به گزارش خبرگزاری مهر، آیین تجلیل از گویندگان فیلم «محمد رسول‌الله» روز پنجشنبه ششم شهریورماه در شصت‌ویکمین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در این برنامه که به مناسبت سی‌وپنجمین سال دوبله فیلم «محمد رسول‌الله» برپا شده بود، از 23 صداپیشه که در این فیلم تاریخی به جای شخصیت‌های صدر اسلام صحبت کرده‌اند، تجلیل شد.
در ابتدای این برنامه، مجید سرسنگی مدیرعامل خانه هنرمندان ایران بیان کرد: به نظر من دوبله در ایران تنها یک برگردان ساده از فیلم اصلی نیست و بدل به یک سبک شده است. در دوبله واژه‌آرایی و لحن‌ها در واقع نوعی نگارش دوباره و آفرینش مجدد زبان و گفتاری است که روی فیلم بیان می‌شود. هنرهای دراماتیک به واسطه حضور انسان و به همین ترتیب دستگاه آوایی و زبان‌شناسانه‌ای که حدود کنش و گفتار او را تعیین می‌کند، دارای پیچیدگی‌هایی در انتقال به زبانی غیر از زبان مبدا است. این از هنر مدیران دوبلاژ ایران بوده که با شناخت صحیح از زیباشناسی لحن زبان فارسی و با انتخاب کلماتی که لحنی نزدیک به آن واژه را در زبان فیلم دارند، دوبله‌های ماندگاری به جا گذاشته‌اند.
عمده آثار تاریخی دوبله‌های ماندگار داشته‌اند
مشاور هنری شهردار تهران ادامه داد: زمانی که این برنامه پیشنهاد شد در ذهنم این سوال پیدا شد که چرا عمده آثار تاریخی و اگر نگوییم همه این آثار، دوبله‌های ماندگار داشته‌اند؟ چه اتفاقی افتاده که فیلم‌هایی با بستر تاریخی در دوبله به فارسی ماندگار شده‌اند و چه بسا مواردی که از خود فیلم اصلی در صدا و لحن بازیگرانش پیش افتاده‌اند؟
وی افزود: من به واسطه آشنایی کمی که با زبان انگلیسی دارم، بیش‌تر این فیلم‌ها را به زبان انگلیسی دیده‌ام و تاکید من بر پیشی‌گرفتن از لحن اصلی فیلم‌ها بدون اغراق است. این تمایز در فیلم‌های تاریخی مشهود و به نظر من در میان این فیلم‌ها «محمد رسول‌الله» چند سر و گردن بالاتر است در این فیلم برای من قابل تصور نیست که حضرت حمزه را بدون صدای باصلابت و محکم منوچهر اسماعیلی ببینم، یا جعفر ابن ابی‌طالب وقتی صدای عالمانه جلال مقامی را نداشته باشد، یک چیزی کم دارد. آیا می‌توانیم بلال را در فقدان صدای ناصر طهماسب یا ابوسفیان را در نبود صدای سیاسانه و زیرکانه مدقالچی تصور کنیم؟ به همین ترتیب هر کدام از این استادان به گونه‌ای در این فیلم حرف زدند تا آن را به اثری زنده تا زمان حال تبدیل کرده‌اند.
خواستیم در صداپیشگی فیلم نوآوری باشد
در ادامه برنامه پس از پخش نماهنگی کوتاه از فیلم «محمد رسول‌الله»، سرسنگی و منوچهر والی‌زاده برای اهدای لوح‌های تقدیر به گویندگان این فیلم روی سن آمدند و از ناصر مدقالچی، سیامک اطلسی و منوچهر اسماعیلی تقدیر کردند.
اسماعیلی در سخنانی کوتاه گفت: این فیلم با همکاری بی‌شائبه دوستان من که حقیقتاً هر کدام در جای خود جواهری بی‌بدیل هستند، انجام شد و برای انتخاب هر کدام از این‌ها شب‌ها و روزها فکر شد تا آن صدای واقعی که از دل هنرپیشه باید دربیاید و به جان و دل شنونده بنشیند، شکل بگیرد.
وی ادامه داد: گوینده بسیاری برای گفتار متن این فیلم باعظمت وجود داشتند ولی اینطور مقرر بود که یک نوآوری اتفاق بیفتد. من به ذهنم آقای فریدون فرح‌اندوز رسید و وقتی به مدیر برنامه آقای مرحوم محمدزاده گفتم این شخص را می‌خواهم، بلافاصله دست به کار شدند و از فرودگاه مهرآباد وی را به استودیو آوردند.
جمله ویلیام هولدن درباره دوبله ایران
در بخش دیگر این بزرگداشت، ناصر مدقالچی روی سن آمد و خطاب به حضار گفت: سخنم را با یک بیت از حضرت مولانا شروع می‌کنم «محرم این هوش جز بی‌هوش نیست/ مر زبان را مشتری جز گوش نیست». شما گوش شنوای ما بودید و ما زبان شما. اگر گوش شما نمی‌بود، زبان ما هیچ ارزشی نداشت.
