خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ و هنر: مهدی فرجی مدیر شبکه یک، رحمان سیفی‌آزاد مدیرگروه مجموعه‌های تلویزیونی، امیر سیاح مدیرگروه اقتصاد، معصومه آشتیان‌زاد مدیرگروه اجتماعی، محمدکاظم کاظمی مدیرگروه فیلم‌های تلویزیونی و محمدرضا پورحسن مدیر روابط عمومی شبکه یک با حضور در خبرگزاری مهر، ضمن بازدید از این رسانه پاسخگوی سوالات ما بودند.
نشست با مدیران شبکه یک از صحبت درباره خطوط قرمز آغاز شد، اینکه گرچه فشارهایی به رسانه‌ملی وارد می‌شود اما مردم هرآنچه را روی آنتن می‌بینند به پای صداوسیمایی‌ها می‌نویسند و فرجی در این باره از نقدناپذیری جامعه ایرانی گلایه کرد که کار را برای همه سخت و ایجاد محدودیت می‌کند اما این موضوع باعث عقب‌نشینی آنها نمی‌شود. مدیر گروه اقتصادی شبکه یک نیز از مدیرانی گفت که پیش از آمدن به برنامه‌هایی چون «پایش» و «مناظره» می‌خواهند ریز سوالات را داشته باشند یا با اعلام موضوع تلاش می‌کنند با ایجاد فشار آن را تغییر بدهند.
زمانی که میزبان این مدیران بودیم، به تازگی از واقعه سقوط هواپیما گذشته بود و آن موقع فرجی موضوع مناظره هفته آینده را اینطور اعلام کرد: «آیا تولید هواپیمای آنتونوف کار درستی بود یا خیر». اما جمعه 31 مرداد از راه رسید و «مناظره» چنین موضوعی نداشت و به «آخرین دور سفرهای تابستانی 93» پرداخت! در شرایطی که موضوع مناظره از سوی مدیریت شبکه رسانه‌ای شده بود و ما خبر آن را 22 مرداد ماه کار کرده بودیم، تنها قضاوت به عهده مردم می‌ماند که آیا مسیر تلویزیون محافظه‌کاری است یا همکاری‌های لازم با رسانه ملی صورت نمی‌گیرد و حتی پیش پای رسانه‌ای سنگ می‌اندازند.
در بخشی از نشست بحث به سریال‌های شبکه یک رسید و سیفی‌آزاد تأکید کرد «دودکش2» ساخته نخواهد شد و «پایتخت4» هم قطعا ساخته می‌شود. او در این بخش در پاسخ به سوالی درباره سرنوشت سریال متوقف مانده «نون خامه‌ای» تصریح کرد که تلویزیون پدیده‌ای به نام سریال توقیفی ندارد و درباره «نون خامه‌ای» هم توقیفی در کار نیست و بازنویسی متن هنوز این بخش به نتیجه نرسیده است.
در بخش دوم و پایانی گفتگو نیز سراغ تله‌فیلم‌های شبکه یک رفتیم و درباره افق پیش روی آنها سوال کردیم. همچنین درباره برنامه‌های اجتماعی این شبکه سوالاتی داشتیم و آشتیان‌زاد پاسخگوی ما بود. فرجی در این بخش از تولد دو برنامه گفتگومحور اجتماعی که قرار است چالشی باشند خبر داد و اسامی آنها را «مصیر» و «فیروزه» معرفی کرد.
مدیر شبکه یک در این نشست تأکید کرد حتما سری چهارم «پایتخت» ساخته خواهد شد اما زمان عملی شدن این تصمیم مشخص نیست. او و سیفی‌آزاد همچنین به انتقاداتی که نسبت به پرکار بودن سیروس مقدم و سپردن آنتن نوروز و رمضان به او می‌شود پاسخ دادند و از همکاری شبکه یک با 10 کارگردان از جمله بهرنگ توفیقی، مسعود ده نمکی، ابراهیم شیبانی، مهدی فخیم‌زاده، بهروز شعیبی، فریدون حسن‌پور، سیدجلال‌الدین دری و فریدون جیرانی نام بردند.
در پایان این نشست هم توصیه‌هایی از جانب مدیریت شبکه یک به خبرگزاری مهر ارائه شد که حتما مورد توجه قرار خواهند گرفت.
