به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از پانزدهمین جلد فرهنگنامه کودکان و نوجوانان با حضورحجت الاسلام هادی خامنه‌ای، عضو مجمع روحانیون مبارز، مهدی محقق، رئیس انجمن مفاخر، توران میرهادی، دبیر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، نوش آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک، ایران گرگین، سرویراستار این فرهنگنامه، هوشنگ مرادی کرمانی، محمدهادی محمدی و جمعی از نویسندگان، شاعران و کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان، در محل تالار نگین هتل پارسیان آزادی برگزار شد. اجرای این برنامه را فاطمه معتمدآریا از اعضای شورای کتاب کودک برعهده داشت. او با اشاره به اینکه شورای کتاب کودک از بدو تاسیس تاکنون، بدون هیچ حمایت دولتی، کار خود را آغاز کرده و ادامه داده است گفت: شورا بدون هیچ حمایتی توانسته بزرگ‌ترین اتفاق فرهنگی رابرای کودکان و نوجوانان ما رقم بزند.
معتمدآریا به عنوان نخستین سخنران از نوش‌آفرین انصاری دعوت کرد تا درباره شورای کتاب کودک و فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بگوید. انصاری، دبیر شورای کتاب کودک به پیشینه آشنایی با توران میرهادی اشاره و بیان کرد: بودن در کنار خانم میرهادی، یعنی آموختن و تجربه کردن حس و حال‌های بسیار خوب چون شکر، مهرورزی و مسئولیت‌پذیری. شاید همین مسئولیت‌پذیری بود که موجب شد سال 1341، شورای کتاب کودک شکل بگیرد و پس از آن، بنیان فرهنگنامه در سال 1358 گذاشته شود.
انصاری با اشاره به اینکه توران میرهادی، کار فرهنگنامه را به صعود به یک قله تشبیه کرده گفت: لازمه صعود، دقت، ظرافت، اخلاق علمی و تحمل دشواری‌های بسیار است. سفری که هم برای مسافر شیرین و جذاب است هم برای جامعه، شادی می‌آفریند. آرمان ما همسفران، تدوین و انتشار دانشنامه برای کودکان و نوجوانان و خانواده ایرانی و فارسی‌زبانان سراسر جهان بوده و هست.
او دانشنامه‌ها را درشمار جذاب‌ترین آثار مرجع دانست و افزود: این گونه آثار مرجع یعنی دانشنامه‌ها از جذاب‌ترین آثار هستند که پشت هر جلدشان یک قصه شگفت‌انگیز وجود دارد. اگر هر مقاله فرهنگنامه از زایش خود بگوید مطالب حیرت‌انگیزی به دست می‌آید. در گام بلند صعود همراهان بزرگی با ما حرکت می‌کنند. مثل نویسندگان، صفحه‌آرایان، ویراستاران و ناشر و غیره که به چندصد نفر می‌رسد.
به گفته نوش‌آفرین انصاری در جلد پانزدهم 223 مقاله و 660 تصویر آمده است و فراموش نکنیم این قدرت و نیرومنی، نتیجه تلاش جمعی یک گروه است. ما نباید فراموش کنیم همه کسانی را که از ما حمایت کردند. از 35 سال گذشته همواره زنان و مردان گشاده‌رو و گشاده‌دستی در کنار فرهنگنامه بودهاند که ایران را دوست داشته و نهاد کودکان را بارور کرده‌اند و نام آنها در جلدهای مختلف فرهنگنامه آمده است. در جلد پانزدهم به نحو موثری از حمایت علی عشقی و جواد موفقیان، از خیرین مدرسه‌ساز برخوردار بوده‌ایم.
