به گزارش خبرنگار مهر، «مسکن مهر، زاغه نشینی مدرن است.» «شهرها به خوابگاه‌هایی بی هویت تبدیل شده‌اند.» « مدرنیسم ناقص معماری شهرها را به آشفتگی کشاند.» «حق‌الناس در شهرسازی فراموش شده است.» «محرم و نامحرم جایی در طراحی شهری ندارد.» ... تمام اینها و دهه‌ها گزاره دیگر از جمله نگرانی‌های دلسوزان جامعه درباره مسائل شهرسازی هستند.
مسئله معماری و شهرسازی اسلامی موضوعی نیست که تازه مطرح شده باشد. حرف در این زمینه زیاد زده شده و کتاب‌هایی هم نوشته شده است. هر چند هنوز برخی ابهامات در مسائل نظری این مسئله وجود دارد اما اقدامات عملی هم در سطح کشور برای جدی گرفتن این موضوع به عدد انگشت است. بسیاری از کارشناسان هم معتقدند یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در این زمینه نداشتن یک الگو برای معماری و شهرسازی اسلامی است.
با این حال مسئولان مدیریت شهری قم می‌گویند این الگوسازی در تدوین طرح تفصیلی جدید شهر قم گنجانده شده است. در همین راستا مصطفی سعادت طلب، رئیس کمیسیون زیربنایی شورای اسلامی شهر قم که امروز یکشنبه در جلسه علنی این شورا صحبت می‌کرد، از اختصاص تنها چهار درصد شهر قم برای احیای بافت مطابق با الگوهای شهرسازی و معماری اسلامی خبر داد.
آنطور که این استاد دانشگاه می‌گوید تنها همین چهار درصد چنین ظرفیتی دارد که از نظر تراکم شهری هم سهم پایینی دارد.
وی با اشاره به تلاش طراحان طرح تفصیلی جدید شهر قم برای احیای معماری اسلامی در بافت‌های شهر با توجه به موضوعاتی مانند تفکیک، تعیین کاربری‌ها و بلندمرتبه‌سازی گفت: تدوین طرح تفصیلی مدت زیادی است که در جریان دارد و افراد زیادی هم در آن دخیل بودند. در این سال‌ها بسیاری از ابهاماتی که در طرح بود را طوری اصلاح کردیم تا کمترین صدمه برای مردم به وجود بیاید.
وی با اشاره به اینکه طرح تفصیلی مقداری تراکم‌ها را کنترل کرده خاطرنشان کرد: در طرح تفصیلی کنونی، امکان احیای چهار درصد شهر قم وجود دارد برای این منظور هشت محیط مسکونی را انتخاب کردیم. تلاش کردیم دادن مجوز برای تراکم به این مناطق به گونه‌ای باشد که فضای مشاع را از بین ببریم تا حیاط به عنوان یک فضای خصوصی استفاده شود و در کنار آن بازی بچه‌ها، آرامش روانی خانواده و مسائلی از این دست دیده شود.
رئیس کمیسیون امور زیربنایی شورای شهر قم ادامه داد: برای انتخاب این پهنه‌ها هشت محل مختلف را انتخاب کردیم. یک محله باغ پنبه است که بافت تاریخی دارد. یکی شهرک امام خمینی(ره) یا همان بنیاد است که از ابتدا ویلایی طراحی شده است.
وی با اشاره به اینکه از میان مناطق انتخاب شده، دو منطقه ویژه است گفت: یکی از این مناطق خیابان شهید رجایی است. قرار بوده در این خیابان تراکم داده نشود تا پهنه به صورت ویلایی بماند اما با توجه به اینکه در شهرداری اقدامات زیاد و متنوع است، بی توجهی‌هایی صورت گرفته و مجوزی برای ساخت چهار طبقه روی همکف داده شده که به این پهنه آسیب جدی می‌زند.
از دست رفتن یک پهنه مهم ویلایی در شهر
سعادت طلب گفت: به من خبر دادند که در این خیابان یک آپارتمان دارد ساخته می‌شود. تعجب کردم. وقتی بازدید کردیم، دیدیم پروانه قانونی است اما اگر این آپارتمان ساخته شود، دیگر پهنه را نمی‌توان ویلایی نگه داشت.
وی با اشاره به پیشنهاد شهرداری برای تملک این ساختمان و پروانه به مبلغ دو میلیارد و 600 میلیون تومان گفت: اگر ما این لایحه را تصویب کنیم تازه باید برای راضی کردن مالک انرژی بگذاریم چرا که مالک از لایحه شهرداری حتی دو میلیارد تومان بیشتر می‌خواهد اما کمیسیون امور زیربنایی همان لایحه شهرداری را هم تصویب نکرده است.
این استاد دانشگاه در رشته معماری با اشاره به اینکه اگر این آپارتمان ساخته شود، مجبور می‌شویم پهنه ویلایی خیابان شهید رجایی را حذف کنیم و دیگر محیط به این خوبی برای الگوسازی معماری اسلامی وجود نخواهد داشت؛ از اعضای شورای شهر خواست به لایحه شهرداری رای بدهند نه رای کمیسیون.
