به گزارش خبرنگار مهر، در حال حاضر 25 هزار بافنده در قم در زمینه بافت فرش دستباف شناسایی شده که برای حدود 13 هزار نفر کارت قالی بافی از طریق اتحادیه صنفی این صنعت صادر شده است و نزدیک به 360 نفر از تولیدکنندگان و صادر کنندگان فرش نیز در استان قم فعالیت می‌کنند که 90 درصد از این کالا را به بازار‌های خارج از کشور صادر می‌کنند. بازاری که این روز‌ها به علت برخی از رخدادهای داخلی و خارجی دچار رکود شده و به نظر می‌رسد باید به بازار این کالای استراتژیک توجه بیشتری صورت گیرد.
مسعود محمد بیگی 15 سال است که در زمینه تولید و صادرات فرش فعالیت می‌کنند. وی که در گفتگو با خبرنگار مهر، وضعیت این روزهای بازار فرش را بحرانی توصیف می‌کند به گونه‌ای که این بحران در بازار فرش سابقه نداشته است.
وی تورم داخلی افزیش قیمت تولید و کاهش قدرت خرید در داخل کشور و رکود حاکم بر اروپا، آمریکا، آسیای جنوب شرقی را از عواملی مهمی می‌داند که بر بازار این روزهای فرش تاثیر گذار بوده و آن را با رکود مواجه کرده است.
این تولیدکننده فرش که در حال حاضر 300 دستگاه فرش را بر دار دارد این کالا را جزو کالاهای لوکس معرفی می‌کند که با کاهش قدرت خرید مردم آن را از سبد خرید خود کنار می‌گذارند.
وی درباره رقبای فرش ایران در بازار جهانی می‌گوید: تنوع تولید، زیبایی و کیفیت فرش‌های ایرانی به اندازه‌ای است که فرش‌های دیگر کشور‌ها همچون چین نمی‌تواند با ایران رقابت کند.
تأثیر بحران اوکراین بر فرش ایران
محمد بیگی، بحران‌های شکل گرفته در جهان را نیز از عوامل تاثیرگذار در کاهش تقاضا برای فرش و رکود این کالا معرفی می‌کند، به گفته وی بحران ایجاد شده در اوکراین بر روی بازار فرش در روسیه تاثیر گذاشته و موجب کاهش بسیار زیاد تقاضا از کشور روسیه که یکی از خریداران عمده فرش ایران است شد.
وی در حال حاضر تنها راهکار برای برون رفت از رکود بازار فرش که یکی از کالاهای صادراتی و مهم ایران است را اهدای جایزه صادراتی می‌داند که باعث می‌شود بخشی از هزینه تولید از این طریق جبران شود.
افزایش تقاضا برای بافت فرش
وی درباره تقاضا برای بافت فرش می‌گوید: گرچه در قم اقبال برای بافت فرش بخصوص در نسل جدید رو به کاهش بود ولی این روز‌ها با توجه به افزایش قیمت دستمزد‌ها و کاهش اشتغال، تقاضا برای بافت فرش افزایش یافته است البته با توجه به گفته‌های محمد بیگی به نظر می‌رسد که بخشی از بافنده‌های وی در شهرهای دیگر همچون آذربایجان غربی هستند.
یونس امیری که از 17 سالگی بافت فرش را آغاز کرده و اکنون بعد از گذشت ده سال گفته‌های وی حاکی از رضایتمندی از این شغل دارد، شغلی که به گفته وی برخی از افراد در جامعه آن را متعلق به اقشار کم درآمد و مستضعف می‌دانند در صورتی که اینگونه نبوده و نیست.
باید نگاه جامعه به بافندگان فرش تغییر کند
وی در گفتگو با مهر، گرچه از استادکار خود رضایت دارد، اما استادکارهایی را می‌شناسد که به بافنده به عنوان یک فرد اضافی که تنها باید فرش ببافد نگاه می‌کند و برخورد بدی را با بافندگان دارد.
این فعال در صنعت فرش در گفته‌هایش تأکید می‌کند که باید نگاه جامعه به بافندگان تغییر کرده و به بافت فرش به عنوان یک شغال پر درآمد نگاه کرد.
فرش‌های بافته شده توسط امیری که به همراه خواهرش می‌بافد، سه در 2 است که به گفته وی زمان بافت آن یک سال است و دستمزدی بالغ بر 30 میلیون را نصیب وی می‌کند، رقمی که با یک حساب سرانگشتی رقم چشمگیری است.
