به گزارش خبرنگار مهر، پنجمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها با عنوان «ضرورت‌های آموزش سواد رسانه‌ای در ایران» صبح امروز چهارشنبه 2 مهر ماه و با حضور علی‌اصغر محکی، مدیرکل سازمان مطالعات فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران، طاهر روشندل، استاد گروه مدیریت رسانه دانشگاه تهران، بهروز مینایی، رئیس بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، ناصر اسدی، پژوهشگر رسانه، نصیری، پژوهشگر رسانه، حامد امامی، دبیر همایش سواد رسانه‌ای، عبدالرضا سپنجی، مدیر گروه مطالعات رسانه پژوهشگاه علوم انسانی و محمد سلطانی‌فر، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها و در محل این دفتر برگزار شد.
نشست‌های تخصصی دفتر مطالعات، هفتگی خواهد شد
در این نشست ابتدا محمد سلطانی‌فر رئیس دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها با اشاره به برگزاری چند نشست تخصصی دیگر در دوره جدید فعالیت این دفتر، گفت: با توجه به بازگشایی دانشگاه‌ها و مراکز علمی و آکادمیک به زودی نشست‌های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها به صورت هفتگی برگزار خواهد شد.
به گفته وی نشست‌هایی که در ماه‌های آتی به همت این دفتر برگزار خواهد شد از جمله شامل نشست تخصصی با موضوع بررسی خشونت در مطبوعات و نحوه انعکاس خشونت در رسانه‌ها، نقد و بررسی حضور مطبوعات در برنامه ششم توسعه، بررسی حضور مطبوعات در برنامه پنجم توسعه و نشست نقد پیشنویس قانون نظام صنفی رسانه‌ها است.
پیشنویس قانون نظام صنفی رسانه‌ها دوباره نقد می‌شود
رئیس دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها همچنین با مثبت ارزیابی کردن انعکاس نظرات موافقین و مخالفین پیشنویس قانون سازمان نظام رسانه ای گفت: نظرات مثبت و منفی درخصوص این متن دسته بندی شده و قرار است طی هفته‌های آتی در یک نشست تخصصی و بسیار مفصل این پیشنویس به بحث و بررسی گذاشته شود.
سلطانی فر در ادامه با اشاره به موضوع نشست امروز، سواد رسانه ای را یکی از چالش‌های بسیار اساسی در عصر حاضر ذکر کرد و گفت: هم اکنون این سوال به صورت جدی مطرح است که آیا بدون آموزش، ورود به عرصه رسانه‌ها جهت بهره برداری از آنها ممکن است؟ مراکزی که در حوزه سواد رسانه ای در دنیا فعالیت می‌کنند، بسیار شناخته شده هستند که از جمله آنها می‌توان به نظام رسمی آموزش و پرورش، نظام دانشگاهی، آکادمی و رسانه‌ها به ویژه تلویزیون اشاره کرد اما متاسفانه در ایران و به ویژه در تلویزیون اساسا موضوع سواد رسانه ای به عنوان یک مسئله مطرح نیست.
این استاد رشته علوم ارتباطات اجتماعی افزود: سواد رسانه ای ابعاد مختلفی دارد از جمله بعد ادراکی، حفظی، زیبایی شناسی و اخلاقی و یکی از اصل‌های اولویت دار در بحث سواد رسانه ای، داشتن نگاه اذنتقادی و تشکیک آمیز درخصوص رسانه‌ها است. ما باید بپذیریم که رسانه‌ها بدون منافع خاص به عرصه انتشار مطالب ورود پیدا نمی‌کنند همچنین یکی از وظایف رسانه‌ها بازنمایی واقعیت‌ها است و اگر این اصول پذیرفته شود لاجرا باید پذیرفت که رسانه‌ها برای ایدئولوژی هستند و به صورت هدفمند فعالیت می‌کنند.
