به گزارش خبرگزاری مهر، محمد نخعی، در نشست تحلیلی "آب، آدم، آبادی" که شب گذشته، 14 مهرماه از سوی اداره فعالیت‌های دینی، ادبی و هنری جهاد دانشگاهی واحد استان البرز در دانشگاه خوارزمی برگزار شد، گفت: همه موجودات زنده، وابسته به آب هستند و حیات و زندگی خود را از آن دارند. چنان‌چه در هر مکانی که آب وجود داشته باشد به‌دنبال آن آبادی شکل خواهد گرفت و آب عامل اساسی در شکل‌گیری تمدن بشری است.
وی در ادامه به آیاتی از قرآن کریم اشاره کرد و گفت: خداوند در آیه 30 سورة انبیاء درباره نقش بنیادین آب در حیات و زندگی موجودات می‌فرماید: هر زنده‌ای را ما از آب قرار داده‌ایم.
نخعی با قرائت آیه 60 سوره بقره و آیه 31 سورة اعراف اظهار داشت: مصرف بهینه آب در آموزه‌های دستوری قرآن مطرح شده است و هر گونه مصرف نابجا و نادرست آب گوارا و شیرین، به معنای عمل فاسد یا اسراف و زیاده‌روی شناخته شده است و کسانی که از مصرف بهینه تجاوز می‌کنند به عنوان مفسدان در زمین معرفی می‌شوند.
این استاد دانشگاه با تأکید بر ضرورت اصلاح الگوی مصرف تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب بر لزوم اصلاح شیوه‌های آبیاری و اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی تأکید کرده‌اند و معتقدند 90 درصد آبی که در کشور مصرف می‌کنیم در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.
نخعی با اشاره به سرانه آب تجدیدشونده کشور گفت: در ایران منابع آب تجدید شونده، منابعی که بعد از مصرف آن جایگزین می‌شود، 30 میلیارد متر مكعب است و با تقسیم منبع بر جمعیت، سرانه آب کشور به 1600 متر مكعب در سال می‌رسد كه در مقایسه با جهان که برابر 7600 متر مكعب است، ما فقط 21 درصد سرانه آب تجدیدشونده جهان را دارا هستیم.
تنها 7 درصد کشور مطوب است
وی تصریح کرد: در تقسیمات اقلیمي ایران 36 درصد پهنه ایران فراخشك، 29 درصد خشك بیاباني، 20 درصد نیمه‌خشك، 5 درصد مدیترانه‌اي و 3 درصد نیمه‌مرطوب است و تنها 7 درصد کشور جزو مناطق مرطوب محسوب مي‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: منابع آب‌های تجدیدپذیر زیرزمیني 55 میلیارد متر مكعب و منبع آب تجدیدشونده سطحی 78 میلیارد متر مكعب در سال است که در مجموع 130 میلیارد متر مكعب در سال می‌شود.
نخعی اعلام کرد: بررسي روند برداشت آب از چاه‌های آب زیرزمیني در 40 سال گذشته نشان می‌دهد که در سال 51 تعداد چاه‌ها حدوداً 47 هزار حلقه بوده و در سال 91 به 750 هزار حلقه رسیده است، اما میزان آب برداشت شده از این چاه‌ها افت كرده و از 50 میلیارد متر مکعب به 45 میلیارد متر مکعب تقلیل یافته است.
احداث و حفر بی رویه چاه فجایع سالهای گذشته
وی تصریح کرد: سال 84 تا91 ، دو فاجعه اتفاق افتاد كه موجب احداث و حفر بي‌حساب چاه شد که بخشي از آنها به صورت غیرمجاز و بخشي دیگر با اخذ پروانه حفر شدند. در واقع مجلس با مجوز دادن و تصویب قانون حفر چاه تیر خلاص را به این بخش زد و این روند ادامه پیدا كرد، اما برداشت آب اضافه نشد. با وجود احداث چاه به دلیل این‌كه سفره‌ها ظرفیت نداشتند برداشتي اتفاق نیفتاد، بلكه شاهد کاهش هم بودیم كه به این اتفاق در بحث مدیریت آب، فاجعه اطلاق می‌شود. در مجموع، میزان حفر چاه در این دوره 16 برابر شده و میزان برداشت 5 برابر.