این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
*احساس می‌کنم فارغ از نگاه تجاری که به ساخت تله‌فیلم به عنوان یک بیزینس در میان برخی تهیه‌کنندگان، کارگردانان و حتی بازیگران وجود دارد، شبکه یک دیدگاه درست‌تری به این موضوع دارد و از این قالب برای مناسبت‌های مختلف و تولید آثار تاریخی که تولید آنها دشواری خاص خود را دارد استفاده می‌کند. این رویکرد زمانی که گاهی در قبال مناسبت‌ها شبکه‌ها تنها به پخش برنامه‌هایی شامل گفتگوی تکراری مجری و کارشناس بسنده می‌کنند، قابل تقدیر است. افقی که برای گروه فیلم‌های تلویزیونی در نظر گرفته شده در همین مسیر است؟
کاظمی: رویکرد شبکه درباره فیلم‌های تلویزیونی این است که مناسبت‌های خاص را پوشش دهد و جدا کردن این قالب از گروه سریال نیز برای ارتقای کیفی آن صورت گرفت تا فضا به سمتی رود که ذائقه‌های مختلف پوشش داده شوند. بنابراین ما تله‌فیلم را نازل ندیدیم و به کمک دوستان تلاش کردیم هم متن و محتوا و هم بازیگران و عوامل این قالب را ارتقا ببخشیم. در مدت زمان اخیر با وجود مشکلات مالی که به ما اجازه نمی‌داد بیش از این پایمان را دراز کنیم، توانستیم گام خوبی برداریم اما ادامه این مسیر مستلزم حمایت‌های مالی است تا اهداف ما به سرانجام برسد.
*خانم آشتیان‌زاد برخی برنامه‌های گروه شما سال‌ها است پخش می‌شوند. شما چقدر به شکستن کلیشه‌ها و تکرارها در این آثار معتقدید؟ برنامه‌هایی که گرچه مخاطبان قدیمی خود را دارند اما برای مخاطبانی با سلیقه‌های متفاوت نیازمند تغییر و تحول هستند. برای جذب طیف جدیدی از مخاطبان برای برنامه‌هایی چون «صبح بخیر ایران» و «سیمای خانواده» چه برنامه‌ای دارید؟
آشتیان‌زاد: برنامه‌های قدیمی شبکه مثل دو موردی که اشاره کردید، در طول سالیان فرم و شکل خاصی گرفته‌اند. از یک طرف شبکه اصرار دارد ما عنوان این برنامه‌های برند را تغییر ندهیم و با همین اسم شناخته شده پخش را ادامه دهیم، از طرف دیگر همانطور که اشاره کردید به لحاظ شکل‌های جدید برنامه‌سازی و ذائقه سازی برای نسل جدید باید تغییر مسیر بدهیم چون جوانان شیوه‌های نویی برای ارتباط دارند و ممکن است با چنین برنامه‌هایی زاویه داشته باشند. این چالشی است که شاید در بسیاری از بخش‌های رسانه برای برنامه‌های قدیمی وجود دارد. از وقتی که من به جمع شبکه یک پیوستم با تهیه‌کنندگان صحبت کردیم تا شکل سیمای خانواده تغییر پیدا کند.
اکثر دوستان تهیه‌کننده تصورشان برای «سیمای خانواده» این بود که این برنامه یک مجله خانوادگی است و باید شکل مجله بودن خود را حفظ کند و تکه‌های متفاوتی از علایق مردم، خانواده‌ها و خانم‌های خانه‌دار تأمین می‌شود اما من اعتقاد داشتم باید این شکل بهم بریزد اما این برنامه حول موضوعات خاص در یک روز شکل بگیرد. گرچه باید علایق مخاطبان را نیز در نظر بگیریم؛ بحث‌های خانه‌داری، خیاطی، آشپزی و...
اخیرا با تهیه‌کننده جدید به این توافق رسیدیم که روی برخی موضوعات بیشتر تأکید داشته باشیم، به ویژه موضوعاتی که آسیب‌ها در خانواده از آنها نشأت می‌گیرد. بنابراین تصمیم گرفتیم برنامه را در روزهای خاص به موضوعات مرتبطی اختصاص دهیم؛ برنامه ترکیبی گفتگومحوری که در یک قسمت از همه ابعاد به موضوعات مختلف نگاه می‌کند. البته برای این شکل کار مقاومت‌هایی وجود داشت اما سرانجام اعمال شد و مدتی است با این روال روی آنتن می‌رود.