روشندل: سواد رسانه‌ای در واقع مواجهه انتقادی با رسانه‌ها است
در ادامه این نشست تخصصی طاهر روشندل استاد مدیریت رسانه دانشگاه تهران در سخنانی به تعریف سواد رسانه ای پرداخت و گفت: سواد رسانه ای به عبارت ساده برخورد هدفمند با رسانه‌ها است یعنی خواندن متون نانوشته در رسانه‌های چاپی و مکتوب دیدن سکانس‌های پخش نشده در رسانه‌های دیداری و شنیدن صداهای پخش نشده در رسانه‌های شنیداری. سواد رسانه ای در واقع یک تفکر انتقادی در مواجهه با رسانه‌ها است. البته همه افراد به طور یکسان از این سواد رسانه ای برخوردار نیستند.لایه اول در این حوزه این است که آنها را همانند رژیم قضایی شان، به رژیم رسانه ای شان حساس کنیم. اینکه از چه رسانه‌هایی به چه میزان و از در چه زمان‌هایی استفاده شود.
روشندل اضافه کرد: زمانی که این لایه محقق شد لایه دوم خودش را نشان می‌دهد که آن روحیه پرسشگری در مواجهه با متون رسانه ای است. اما لایه عمیق تر در واقع اندیشیدن به منشأ پیام‌ها است اینکه این خط و خطوط را چه کسانی دارند به خورد مخاطب می‌دهند یا اینکه رسانه‌ها تا چه حد به هژمونی فرهنگی و شعور عامه می‌اندیشند لذا سواد رسانه ای نیازمند درگیر کردن هواس پنجگانه و حتی حس ششم آدمی است و دارای ابعادی شناختی، احساسی، اخلاقی و زیباشناسی است.
این مدرس رشته ارتباطات اجتماعی سپس با طرح برخی مفروضات در خصوص سواد رسانه ای گفت: اولین مفروض این است که رسانه‌ها ساختگی و مجازی هستند و درک میان واقعیت و مجاز در رسانه‌ها دشوار است مفروض دوم این است که رسانه‌ها واقعیت را بازسازی، بازنمایی و بازتولید می‌کنند مفروض سوم این است که محصولات رسانه ای اهداف تجاری دارند یعنی مخاطب را جذب خود می‌کنند تا آنها را به آگهی دهندگان بفروشند چهارمین مفروض این است که رسانه‌ها بار سیاسی و ایدئولوژیک دارند و در همین راستا فعالیت می‌کنند مفروض پنجم این است که مردم نیازشان را از طریق رسانه‌ها تامین می‌کنند.
وی ارتقای سواد رسانه ای را موجب ارتقای سطح فرهیختگی در جامعه و در نتیجه تقویت پایه‌های دموکراسی ذکر کرد و گفت: ارتقای سواد رسانه ای باعث می‌شود که استفاده از رسانه‌ها برای کاربران لذتبخش شود. همچنین تجهیز افراد به سواد رسانه ای آنها را در مقابل اثرات سوء و مخرب رسانه‌ها واکسینه می‌کند.
اسدی: در هر ثانیه 7 هزار و 720 توئیت در شبکه تویتر ثبت می‌شود
در ادامه این نشست تخصصی ناصر اسدی پژوهشگر در عرصه رسانه و مترجم کتاب «سواد رسانه ای» نوشته جیمز پاتر، در سخنانی با اشاره به این تعریف از پاتر از سواد رسانه ای که «سواد رسانه ای توانایی مخاطب در دسترسی، ارزیابی و ارزشیابی پیام‌های رسانه ای به منظور بهره مندی از محتوای مفید رسانه‌ها در چهار بعد احساسی، ادراکی، زیبایی شناسی و اخلاقی است» به ارائه آمارهایی از وضعیت استفاده از امکانات فضای اینترنت در ایران و جهان پرداخت.
به گفته این پژوهشگر حوزه رسانه در حال حاضر حدود 3 میلیارد نفر در جهان کاربر اینترنت هستند که سهم ایران از این حجم انبوه 22 میلیون نفر است با این حال نرخ جهانی رشد کاربران اینترنت 7.2 درصد و این نرخ در ایران 9 درصد است. همچنین در حال حاضر یک میلیارد و 300 میلیون نفر کاربر شبکه فیسبوک هستند که 23 هزار و 481 گیگابایت اطلاعات را در آن بارگزاری کرده اند که اگر هر کتاب را یک گیگابایت اطلاعات فرض کنید، 23 هزار و 481 جلد کتاب در این شبکه بارگذاری شده است.