انتشار دایره‌المعارف‌ها پس از انقلاب قوت گرفت
مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر ایران، سخنران دیگر مراسم رونمایی از فرهنگنامه کودک ونوجوان بود. این مجلس برای قدردانی از کسانی است که دست اندرکار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بودهاند. باید بگویم مساله فرهنگنامه یا دایرة‌المعارف از رخدادهایی است که از 30 سال پیش تاکنون قوت گرفته است. ما «دایرة‌المعارف تشیع»،«دایرة‌المعارف جهان اسلام»، «دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی» و «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» را داشته‌ایم
رئیس انجمن آثار و مفاخر ایران به دلایل اهمیت فرهنگنامه کودکان اشاره و بیان کرد: فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بسیار مهم است زیرا وقتی کودکان یا نوجوانان موضوعی را از تلویزیون یا رسانه‌های دیگر می‌شنوند حق آنهاست که بپرسند و درباره آن مطلب بدانند. لذا باید منبعی باشد که کودکان 12 یا 15 ساله بتوانند به آن مراجعه کنند. ارزش فرهنگنامه کودکان و نوجوانان این است و باید کودکان را از کودکی با مطالبی که هماهنگ با سن آنهاست آشنا کنیم تا کتابخوان شوند.
محقق گفت: کتاب دینی ما، قرآن با «ذلک الکتاب» آغاز می‌شود پس نباید مردم ایران، رتبه 35 یا چهلم جهان را در بحث کتاب و کتابخوانی به خود اختصاص دهند. اما متاسفانه کتاب یا در دست بچه‌ها نیست یا کتابی هم که هست مناسب سن آنها نیست.
به گفته او یکی از فواید فرهنگنامه کودک و نوجوان این است که به مسائل مختلف کودکان و نوجوانان پاسخ می‌دهد. چراکه یکی ازانتقادها به کشور ما، کاستی‌های فرهنگی در این سرزمین است و ما خودمان باید این فرهنگ را به وجود بیاوریم. خوشحالم که توران میرهادی و نوش‌آفرین انصاری و سایر دوستان بدون هیچ‌گونه کمک دولتی این فرهنگنامه را به وجود آوردند. موسسه شورای کتاب کودک چندین سال است که سرپا ایستاده و هرساله رشد و شکوفایی پیدا می‌کند.
ماندگاری، ویژگی کتاب‌های مرجع است
ایران گرگین، سرویراستار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان هم یکی دیگر از کسانی بود که در مراسم رونمایی از جلد پانزدهم فرهنگنامه سخن گفت و ابراز امیدواری کرد که پانزدهمین فرزند پاگیر، سودمند و مورد قبول باشد. به گفته او باید مخاطبان اصلی فرهنگنامه که کودکان 12 تا 16 سال هستند و پدر و مادرهاشان درباره این اثر نظر بدهند و سره و ناسره‌اش را بگویند.
به گفته سرویراستار فرهنگنامه کودک و نوجوان، وقتی نخستین جلد فرهنگنامه در سال 1371 منتشر شد، 11 سال از فعالیتش می‌گذشت، حال بعد از گذشت چند سال، پانزدهمین جلد آن منتشر شده است که این کار با همدلی و همکاری زنان و مردانی که دلبستگی جهانی داشتند و در فضایی ساده و سالم با همراهی نوش‌آفرین انصاری و توران میرهادی میسر شده است.
گرگین گفت: شاید این فضا و کوشش‌ها در فیلمی که رخشان بنی‌اعتماد و میرطهماسب درباره زندگی خانم میرهادی تهیه می‌کنند بازتاب داده شود. چاپ فرهنگنامه کودکان و نوجوان بدون یاری فرهنگ دوستان میسر نمی‌شد. زیرا هرکار علمی وقتی انجام می‌شود، به معرفی و خواندن نیاز دارد. این را هم بگویم که نام یاوران فرهنگنامه اعم از نقاشان، نویسندگان، فرهنگ‌دوستان نیز همراه نام پدیدآورندگان آورده شده است.