*در گروه شما برنامه‌های چالشی و بحث برانگیز و تأثیرگذار هم جا دارد؟
آشتیان‌زاد: قطعا همینطور است. برخی از موضوعات «امروز هنوز تموم نشده» به جوان‌ها می‌پردازد و ما با حضور مسئولان به این موضوع می‌پردازیم. برنامه‌ای نیز به نام «مصیر» داریم که قرار است از ابتدای مهر کلید بخورد و به مسائل اجتماعی با رویکرد بررسی عمیق می‌پردازد.
*با اجرای چه کسی؟
آشتیان‌زاد: هنوز معلوم نشده است.
*زمانی قرار بود آزاده نامداری به عنوان مجری در «امروز هنوز تموم نشده» حضور داشته باشد. ممکن است او «مصیر» را اجرا کند؟
آشتیان‌زاد: نه بنا نیست مجری این برنامه شبانه خانم باشد. دو تا سه مجری داریم که هنوز اسمشان قطعی نیست.
فرجی: برنامه دیگری نیز در حوزه خانواده به نام «فیروزه» به زودی راه می‌افتد که سرشب پخش می‌شود و می‌تواند بسیار خوب باشد. این برنامه به زودی راه می‌افتد. عنوان برنامه «مصیر» هم به معنای سرنوشت و تقدیر است. این واژه قرآنی است و در حوزه سبک زندگی وارد می‌شود و قرار است چالشی باشد.
*پس برنامه شبانه گفتگو محور شبکه یک این برنامه خواهد بود؟ چون پرونده «پارک ملت» که خیلی زود بسته شد و بعد از یک فاصله زیاد، نوبت به «خیابان ایران» رسید که سه، چهار ماهی بیشتر روی آنتن نرفت. این برنامه گرچه بسیار موفق بود اما گویا به دلیل نبود حامی مالی دیگر روی آنتن نمی‌رود. درست است؟
فرجی: الحمدالله برنامه‌هایی که در گروه اجتماعی راه افتاده‌اند، مثل «خیابان ایران» و «امروز هنوز تموم نشده» برنامه‌هایی موفق هستند اما «خیابان ایران» فعلا تولید نخواهد شد.
*برنامه‌های خانوادگی در صداوسیما معمولا زن سالار هستند و از اجرای آنها گرفته تا مسائلی که در این برنامه‌ها مطرح می‌شود، زنان در کانون و محور آن بوده‌اند و مردها که نیمی از جامعه هستند در برنامه‌های صداوسیما مظلوم واقع شده‌اند!
آشتیان‌زاد: البته اینطور نیست که آقایان مظلوم واقع شده باشند! این اشکال از زمان پخش برنامه‌های ما است و طبیعتا در صبح یا ظهرگاه بیشتر بانوان مخاطب برنامه‌های ما هستند و ما مرتب به خانم‌ها اطلاعات می‌دهیم. البته شبکه‌های دیگر برنامه‌های خانواده عصرگاهی نیز دارند که بهتر است بیشتر به مسائل مردان بپردازد. اکثرا بانوان می‌گویند شما اطلاعات بسیار زیادی را در برنامه‌هایتان به ما می‌دهید که همسرانمان هم باید از آنها باخبر باشند اما این اطلاعات یک طرفه فقط توسط ما دریافت می‌شود. گاهی هم این موضوع باعث می‌شود خانم‌ها متوقع شوند و فکر کنند مرد در جریان چیزی که آنها از آن باخبرند، هست و نحوه برخوردشان را تغییر دهند.
*چه فکری برای رفع این خلأ دارید؟
آشتیان‌زاد: تلاش ما این است که در برنامه‌های عصرگاهی برای خانواده‌ها که بین دو خبر 19 و 21 روی آنتن می‌رود، این نقص را جبران کنیم. اما به هر حال یک شبکه تلویزیونی است و تعداد زیادی مخاطب و ما حتی اگر بخواهیم مشابه برنامه «سیمای خانواده» را شب‌ها داشته باشیم تا در آموزه‌هایمان برای خانواده تعادل ایجاد کنیم، حقیقتا جدول پخش این اجازه را به ما نمی‌دهد. اما خوشحالیم که در شبکه‌های دیگر زمان عصرگاهی نیز به برنامه‌ها داده شده است.
