجرای این طرح‌ها، همین کشاورزی باقی مانده در جم نیز رو به زوال خواهد رفت.
شیخ موسی احمدی نماینده مردم جم درمجلس شورای اسلامی نیز از جلسه مشترک خود با مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران خبر داد و افزود: در این جلسه که فرماندار جم نیز حضور داشت در خصوص آب مصرفی منطقه جم تصمیماتی گرفته شد.
عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به سفر معاون اول رئیس جمهوری به منطقه جنوب، توضیح داد: در این سفر در خصوص آب مصرفی شهرستان جم گفتگوهایی صورت گرفت.
این نماینده مجلس از نظر مساعد وزیر نفت در این سفر برای رفع مشکل آب جم گفت و افزود: ما در راستای نظر وزیر نفت، جلسه اخیر را با مدیرعامل شرکت ملی نفت برگزار کردیم.
فرسودگی و ناکارآمدی شبکه آب روستایی در شهرستان جم
ناصر حاتمی رئیس شورای اسلامی بخش مرکزی جم در گفتگو با خبرنگار مهر به مهمترین دغدغه مردم، وضعیت بغرنج آب در روستاهای شهرستان جم اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: متاسفانه در سال‌های گذشته تاکنون شهرستان جم با معضل بی‌آبی مواجه است.
حاتمی همچنین از فرسودگی و ناکارآمدی شبکه آب روستایی در شهرستان جم انتقاد کرد و افزود: متاسفانه جم از سویی با مشکل بی‌آبی و از سوی دیگر با معضل مدیریت آب مواجه است به نحوی که حدود 50 درصد آب موجود در شبکه به دلیل زیرساخت‌های نامناسب و فرسوده به هدر می‌رود
رئیس شورای شهرستان جم پیرامون وضعیت آب و راهکارهایی برای برون رفت از این وضعیت، بیان داشت: در اوایل دهه 60 به لحاظ استخراج منابع گاز و صنعتی شدن شهرستان جم، تاسیس پالایشگاه گاز ولی عصر سابق و صنایع وابسته بخصوص شهرکهای مسکونی، افزایش جمعیت و مهاجر پذیری، بالا رفتن سطح زیر کشت محصولات کشاورزی، وجود کارخانه های تولید شن و ماسه جهت تاسیسات عظیم پارس جنوبی، از جمله عواملی است که منابع آبی این شهرستان را همواره با خطر بحران مواجه کرده است.
حسین محدثی افزود: اگر چه با شروع به کار این پالایشگاه و صنایع وابسته ابتدا ایده احداث سد در منطقه گلوبردکان وجود داشت و مطالعاتی نیز توسط وزارت نیرو صورت پذیرفت ولی به لحاظ عدم پیش بینی چنین بحرانی در زمینه آب، این موضوع به دهه 90 موکول شد که هنوز نیز تا رسیدن به مرحله عمل فاصله ها باقی است.
وی ادامه داد: میانگین افت سطح ایستایی آب در برخی نقاط شهرستان جم در طی این 30 سال بین 30 تا 40 متر و میانگین کاهش شدید این سطح در هشت سال گذشته در دشت جم با 8 متر و در برخی مناطق با 20 متر که منجر به خشکیدگی کامل برخی چاه ها و قنات های با قدمت هزاران ساله شده، قابل تامل است.
محدثی ادامه داد: اگر با درایت مسئولان و مشارکت همگانی مردم شهرستان جم برای ایجاد تعادل بین منابع محدود آب و مصارف گوناگون آن چاره ای اندیشیده نشده تا چند سال آینده شهرستان ما دیگر جایی برای زیست و زندگی نخواهد بود و شیرینی مزه خرمای نخیلات و مرکبات ما به صورت داستان هایی برای فرزندانمان خواهد ماند.
وی مصارف عمده آب در شهرستان ما شامل کشاورزی با افزایش بی رویه سطح زیر کشت آن حدود 68درصد مصارف خانگی روستایی و شهری 8 درصد و مصارف صنعتی و شرب توسط وزارت نفت 24درصد است.
انتقال آب، حفر چاه‌های غیرمجاز و کف شکنی چاه با دستگاه‌های پیشرفته
رئیس شورای شهرستان جم افزود: آنچه در سالیان اخیر بحران آب را در شهرستان جم جدی کرده است روی آوردن افراد کشاورز و غیر کشاورز( بومی و غیر بومی) به سمت کشت صیفی جات و انتقال غیر قانونی آب، حفر چاه‌های غیر مجاز و کف شکنی آنها به‌وسیله دستگاه‌های پیشرفته و به زیر کشت بردن دشت و کوه و بیابان هایی است که از زمان آفرینش به زیر کشت نرفته اند و به لحاظ آشفته بودن بازار مصرف و مصرف غیر مجاز و بی رویه کودها و سموم شیمیایی در برخی موارد با قیمت کمتر از کاه فروخته شده یا رها می شوند تا جایی که اگر به جای این همه خرج و مخارج و هدر رفت مایع حیاتی اگر آب را در بطری هایی کرده و به فروش می‌رساندند سودی دو چندان عاید کشاورز می‌شد.
وی بیان داشت: علاوه بر مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی، افزایش جمعیت و کاهش نزولات آسمانی در چند سال گذشته ،افزایش مصرف آب در بخش صنعت و نداشتن الگوی مصرف و نظارت صحیح بر مصارف آب در شهرکهای مسکونی وزارت نفت و عدم پرداخت آب بها توسط مشترکین این مناطق جهت صرفه جویی در مصرف، تامین آب در شهرستان جم که تنها بوسیله سفره های آب زیرزمینی مشروب می گردد این شهرستان را با بحران جدی مواجه کرده است.
لزوم تسریع در عملیات سد سرچشمه و تزریق آب به شبکه آب شهرستان
محدثی تسریع در عملیات سد سرچشمه(باغان) و انتقال و تزریق این آب به شبکه آب شهرستان، شتاب دادن به عملیات انتقال آب کوثر به شهرستان جم، اجرای طرح آبرسانی سیراف – جم توسط وزارت نفت و کاهش برداشت آب از منابع آب زیرزمینی شهرستان جم، شروع عملیات متوقف شده آبخیزداری و آبخوانداری و کاهش سطح زیر کشت و تغییر الگوی کشت را از اقدامات کارساز عنوان کرد.
وی افزود: جلوگیری قاطعانه از انتقال غیر قانونی آب و کف شکنی های غیر مجاز، حمایت از کشاورزان واقعی و مطلع کردن این قشر زحمتکش از وضعیت موجود منابع آبی شهرستان، ایجاد تسهیلات و امکانات لازم برای احداث گلخانه ها، تعویض و ترمیم فرسودگی شبکه آبرسانی اغلب نقاط شهرستان اعم شهری و روستایی به دلیل قدمت آن از جمله اقدماتی است که می تواند راهگشای بحران جدی آب در شهرستان ما باشد.
وی در پایان تاکید کرد: آنچه قابل تامل است اینکه شرکت پالایش گاز فجر جم بابت برداشت آب مصرفی خود از سفره های زیر زمینی دشت های خشکیده جم و ریز ماهانه مبلغی حدود 300 میلیون تومان به شرکت آب منطقه ای استان و اداره کل اوقاف استان بوشهر پرداخت می‌کند که انتظار داریم که درد مردم شهرستان اجدادی خود را خوب می دانند تا مبلغ مذکور که سالهاست در جای دیگر هزینه می شود، در راستای جبران آب برداشتی از این سفره ها و طرح های آبخیزداری که حق مردم شریف شهرستان جم است هزینه شود.
..........................................................
گزارش: موسی قیصری