وی می‌گوید: از زمان بافت فرش تاکنون دوبار سعی داشته که شغل خود را عوض کند اما در هر دو مورد با شکست مواجه شده و دوباره به سمت بافندگی روی آورده است.
دستمزد بافت فرش در قم بالا‌تر از استان‌های دیگر
جواد کاظمی از تولید و صادرکنندگان فرش در قم است که دستمزد فرش در قم را بالا‌ترین رقم در استان‌های دیگر می‌داند و می‌گوید: هیچ شهری مانند قم به این میزان دستمزد بالایی را با بافندگان نمی‌دهد. وی این امر را نکته‌ای می‌داند که موجب شده تا در قم تقاضا برای بافت فرش در چند ماهه اخیر افزایش داشته باشد.
این صادرکننده نیز که مانند همکار خود وضعیت کنونی بازار فرش را مساعد نمی‌داند رکود داخلی و حوادث اخیر منطقه و رکود حاکم بر جهان را از عوامل کاهش اقبال به سمت فرش می‌داند.
وی در عین می‌گوید: با توجه به همه مسائل و و رکود حاکم بر بازار، فرش قم به دلیل کیفیت و تنوع هنوز هم رونق نسبی را دارد و هنوز رکود بازار بر این کالا تاثیر چندانی نداشته است.
کاظمی که به چهار برابر شدن هزینه تولید فرش طی سه سال اخیر اشاره دارد می‌گوید: افزایش نرخ ارز طی چند سال اخیر گرچه توانسته بخشی از افزایش تولید را جبران کند ولی با توجه به این امر بازهم می‌توان گفت که افزایش هزینه، رکود داخلی بازار فرش را تحت تاثیر قرار داده و موجب چند برابر شدن قیمت‌ها شده است.
حرفه مقدس
وی که نظر جالبی پیرامون بافت فرش دارد، این حرفه را مقدس معرفی می‌کند و درباره علت مقدس بودن این شغل از نگاه خود می‌گوید: بافندگی به علت اینکه باعث می‌شود تا اعضای یک خانواده در کنار یکدیگر باشند و از فضای همدلی حاکم بر خانه استفاده کنند و از سویی دیگر چون بافت فرش موجب ماندن روستائیان در روستا‌هایشان می‌شود می‌توان به این حرفه به عنوان حرفه مقدس نگاه کرد.
کاظمی نیز نوع نگاه به بافندگان فرش را نادرست دانسته و با مقایسه این افراد با کارمندان و حقوق بگیر می‌گوید: فردی که در خانه نشسته و فرش می‌بافد در پایان کار دستمزد بسیار بالایی را دریافت می‌کند که رقم چشمگیری است که بسیاری از حقوق بگیران شاید با چندین سال کار بتوانند به این رقم دست پیدا کنند و نیز مانند یونس امیری نگاه به بافندگان فرش را نگاهی توصیف می‌کند که باید تغییر کند.
توسعه خوشه فرش دستباف قم
عامل توسعه خوشه فرش دستباف قم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، به برخی از مشکلات فرش دستباف قم اشاره کرد و تامین مواد اولیه، رکود بازار و ضعف در بازاریابی و تبلیغات به ویژه تبلیغات و بازاریابی خارجی و عدم تولید متمرکز را از جمله مشکلات عنوان کرد.
حسین بیک‌زاده با اشاره به شروع پروژه توسعه خوشه فرش دستباف قم به منظور حمایت از فعالان فرش دستباف عنوان کرد: توسعه خوشه فرش دستباف قم، راهکاری برای برون رفت از رکود بازار است و در صورتی که استراتژی‌ها و برنامه‌های عملیاتی دفتر توسعه خوشه فرش دستباف قم به خوبی پیاده سازی شود، قطعا در آینده‌ای نزدیک، شاهد رونق بازار فرش دستباف قم خواهیم بود.
به نظر می‌رسد بر اساس گفته‌های تولید کنندگان فرش احیای جایزه صادراتی بتواند بخشی از هزینه‌های تولید این کالا را کاهش دهد و این امر می‌طلبد که مسئولان توجه ویژه‌ای به این کالای مهم در اقتصاد ایران توجه کنند و با حمایت از تولید کنندگان و صادرکنندگان بازار فرش دستباف دوباره رونق گذشته خود را داشته باشد.
......................................
سیده مرضیه میرقادری