او ماندگاری را ازویژگی‌های کتب مرجع دانست و افزود: گاهی گفته می‌شود نوجوانان دهه 70 که مخاطبان این فرهنگنامه بودهاند، حالابزرگ شده‌اند و فرزند و نوه دارند؛ در پاسخ به این مطلب باید بگویم همه دانشنامه‌ها، حتی آنها که دارای بودجه هستند هم، با این موقیت روبه‌رو هستند. دوم اینکه به قول ادیبان قدیم چون نیک بنگریم این کاستی، نقصان جبران‌ناپذیری نیست چون یکی از ویژگی‌های آثار مرجع، این است که ماندگارند و فرزندان و نوه‌های ما می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
گرگین گفت: نکته قابل توجه در این راستا ، دسترسی آسان، دقیق و نظام‌یافته به موضوعات فرهنگنامه است. برای این مقصود به نویسندگان و پژوهشگران و اطلاعات دقیقی نیاز است. فرهنگنامه کودکان و نوجوانان یک دانشنامه عمومی و مصور است و درباره عموم مسائل در حوزه‌های مختلف مانند دین، تاریخ، آداب و رسوم و غیره مدخل دارد و کارش بسیار سخت است. به ویژه کار ما تهیه فرهنگنامه‌ای بود که مانند کتاب‌های درسی تنها به نوشتن تاریخ‌ها اکتفا نکنیم. بلکه به جزئیات هم پرداخته شود. خلاصه این که موفقیت هر دانشنامه در بستر اجتماعی آن دیده می‌شود.
سرویراستار فرهنگنامه کودک و نوجوان به طولانی بودن برخی مقالات این فرهنگنامه اشاره و بیان کرد: موضوع دیگر انتقادی است که بارها از دانشوران ادب و فرهنگ شنیده‌ام و آن فراتر بودن متن و دانش فرهنگنامه کودکان و نوجوانان نسبت به دانش مخاطبان آن است و همچنین طولانی بودن برخی از مقالات. بنده شخصا به این موضوع معتقدم اما امیدوارم در مراحل بعدی تا حدی تعدیل شود. با در نظر گرفتن همه دشواری‌ها شاید بتوان گفت به وجود آوردن چنین فرهنگنامه‌ای کاری بوده است کارستان.
میرهادی انتشار دوره کامل فرهنگنامه را نوید داد
توران میرهادی، دبیر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بقه چگونگی شکل‌گیری شورا و فرهنگنامه اشاره کرد و افزود: دانشجوی جوانی بودم که پس از جنگ جهانی دوم به اروپا رفتم با دیدن خرابی‌های بسیار و دیدن بازداشتگاه‌ها این پرسش در من شکل گرفت این همه کشت و کشتاربرای چه؟ وقتی به ایران برگشتم تصمیم گرفتم مدرسه فرهاد را بسازم تا بچه‌ها در آن تصمیم‌گیرنده و سازنده باشند.
او گفته‌های خود را این‌‍گونه ادامه داد: وقتی همسرم، فوت کرد نامه‌ای برایم گذاشت که در آن نوشته بود یک سوم از دارایی‌هایم را صرف کاری برای مردم بکن. در آن زمان مدرسه فرهاد دولتی شده بود و من هم بازنشسته شده بودم لذا این مبلغ را که معادل یک سوم دارایی همسرم بود به شورای کتاب کودک آوردم و سرآغازی شد برای فرهنگنامه کودکان و نوجوانان تا بتوانند ثروت فوق‌العاده‌ای که در این سرزمین وجود دارد بشناسند.
لذا کار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان از سال 1358 با این اندوخته کوچک آغاز شد و خانم نوش‌آفرین انصاری و بسیاری دیگر از عزیزان ما را در این راه همراهی و راهنمایی کردند. از آن تاریخ من خودم را یک دانشجوی تمام وقت می‌دانم برای اینکه بتوانم فرهنگ ایران را به نسل جوان معرفی کنم و ساختن و سازندگی و همفکری را در وجودشان بارور کنم.
میرهادی گفت: پیشینیان ما قرن‌ها نوشته‌اند، ساخته‌اند، شکل داده‌اند و تحقیق کرده‌اند و این سرزمین را حفظ کرده و پیش برده‌اند. من هیچ‌گاه وقتی فردوسی می‌خوانم و به این بیت می‌رسم «بسی رنج بردم در این سال سی/ عجم زنده کردم بدین پارسی» فکر نمی‌کنم تنها با یک بیت شعر روبه‌رو هستم؛ من تلاش سازنده فردوسی را می‌بینم. خود من در تکمام این سال‌ها چون دانشجویی علاقه‌مند آموخته‌ام و خوشحالم که الان 4 جلد فرهنگنامه در حال آماده‌سازی است. 4 جلد بعدی هم که آماده شود یک دوره از فرهنگنامه از الف تا ی را می‌توانیم به نسل جوان ارائه دهیم.