* سری چهارم «پایتخت» قرار نیست ساخته شود یا مثل دفعات پیش ناگهان دی‌ماه سریال کلید می‌خورد و به پخش می‌رسد؟
سیفی‌آزاد: «پایتخت» حتما در آینده ساخته می‌شود شاید امسال به دلایل وضعیت مناسبت‌ها و زمان‌ها نشود برای ایام نوروز این فضا را تدارک دید اما چون این سریال بسیار موفق و دارای شخصیت‌های خوبی است که قابلیت مانور دادن دارند، مردم با آنها آشنا هستند و دوستشان دارند، ما این را ظرفیت و داشته رسانه می‌دانیم و قطعا آن را از دست نخواهیم داد. علی رغم اینکه فشارها هم هست، کج‌فهمی‌هایی که باعث برداشت غلط و سوءتفاهم‌ها می‌شود اما قاعدتا اگر جمع‌بندی رسانه بر این قرار بگیرد که قصه‌ای متناسب با نیاز ملی کشور برای این سریال داریم حتما سری چهارم آن را خواهیم ساخت. برنامه‌ریزی هم براساس برنامه کلان سازمان انجام می‌شود.
شخصیت‌های تلویزیونی که خلق می‌شود، جزو داشته‌ها، اموال و دارایی سازمان هستند؛ اموال معنوی که برای خلقش زحمت کشیده شده و متعلق به مردم است. به عبارتی واقعا بیت المال است. بنابراین حتما «پایتخت4» ساخته خواهد شد.
*فارغ از موفقیت و کاربلد بودن مقدم، گهگاه انتقاداتی به پرکار بودن او و سپردن آنتن نوروز و رمضان به آثار او شنیده می‌شود. چون بالاخره کارگردان‌های خوب دیگری هم داریم.
سیفی‌آزاد: ظرفیت کارگردان و تطابق قصه‌ها با جنس کارگردانی، زمان تولید و... این‌ها مؤلفه‌هایی مربوط به پشت صحنه است که ما از زاویه دید حرفه‌ای به آن نگاه می‌کنیم. کار در تلویزیون لوازم و شرایط خاص خود به لحاظ تولیدی را می‌خواهد و مؤلفه‌هایی خاص خود تلویزیون است که باید جمع‌بندی شوند از کیفیت تولید تا جنس متون و تطبیق آن با جنس کارگردانی. در جمع‌بندی این مؤلفه‌ها است که به این نتیجه می‌رسیم که آقای مقدم بهترین گزینه برای کارگردانی است و می‌تواند در زمان تعریف شده، به بهترین نحو یک کار را به تولید برساند.
فرجی: طبیعتا همانطور که گفتید سیروس مقدم یکی از بهترین سریال‌سازان شبکه‌های سیما است. عمده رشد و توفیقات او نیز در شبکه یک بوده گرچه در شبکه سه نیز سریال‌هایی داشته است. او به شبکه یک علاقمند است و ما هم به همکاری با او علاقمندیم. طبیعتا نباید از فردی که روی او سرمایه‌گذاری شده، او در گونه‌های مختلف تجربه کرده و به پختگی رسیده است، صرف نظر کنیم. عموما دو نوبت در سال است که تلویزیون بیننده‌های زیادی دارد؛ نوروز و ماه مبارک رمضان. طبیعتا مصلحت نیست ما برای این دو زمان از افرادی استفاده کنیم که کمترین تجربه را هم ندارند. برخی دوستان در شبکه‌های دیگر چنین کاری کرده‌اند و همه نتیجه‌اش را دیده‌ایم و خود شما منتقد آن شده‌اید. این سوال پیش آمده که تلویزیون اصلا چرا چنین سریالی را تولید کرده؟
طبیعتا کنداکتور را باید به کسانی سپرد که تلویزیون را می‌شناسند و کارشان را بلدند و تضمین برای تلویزیون به همراه می‌آورند. بنابراین شیوه ما غلط نیست. ما کار بهرنگ توفیقی را پخش کردیم و بعد از آن نوبت به پخش «معراجی‌ها» مسعود ده‌نمکی رسید که سر و صدای زیادی می‌کند و کار متفاوتی است. احتمالا پس از این هم «عامل سوم» را روی آنتن خواهیم فرستاد که کار ابراهیم شیبانی است و 10 قسمت دارد. مهدی فخیم‌زاده برای ما سریال می‌سازد. «گذر از رنج‌ها» فریدون حسن‌پور نیمه دوم سال پخش خواهد شد که ممکن است اسم آن «دنیا» باشد. سریال «کپی برابر اصل» را جلال الدین دری می‌سازد و تا به حال 60، 70 درصد کار او هم تولید شده است. فریدون جیرانی هم سریالش را برای شبکه ما کلید زد.
