به گزارش خبرنگار مهر، زمستان سال 86 بودکه تهرانی ها برای نخستین بارسوار اتوبوس خطوط بی آرتی شدند. آن زمان شاید مسافران تفاوت این خطوط را با خط ویژه اتوبوسرانی متوجه نشدند. اتوبوس های یک کابینی که از مسیرهای ویژه درمیانه خیابان مسافران را از چهارراه تهران پارس در شرق تا میدان آزادی درغرب تهران می برند. اما اوضاع به همین شکل باقی نماند و این خطوط به تدریج کامل شد.
اختصاص بخش قابل توجهی از خیابانهای تنگ و شلوغ تهران بی دردسر نبود به خصوص در خیابانهای پر ترافیکی چون آزادی و انقلاب که حالا باریک شده بودند و بخشی ازعرض خیابان به اتوبوسهایی اختصاص یافته بود که پیش از این درکنار سایر خودروها این مسیر را طی می‌کردند. تقریبا ایجاد هر خط بی آرتی معترضان خود را داشت . کسانی که خیابان را ملک شخصی خودروهای تک شرنشین و شخصی می دانستند ،اما کم کم این سامانه جای خود را میان شهروندان تهرانی باز کرد. همزمان مدیریت شهری سامانه اتوبوس های تندرو را روزآمد کرد و اتوبوسهای دو کابین جای اتوبوسهای تک کابین را گرفتند. سیستم گرمایشی و سرمایشی این اتوبوس‌ها به وسیله سنسورهایی کنترل و اتوماتیک دمای هوا تنظیم می‌شد.
مبتکر بی آر تی در تهران
می گویند شهردار پیشین شهر بوگوتا مبتکر بی آر تی است. او به دعوت شهردار تهران ازنزدیک خطوط بی آرتی پایتخت را دیده است. اومی گوید: در هر بزرگراه و هر مسیری که تراکم ترافیک و راهبندان است باید مسیری از خیابان گرفته و دراختیار خطوط بی آر تی گذاشته شود. او معتقد است: در حمل و نقل عمومی باید از زیر زمین به روی زمین بیاییم و حمل و نقل روشن را جایگزین حمل و نقلهایی که مانند موش زیر زمینی است کنیم.
تفاوتهای خط ویژه با بی آر تی
برخی سامانه خطوط اتوبوس های تندرو را همان خطوط ویژه می دانند. اما سنندجی در این رابطه می گوید:خطوط ویژه با بی آر تی تفاوت های چشمگیری دارند. خطوط ویژه هیچ استانداردی ندارد اما بی آرتی ها دارای استانداردهای جهانی هستند هرچند می توان خطوط ویژه را مادر بی آر تی ها نامید.
از زمانی که این خطوط را به اسم بی آر تی افتتاح شده تغییراتی زیادی ایجاد و هر چند وقت یکبار بخشی از این پروژه تکمیل می شد مانند نصب مانیتورهای هوشمند که خبر از ورود اتوبوس ها را می دهد تا ساماندهی برای استفاده معلولان.
ورود موتورو سیکلت های به مسیرهای بی آر تی
پیمان سنندجی مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی می گوید: خطوط بی آرتی در دنیا استانداردهایی دارد که ما نیز اختلاف چندانی با خطوط خوب بی آرتی دنیا نداریم. اگر مسیرهای بی آرتی ایزوله شوند و هیچ موتور سوار و اتومبیل دیگر اجازه تردد در آن را پیدا نکنند سرعت ایمنی سامانه های بی آر تی نیز افزایش پیدا می کند . بیشتر مشکل ما ورود غیر مجاز وسایل نقلیه به این خطوط است.
اما این سامانه حمل و نقلی که بیش از 7 سال است از عمر آن می گذرد چقدر بر روی سبک زندگی مردم تاثیر گذاشته است؟
سنندجی در پاسخ به این پرسش می گوید: مسافرانی که زمانی از اتوبوس های دودزا گلایه داشتند حالا از اتوبوسهای بی کولر انتقاد می کنند. خواسته های مردم متفاوت شده است و این خوب است ما باید بتوانیم سطح کیفیت خدمات خود را افزایش دهیم.
بی.ار.تی ها اما روند زندگی روزمره مردم تهران را تغییر داده اند. مهمترین تغییر شاید این بوده که بسیاری از کسانی که اتوبوس سوار نبودند حالا بخشی از مسیر هر روزشان را با این اتوبوس های تندرو طی می‌کنند.