وحید شایسته نیک از دیگر اعضای شورای شهر قم با اشاره به اینکه شورای جدید چندان در جریان وقایع طرح تفصیلی نیست افزود: خود من فکر نمی‌کردم که برای اجرای طرح تفصیلی باید خسارت پرداخت کنیم. این طرح همچنین درآمدهای شهرداری را کاهش داده است.
وی افزود: باید ابتدا بر درست بودن طرح تفصیلی توجیه شویم که بعد خسارات مربوط به آن را بپردازیم. شایسته نیک با اشاره به اینکه برخی از پهنه‌های ویلایی را قبول ندارد گفت: بر اساس این لایحه متری هفت میلیون تومان داریم زمین را می‌خریم که گران است.
وی که خودش کارشناس دادگستری است می‌گوید کارشناسان دادگستری به جبران عدم نفع باور ندارند. اگر این مالک برود دادگاه مبلغ کمتری را به عنوان خسارت برای وی در نظر خواهد گرفت.
مالک قانونی رفتار کرده است
محمد دلبری، شهردار قم در پاسخ وی با اشاره به اینکه سه ماه است کار ساخت این ساختمان غیر قانونی تعطیل شده است اظهار داشت: این مسائل توافقی است. این مالک پروانه گرفته است و پروانه‌ای اعتبار دارد. وی با اشاره به اینکه ساخت این ساختمان کاملاً شرایط این محل را تغییر می‌دهد گفت: خواهش من این است که این مسئله زودتر تعیین تکلیف شود.
محسن عابدینی‌پور عضو شورای شهر هم با بیان اینکه بازدید از مکان را انجام داده‌ایم، گفت: ملکی که اجازه ساخت دارد و 50 درصد سفت‌کاری را انجام داده نمی‌تواند متوقف شود؛ البته ابتدا باید موافقت‌نامه شهرداری و اشخاص را به شورا آورد تا به تصویب برسد ولی در این مورد هنوز توافق طرفینی هم صورت نگرفته است.
وی افزود: در گذشته آپارتمان‌هایی در این محدوده ساخته شده و تنها همین یک ساختمان در آنجا وجود ندارد. چرا اجازه می‌دهید در قلب بافت تاریخی ساخت و ساز آپارتمان صورت بگیرد آن وقت در این منطقه که سطح بالاتری دارد حساسیت نشان می‌دهید؟
ملکی دیگر عضو شورا خاطرنشان کرد: بلندمرتبه‌سازی در محدوده خیابان شهید رجایی پیش از این هم صورت گرفته و به نظر من در شرایط مالی کنونی، لازم نیست چند میلیارد تومان برای کاهش طبقات یک ساختمان هزینه شود.
عباس ذاکریان رئیس کمیسیون خدمات شهری هم در توضیحاتی تصریح کرد: اختلاف ما بر سر قیمت پیشنهادی است و به نظر ما هفت میلیون تومان برای هر متر این ساختمان منطقی نیست.
کجا خانه بسازیم که کسی در حیاط سرک نکشد؟
علیرضا خاکی، قائم مقام معاونت شهرسازی و امور زیربنایی شهرداری قم با اشاره به اینکه شهر قم تنها دو فرصت خوب برای ایجاد پهنه‌های ویلایی دارد گفت: مردم مدام از ما می‌پرسند که کجا خانه بسازیم که کسی در حیاط ما سرک نکشد؟ عده‌ای هستند که توان مالی هم دارند. تنها به دنبال مکان‌هایی هستند که بتوان در آن با آرامش در خانه ویلایی زندگی کرد.
وی با اشاره به اینکه تصمیم شورا درباره این ملک می‌تواند به الگوی کار شهرداری در دیگر مناطق شهری تبدیل شود افزود: تصمیم امروز شورا می‌تواند یک فرصت را از شهر بگیرد یا اینکه به آن بدهد.
نظر کمیسیون مبنی بر رد شدن لایحه شهرداری رای نیاورد. خرید ملک به مبلغ دو میلیارد و 600 میلیون تومان لایحه شهرداری بود که آن هم رای نیاورد. در نهایت مقرر شد پنج نفر از اعضای شورا این موضوع را بررسی کنند و تا هفته آینده نتیجه نهایی را به شورای اسلامی شهر قم منتقل کنند.
هر ناظری از دیدن بحث‌های امروز در شورای شهر قم به این نتیجه می‌رسد که وقتی محفوظ نگه داشتن تنها 4 درصد از بافت یک شهر از هجوم بلندمرتبه‌سازی با اینهمه چالش روبرو است، ساختن یک شهر بر اساس معماری و شهرسازی اسلامی در شرایط اقتصادی و مدیریتی کنونی وعده سر خرمن است.