اسدی ادامه داد: همچنین براساس آخرین آمارها در هر ثانیه 2 میلیون 235 هزار ایمیل رد و بدل می‌شود و همچنین 89 هزار و 936 جست وجو در سایت یوتیوب در ثانیه انجام می‌شود. همچنین در هر ثانیه 7 هزار و 720 تویت در شبکه تویتر ثبت می‌شود. با این همه حجم وسیع در تنوع و تکثر اطلاعات، همچنان ضرورت و اهمیت آموزش سواد رسانه ای به چشم می‌خورد. مسلم است آنچه در فضای سایبر رخ می‌دهد هم اثرات سودمند دارد و هم اثرات زیانبار و این طیف از نزدیک صفر تا بی نهایت را شامل می‌شود.
این پژوهشگر در عرصه رسانه همچنین بر لزوم توجه به زیرساخت‌های نرم افزاری بحث سواد رسانه ای در ایران خواستار توجه به نظرات کارشناس‌هایی مانند جیمز پاتر درخصوص شیوه‌های کارآمد و مفید در مواجهه فعالانه با رسانه‌ها شد و در پایان تاکید کرد: به دلیل فضای خاص رسانه ای در کشور، ما شاهد کنکاشگری و جست وجوگری در مخاطبان و مخاطبان رسانه‌ها نیستیم و لذا ضروری است که این روحیه جست وجوگری تقویت شود.
مینایی: 46 درصد ترافیک اینترنت جهان در اختیار بازی‌های رایانه‌ای است
در این نشست تخصصی همچنین بهروز مینایی رئیس هیات مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه ای در سخنانی به سوادهای نوظهوری که از دهه 90 میلادی به این طرف مطرح شده اند اشاره کرد و گفت: پرداختن به سوادهای دیداری، کامپیوتری، اطلاعاتی و دیجیتالی در حال حاضر در کانون بحث‌ها قرار دارد.
وی افزود: بازی‌های یارانه ای منشوری پنج وجهی هستند اولین هدف آنها در بادی امر تفریح و سرگرمی است اما در کنار آن به بحث آموزش البته به صورت مخفی، پنهان و غیرمستقیم توجه دارند. بازی رایانه ای در عین حال یک تجارت است که از سال 2005 به این طرف بیشتر در معرض توجه قرار گرفته است و در حال حاضر پردرآمدترین صنعت تفریح و سرگرمی در جهان است بعد چهارم بازی‌های رایانه ای بعد هنری و زیبایی شناختی آنها است. آنها در واقع هنر هشتمی هستند که در عین حمایت از سایر هنرها دارای وجهی تعاملی و خلق صحنه‌ها توسط خود کاربران هستند. بعد پنجم این بازی‌ها بعد رسانه ای آنها است در واقع بازی‌های رسانه ای حامل پیام‌هایی هستند.
رئیس هیات مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه ای سپس سواد بازی‌های رایانه ای را به معنای توانایی ارتباط با این بازی‌ها از طریق تولید محتوا تعریف کرد و گفت: اگر بخواهیم یک بازی رایانه ای را خوب بشناسیم باید به ابعاد و توانایی‌های سازنده آن توجه داشته باشیم. در حال حاضر 46 درصد پهنای باند و ترافیک اینترنت را بازی‌های رایانه ای به خود اختصاص داده اند.
همچنین به گفته مینایی براساس پژوهشی که در شهر قم انجام شده است صد در صد نوجوانان پسر دبیرستانی سن 12 تا 18 ساله در این شهر بازی رایانه ای انجام می‌دهند که این میزان در مورد دختران نوجوان در همین رنج سنی 80 درصد است.
وی با بیان اینکه بازی‌های رایانه ای اندک اندک تبدیل به بستری می‌شوند برای انتقال جهان بینی‌ها شناخت دقیق این بازی‌ها و سلطه نهفته در آنها را در مواجهه با کاربران، بسیار ضروری خواند و گفت: متاسفانه طیف هنرمندان ما هنوز متوجه قدرت این رسانه‌ها نشده اند و حتی می‌توانم بگویم که اطلاع و آگاهی از وضعیت آنها ندارند و در رده‌های حاکمیتی هم نشانی از شناخت نسبت به توانایی این بازی‌های رایانه ای به چشم نمی‌خورد.