مطالعه برای رفع مشکلات بی آرتی صدر
مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی درباره آخرین وضعیت توسعه خطوط اتوبوسهای تندرو می گوید:در بخش بی آر تی نیز 9 خط از 10 خط بی آر تی به بهره رسیده و ما 10 خط ویژه نیز تعریف کرده که به جابجایی مسافر در خطوط بی آر تی کمک می کند و در حال حاضر در بازدید میدانی و مطالعات برای جانمایی آنها هستیم. در خصوص خط بی آر تی صدر نیز احداث آن با محدودیتهایی مواجه است که برای رفع آن در حال مطالعه هستیم.
جزییات خطوط جدید اتوبوسهای تندرو
اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران شورا درباره خطوط بی آر تی در پایتخت می‌گوید: برخی از خطوط بی آر تی کشش زیادی برای مسافر دارند و ما در ساعت پیک انبوهی از جمعیت مواجه هستیم اما برخی از خطوط نیز هنوز آن طور که باید و شاید مورد استقبال قرار نگرفتند. آنچه که ما باید مورد توجه قرار دهیم رسیدن به یک حمل و نقل آرام و با کیفیت است وقتی یک لاین از خیابان را برای تردد خطوط بی آر تی اختصاص می دهیم باید ببینیم این افزایش بار ترافیکی چه مزیتهایی دارد از لحاظ کاهش آلودگی یا رفاه شهروندان باید در این زمینه مطالعاتی جامع انجام شود تا اقتصادی بودن خطوط اثبات و بعد از آن اقدام به راه اندازی خطوط بی آر تی کنیم.
او همچنین از افزوده شدن 6 خط بی آرتی در پایتخت خبر می دهد و می گوید:تهران بر اساس برنامه 5 ساله 15 خط بی آر تی خواهد داشت .
5 خط تندرو به تهران اضافه می شود
شاکری با اشاره به توسعه خطوط اتوبوس های تندرو به مهر می گوید: 5 محور خیابان بهشتی به مطهری ،پایانه بیهقی به فیاض بخش ،میدان راه آهن ،شهرک ولیعصر،هفت تیر،صادقیه و خیابان جمهوری شهید کلاهدوز خطوط تندرویی هستند که قرار است پس از اقدامات اولیه به خطوط فعلی اضافه شوند .
آشنایی با برخی خطوط اتوبوسهای تندرو
خط یک: چهار راه تهرانپارس ـ پایانه غرب(میدان آزادی)
مسیر سامانه اتوبوس تندرو تهران در خط اول دارای ۲۶ ایستگاه است، که غرب تهران را به شمال شرق متصل می‌کند. درواقع این خط از میدان آزادی تا میدان امام حسین(ع) مسیری مستقیم را طی می‌کند و از آنجا به بعد به سمت شمال شرق می‌رود و از سه خیابان آزادی، انقلاب و دماوند گذر می‌کند. کل این مسیر به طور عادی یک ساعت به طول می‌انجامد. همچنین تمام تقاطع‌ها به سامانه چراغ راهنمایی هوشمند مجهز شده‌اند تا اتوبوس در پشت چراغ راهنمایی متوقف نشود.
براساس پژوهش صورت گرفته در مرکز مطالعات شهر تهران، متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 60 دقیقه و در ساعات غیراوج 50 دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 230 دستگاه اتوبوس دوکابین از نوع کینگ‌لانگ و یانگ‌مان بوده که دارای استاندارد زیست محیطی یورو3 هستند. سرفاصله حرکت ناوگان در ساعت اوج 40 ثانیه و در ساعات غیراوج 80 ثانیه است. سرویس دهی در این خط بصورت شبانه‌روزی بوده است
خط دو: پایانه غرب(میدان آزادی)- پایانه خاوران
خط دوم سامانه تندرو که غرب تهران را به جنوب شرق آن متصل می کند، با طول ۲۰ کیلومتر و ۲۵ ایستگاه، از میدان آزادی شروع شد و با عبور از بزرگراه آیت‌الله سعیدی، میدان فتح، میدان شمشیری، خیابان قزوین، هلال احمر، مولوی، میدان خراسان، خیابان خاوران به سه راه افسریه رسید. متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 65 دقیقه و در ساعات غیراوج 50 دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 235 دستگاه اتوبوس از هر دو نوع معمولی تک کابین (بنز457) و کینگ‌لانگ و یانگ مان بوده که اتوبوس های کینگ لانگ آن که تعداد آن برابر 125 دستگاه می‌باشد دارای استاندارد زیست محیطی یورو3 می‌باشند. سرفاصله تردد ناوگان در ساعت اوج بین 30 تا40 ثانیه و در ساعات غیراوج 2 تا 3 دقیقه است. سرویس دهی در این خط بصورت شبانه‌روزی بوده است.