ما بهروز شعیبی را داریم که سریال ویژه محرم و صفرمان را می‌سازد. حالا داریم با 10 کارگردان مختلف کار می‌کنیم. شما بگویید دیگر چند کارگردان باید با ما کار می‌کردند که نمی‌کنند؟ «میکائیل» سریال جدیدی که مقدم می‌خواهد آن را بسازد، دو سال نگارش فیلمنامه آن طول کشیده است. همچنین چندین بار ساخت آن به دلیل آماده نبودن فیلمنامه و شرایط تولید عقب افتاده است. طرف مشارکت ما نیروی انتظامی هم بارها گلایه کرده که این کار تا به حال باید به پخش می‌رسیده است. مقدم به شیوه‌های جدید تولید دست پیدا کرده و از تجربیات خود استفاده می‌کند. مردم هم کارش را می‌بینند و دوست دارند. یعنی همه چیز خوب است و نتیجه مطلوبی به دست آمده است. شما توصیه می‌کنید از او استفاده نکنیم؟!
*کارکردن به این شیوه، فارغ از اسامی خطراتی هم دارد. اینکه وقتی کاری برای خودش به یک برند تبدیل می‌شود و اصطلاحا می‌گیرد دوستان ممکن است شرایط مالی بالایی را به سازمان صداوسیما تحمیل کنند. این سرمایه‌های ملی که آقای سیفی‌آزاد نام بردند و اینکه شخصیت‌هایی را که ساخته و پرداخته ذهن نویسندگان است به عنوان سرمایه بدانیم، اگر با چنین خطری روبرو شود، چطور آنها را حفظ می‌کنید؟ آیا به رقم‌های بالای دستمزد در سری جدید یک سریال به خاطر اینکه سری های قبلی آن گرفته است، تن می دهید؟
فرجی: ما هنوز با چنین شرایطی مواجه نشدیم. سریال‌های مختلفی از جمله «پایتخت» همان قیمتی را داشته که سریال‌های معمولی تلویزیون داشته و ما مبلغ اضافه یا پول خارج از استاندارد پرداخت نکرده‌ایم. ضمن اینکه آورده خوبی هم برای رسانه داشته؛ هم از نظر بیننده و هم جذب مشارکت سازمان‌هایی که حاضر شدند هزینه‌های ساخت را تقبل کنند.
سیفی آزاد: امسال ما برای سه کارگردان جوان فرصت ایجاد کردیم و فضای کار ما به خوبی مدیریت شده‌است.
پورحسن: برای اینکه نشست یک طرفه نباشد، بهتر است همکاران به ویژه آقای فرجی اگر نظری درباره خبرگزاری مهر دارند بگویند.
*حتما ما از نظرات، پیشنهادها یا توصیه‌های همه عزیزان درباره مهر استقبال می‌کنیم.
فرجی: خبرگزاری مهر اخبار را به خوبی پوشش می‌دهد و مستقل است. این احساس ایجاد نمی‌شود که اخبار با غرض ورزی منتشر می‌شوند. این خبرگزاری ارتباط خوبی هم با سازمان صداوسیما دارد و عموما برنامه‌های ما به خوبی در مهر پوشش داده می‌شود. البته طبیعتا گاهی این انتظار از سوی ما وجود دارد که شما هم به کمک ما بیایید. گاهی لازم است افکار عمومی ساخته شود تا ما بتوانیم برنامه‌ای را پخش کنیم. من تعمدا موضوع مناظره هفته آینده را گفتم که آیا تولید هواپیمای آنتونف در ایران کار درستی بود یا خیر؟ تا اگر موضوع تغییر کرد شما بعدا این را از ما بپرسید. گاهی هم باید توسط خبرگزاری شرایطی فراهم شود تا رسانه بتواند به موضوعی بپردازد.
*در فضای جدید ارتباطات اجتماعی و افزایش هر روزه کانال‌های ارتباطی می‌توان برخی فضاهای خشک را نیز شکست و با فاصله گرفتن از چارچوب‌های سنتی ارتباط دو سویه‌تری بین خبرگزاری و رسانه ملی ایجاد کرد.
فرجی: حتما همینطور خواهد بود و ما به خبرگزاری مهر اطمینان داریم.
گفتگو از مریم عرفانیان