نفر بعدی جلال مقامی بود که ضمن تقدیر از مدیرعامل خانه هنرمندان گفت: اگر بگویم عده‌ای با دوبلاژ دشمنی دارند، کم‌لطفی است اما شما ببینید این همکار من آقای شهروز ملک‌آرایی صدایش به کجا رسیده است؟ ما حدود شصت سال در این حرفه زحمت کشیدیم. هر کدام از ما عمرمان را در این حرفه دوبلاژ گذاشتیم. زمانی دوبله ایران در دنیا نظیر نداشت. این موضوع در مجلات سینمایی خارج از کشور نوشته شده بود. آقای ویلیام هولدن به دعوت آقای اخوان صاحب سینمای مولن روژ به ایران آمده بودند. آقای اسماعیلی همان موقع داشتند فیلم «جاسوس دوجانبه» را با بازی همین بازیگر دوبله می‌کردند وقتی این بازیگر دوبله فارسی فیلم را شنید به مترجمش گفت «من فارسی بلد نیستم، ولی از روی احساس شما، احساس می‌کنم خودم دارم حرف می‌زنم». این تاییدیه ویلیام هولدن است که بازیگر کمی نبود.
تفاوت «محمد رسول‌الله» با دیگر آثار دوبله شده
مقامی ادامه داد: ما به جای هنرپیشه‌های زیادی حرف زدیم اما «محمد رسول‌الله» برای ما مسلمانان کاری دیگر است. در صحنه‌ای که من در نقش جعفر ابن ابی‌طالب حرف زدم، جایی که پادشاه نجاشی می‌گوید «پیامبر شما چه می‌گوید؟»، وقتی من می‌خواستم شروع کنم آقای اسماعیلی به من گفت «اول یک «بسم الله الرحمن الرحیم» بگو، چون از جانب رسول‌الله حرف می‌زنی»
وی ادامه داد: این دقت آقای اسماعیلی است و این‌که همه بچه‌هایی که در آن فیلم حرف زدند، مسلمانند و می‌دانستند چه می‌گویند. به هر حال، ما چه باشیم و چه نباشیم، مردم هنوز ما را می‌پذیرند و قبول‌مان دارند. این بد است که عده‌ای به دوبله اشکال و ایراد وارد می‌کنند.
دوبله فیلم «محمد رسول‌الله» حدود چهل روز طول کشید
در قسمت بعدی برنامه، منوچهر اسماعیلی از مهندس حسین شایگان مترجم فیلم و محمود مجتهدی مشاور مصطفا عقاد و مدیر پروژه دوبله فیلم تقدیر کرد.
مجتهدی روی سن آمد و بیان کرد: حضور در این فیلم یکی از افتخارات زندگی من بود. من از زمان فیلمبرداری این فیلم همراه عقاد بودم تا زمانی که رفتم فیلم را گرفتم و به ایران آوردم. جا دارد اینجا از مرحوم روبیک منصوریان هم یاد کنیم چون این فیلم در استودیو «فیلم‌کار» دوبله شد. آقای اسماعیلی برای دوبله این فیلم خیلی زحمت کشیدند. دوبله فیلم حدود چهل روز طول کشید چون ما فیلم را در ایران میکس کرده بودیم و بعد در لندن چاپ کردیم و به ایران برگرداندیم.
پایان‌بخش این مراسم، نمایش فیلم رازهای شطرنج ساخته نیروان غنی‌پور بود که نریشن های آن را تعدادی از بزرگان دوبله ایران گفته اند.
در این برنامه که به همت خانه هنرمندان ایران برگزار شد تعدادی از دوبلورهای فیلم «محمد رسول الله» شامل آرشاک غوکاسیان (در نقش عمار)، محمدعلی دیباج (نجاشی)، شهروز ملک‌آرایی (شاعر ابوسفیان)، محمود فاطمی(هراکلیوس)، منوچهر والی‌زاده، سیامک اطلسی (ولید، برادر هند)، ظفر گرایی (بیعت‌کننده)، محمود مجتهدی (مشاور مصطفی عقاد، مدیر پروژه دوبله فیلم)، منوچهر اسماعیلی (حمزه، مدیر دوبلاژ)، جلال مقامی (جعفر ابن ابی‌طالب)، ناصر مدقالچی (ابوسفیان) و حسین شایگان (مترجم فیلم) حضور داشتند.
همچنین در این برنامه لحظاتی از صدای گویندگان فقید فیلم چون پرویز نارنجی‌ها، آذر دانشی، حسین معمارزاده، نصرت‌الله حمیدی و حسین رحمانی و سایر دوبلورهای این فیلم از جمله علیرضا بدرطالعی، فریدون فرح اندوز، بدری نوراللهی، ناصر خاوری و صادق ماهرو پخش شد.
ناصر طهماسب، احمد رسول‌زاده، رفعت هاشم‌پور، ناصر ممدوح، بهرام زند، ایرج رضایی، جواد پزشکیان، غلامعلی افشاریه، تورج مهرزادیان و ولی‌الله مومنی از دیگر گویندگان مطرح این فیلم هستند که در این برنامه حضور نداشتند.