خط سه : پایانه خاوران ـ پایانه علم و صنعت
خط سوم سامانه تندروی تهران از پایانه خاوران در جنوب شرق تهران شروع و تا پایانه علم و صنعت در شرق تهران ادامه می‌یابد. این خط با ۱۳٫۵ کیلومتر طول دارای ۱۶ ایستگاه است که از پایانه خاوران شروع شده و در ادامه از بزرگراه افسریه، میدان کلاهدوزسابق، خیابان نیرو هوایی، خیابان امامت، خیابان آیت، میدان هفت حوض عبور نموده و به پایانه متروی علم و صنعت می‌رسد. از شهریور ماه ۸۷ مطالعات اجرایی این خط آغاز شد و اول دی ماه سال 87 به بهره برداری رسید.
خط چهار: پایانه افشار- ترمینال جنوب(بعثت)
خط چهارم نیز به طول ۲۱/۵ کیلومتر، از چهارراه پارک‌وی در شمال تهران به پایانه بعثت در جنوب تهران متصل شد که اکنون با ۲۱ ایستگاه از پارک وی آغاز و پس از طی مسیر از بزرگراه شهید چمران، میدان توحید، بزرگراه نواب، خیابان شهید تندگویان و بعثت به پایانه جنوب ختم می‌شود.
متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 85 دقیقه و در ساعات غیراوج نیز 70 دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 100 دستگاه اتوبوس بوده که اکثر آنها (90 دستگاه) از نوع دوکابین کینگ‌لانگ با استاندارد زیست‌محیطی یورو3 و مابقی از نوع تک‌کابین معمولی(شهاب خودرو) می‌باشد. سرفاصله تردد ناوگان در ساعت اوج 30 ثانیه و در ساعات غیراوج 90 ثانیه است.
خط هفت: پایانه تجریش ـ میدان راه آهن
این خط به طول 5/18 کیلومتر از پایانه تجریش در شمال شهر تهران آغاز شده و با عبور از خیابان ولیعصر که طولانی‌ترین معبر شمالی-جنوبی شهر تهران بوده و دارای قدمت و جاذبه‌های تفریحی و گردشگری است به میدان راه‌آهن یعنی دروازه حمل‌ونقل ریلی برون‌شهری تهران متصل می‌شود. این خط دارای 34 ایستگاه کناری در طول مسیر خود است که جانمایی ایستگاه‌ها در محل سه تقاطع به صورت قبل و بعد از تقاطع است و با احتساب این ایستگاه‌ها مجموع آن به 37 ایستگاه می‌رسد. از ویژگی های مهم این خط می‌توان به تعدد نقاط تلاقی آن با سایر خطوط BRT اشاره کرد،به نحوی که در طول مسیر خود خطوط 4، 1و2 را قطع می‌کند.
متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 115 دقیقه و در ساعات غیراوج نیز 83 دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 353 دستگاه اتوبوس بوده که اکثر آنها از نوع تک‌کابین معمولی بوده که توسط بخش خصوصی مدیریت و اداره می شود. البته 40 دستگاه اتوبوس دوکابین کینگ‌لانگ نیز در این خط فعالیت دارند. از ویژگی های منحصر به فرد این خط نصب دستگاه های GPS و امکان پایش مسیر ناوگان در این خط بوده و نیز در برخی از اتوبوس‌ها اطلاع‌رسانی بصورت لحظه‌ای صورت می‌گیرد. سرفاصله تردد ناوگان در ساعت اوج 30 ثانیه و در ساعات غیراوج بین 1 تا 2 دقیقه است.
خط ده: آزادی- دانشگاه آزاد واحدعلوم و تحقیقات پونک
همچنین خط 10 اتوبوس های تندرو از پایانه آزادی تا دانشگاه علوم تحقیقات به طول 12 کیلومتر در سال 90 به مجموع خطوط فعال سامانه بی.آر.تی پیوست.
متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 40 دقیقه و در ساعات غیراوج 30 دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 53 دستگاه اتوبوس بوده که 45 دستگاه آن از نوع دوکابین کینگ‌لانگ با استاندارد زیست‌محیطی یورو3 و مابقی از نوع تک‌کابین معمولی(شهاب خودرو) هستند. سرفاصله تردد ناوگان در ساعت اوج 60 ثانیه و در ساعات غیراوج 3 دقیقه است.
تعداد اتوبوس فعال در سامانه بی.آر.تی، 3 درصد کل ناوگان اتوبوسرانی تهران است اما به گفته مسئولان توانسته 49 درصد جابه جایی های شهر تهران را پوشش دهد و سالانه دست کم 70 میلیون نفر را جا به جا کند.