به اعتقاد محمدرضا زائری، «نمایشگاه کتاب تهران در فقدان برنامه‌ریزی اساسی برای سرگرم کردن مردم، تبدیل به مکانی برای تفریح آنها شده است». رئيس كتابخانه مركزی و مركز اسناد دانشگاه تهران هم از نتایج نظرسنجی دو سال پیش این مرکز در رابطه با نمایشگاه کتاب تهران سخن گفت که طبق آن میزان رضایتمندی هم بین غرفه‌داران و هم بین خریداران کتاب از این نمایشگاه، در مقایسه با دوره‌های قبلی کاهش یافته است.

به گزارش خبرنگار مهر، دومین نشست از سلسله نشست‌های بررسی و آسیب‌شناسی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با عنوان «آسیب‌شناسی، ارزیابی و الگوی برتر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران» عصر روز یکشنبه 23 شهریور به همت موسسه خانه کتاب و در سرای اهل قلم برگزار شد.

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدرضا زائری مدیرعامل موسسه فرهنگی سرچشمه در این نشست با اشاره به یکی از علل اصلی شکل‌گیری نمایشگاه کتاب تهران در حدود 3 دهه قبل، گفت: خاطرمان هست که اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و در پی آرمان‌ها و ایده‌هایی که انقلاب مطرح کرده بود، کتاب ارج و قرب خاصی پیدا کرده بود و تیراژ کتاب به یکباره بسیار بالا رفته بود و از آنجا که ممیزی خاصی هم وجود نداشت، کتاب‌ها به تعداد انبوه درمی‌آمدند اما چون کتابفروشی‌های موجود نمی‌توانستند این حجم انبوه را پاسخ بدهند و در واقع آنها را عرضه کنند، لذا جایی لازم بود که این کتاب‌ها در آنجا عرضه شوند.

وی افزود: با اینکه همان زمان نمایشگاه‌های متعددی هم شکل گرفته بود، نمایشگاه کتاب تهران به وجود آمد اما بعدها هیچ‌وقت شرایطی فراهم نشد که بشود به زیرساخت‌های صنعت نشر کتاب توجه کرد. الان خود نمایشگاه که قرار بود و باید به محفلی برای تبادل نظر اهالی قلم و نویسندگان و مترجمان و پدیدآورندگان حوزه کتاب تبدیل شود، به جایی برای دسترسی مخاطب عام به کتاب تبدیل شد و این به دلیل ضعف چرخه فروش و عرضه کتاب در کتابفروشی‌ها بوده است.

زائری اضافه کرد: نمایشگاه کتاب البته می‌تواند مخاطب متخصص داشته باشد اما چون کارکردهای سایر بخش‌ها ضعیف شده است، همه بار حوزه کتاب به دوش نمایشگاه گذاشته شده و در واقع افتاده است. تا زمانی که چرخه فروش کتاب در کتابفروشی‌ها اصلاح نشود، این مشکلات همچنان پایدار خواهد بود و به نظرم با وضعیت فعلی هر کار دیگری انجام دهیم، تا زمانی که ناشر تقویت نشود، مشکلات باقی خواهد بود.

این فعال فرهنگی گفت: کارکرد دیگر نمایشگاه کتاب تهران این است که تبدیل به مکانی برای تفریح مردم و تفرجگاه آنها شده است. این به این خاطر است که ما برای تفریح مردم، فکری اساسی نکرده‌ایم که به یکباره در ایام نمایشگاه، به آنجا سرازیر می‌شوند.

مدیرعامل موسسه فرهنگی سرچشمه همچنین یادآور شد: شاید تخصصی شدن نمایشگاه کتاب، راهی باشد برای نزدیک کردن این رویداد فرهنگی به کارکرد منطقی خودش. البته باید مخاطب نمایشگاه هم از حالت عام خارج شود و کم کم تخصصی شود.

در این نشست همچنین فاطمه فهیم‌نیا رئيس كتابخانه مركزی و مركز اسناد دانشگاه تهران، در سخنانی با تاکید بر لزوم هدف گزاری برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، گفت: اگر نمایشگاه قرار نیست بین‌المللی باشد، باید جایگاه کتاب‌های اُفست را در آن دید و اگر هم قرار است بین‌المللی باشد، باز هم باید فکری برای این کتاب‌ها بشود.

رئيس كتابخانه مركزی و مركز اسناد دانشگاه تهران افزود: من مخالف تخصصی شدن نمایشگاه کتاب تهران هستم اما اگر قرار است بین‌المللی نباشد، ما خیلی راحت‌تر می‌توانیم منابعمان را تهیه کنیم. متاسفانه باید اذعان کرد که نمایشگاه کتاب که روزی پرستیژ و جایگاه خاصی برای خودش داشت، الان به یک شیر بی یال و دُم و اشکم تبدیل شده که خودمان هم نمی‌دانیم با آن چه کار کنیم.

فهیم‌نیا همچنین از نظرسنجی سخن گفت که دو سال پیش توسط كتابخانه مركزی و مركز اسناد دانشگاه تهران با موضوع میزان رضایت اقشار مختلف از نحوه برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران انجام شده است، گفت: ما دو سال پیش این نظرسنجی را به طور جداگانه هم از غرفه‌داران و هم از خریداران کتاب انجام دادیم و متاسفانه شاهد کاهش رضایتمندی از نمایشگاه کتاب تهران بین آنها در مقایسه با دوره‌های قبلی بودیم.

دومین نشست از سلسله نشست‌های بررسی و آسیب‌شناسی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با عنوان «آسیب‌شناسی، ارزیابی و الگوی برتر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران» در حالی به همت خانه کتاب در سرای اهل قلم این موسسه برگزار شد که 4 تن از مدعوین این برنامه شامل علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی، حجت‌الاسلام و المسلمین حسن طارمی‌راد، معاون علمی بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، کامران فانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و عضو هیات علمی دانشنامه تشیع و محمد اللهیاری معاون امور کتابخوانی و توسعه کتابخانه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در آن حضور نداشتند.