نخعی گفت: سهم آب در كشورهایی با درآمد سرانه بالاي 30 یا 40هزار دلار در سال، 30 درصد به حوزه كشاورزي اختصاص دارد 11 درصد به آب شرب و 59 درصد متعلق به صنعت است و این كشورها با مدیریت مجازي آب، آب را از کشورهای دیگر وارد می‌كنند و آن را به صنعت اختصاص می‌دهند.
این محقق آب‌شناسی کشور به متوسط نرخ آب بهداشتی برای مصرف‌کنندگان آب شرب اشاره کرد و گفت: قیمت هر متر مكعب آب شرب در آلمان حدود 2 دلار، دانمارك 1.64 دلار و ایران 1 دلار است و این در حالی است که ما كشور كم‌آبی هستیم. واقعیت این است که ما براي تأمین آب سرمایه‌گذاری هنگفتی انجام مي‌دهیم، سد می‌سازیم و ده‌ها كیلومتر آب را با صرف انرژي برق پمپاژ مي‌كنیم، اما در مقایسه با كشور كانادا که بهترین چشمه‌سارها را داراست، وضعیت قیمتي نامتعادلي داریم.
90 درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود
وی ادامه داد: در حال حاضر 96 میلیارد متر مکعب از آب‌های تجدیدشونده استفاده می‌کنیم که کاری خطرناک برای آیندگان است. این مقدار باید به72 میلیارد متر مکعب کاهش یابد و در این صورت است که دریاچه‌ها به حیات طبیعي خودشان باز مي‌گردند و محیط زیست و رودخانه‌ها حداقل آب مورد نیاز به خود را خواهند دید و در واقع بحران آب مدیریت می‌شود.
نخعی افزود: با توجه به این‌که بیش از 90 درصد از مصرف آب کشور را در بخش کشاورزي داریم، اگر در بخش کشاورزي فقط 10 درصد از مصارف آب را کاهش بدهیم به اندازه کل آب شرب و صنعت آب ذخیره خواهد شد.
وی اظهار کرد: مدیریت مصرف در کشاورزي به معناي تعطیلي کشاورزي نیست؛ بلکه باید با مصرف کمتر آب، محصول بیشتري داشت. بالا بردن راندمان آبیاري توسط شیوه‌های آبیاري تحت فشار، تغییر نوع کشت و تغییر شیوه کشت و روي آوردن به کشت صنعتي می‌تواند راهکارهایی در این باره باشد.
این استاد دانشگاه افزود: از 609 دشت کشور، 294 دشت با کاهش منابع آب‌های زیرزمینی روبرو هستند. همچنین در 24 استان از 31 استان کشور، میزان بارندگی‌ها حاکی از بروز بحران کم‌آبی و وضعیت هشدار است.
نخعی با بیان این‌که80 درصد دشت‌های کشور رو به نابودی است، تصریح کرد: ادامه خشکسالی، ایران را طی ١٠ سال آینده به بیابان کامل تبدیل می‌کند.
45 کشور تا 30 سال آینده دچار خشکسالی می شوند
عضو هیأت علمی گروه زمین شناسی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: بر اساس مطالعة سال گذشته‌ی آژانس ملی هوانوردی و فضایی امریکا (ناسا) درباره شرایط جوی زمین در ٣٠ سال آینده، 45 کشور جهان دچار خشکسالی شدید شده و در صورت عدم ذخیره منابع آبی دچار بحران در تولید کشاورزی و همچنین دامداری خود می‌شوند که در میان این کشورها، ایران در رتبه چهارم قرار گرفته است.
وی افزود: رشد سریع جمعیت و پراكندگي نامناسب آن، كشاورزي ناكارآمد و كم‌بازده، و ساختار نامناسب حكمراني آب، به عنوان ریشه‌های اصلي بحران آب در ایران محسوب می‌شوند.
نخعی در پایان به راه‌حل‌های مد نظر برای جلوگیری از بحران کم‌آبی در کشور اشاره کرد و گفت: بازنگري جدي در سیاست‌های رشد و توزیع جغرافیایي جمعیت، مرفه‌سازي كشاورزان و جوامع روستایي با اعطاي امتیازات بیشتر و سرمایه‌گذاري در بخش کشاورزی، بازبیني الگوهای كشت در سراسر كشور با در نظر گرفتن امنیت غذایي ملي و بر اساس میزان دسترسي به منابع منطقه‌اي و بهره‌وري اقتصادي، افزایش قیمت حامل‌های انرژي و آب، ایجاد سازمان‌های تعاوني مدیریت كشاورزي، ایجاد بازار آب و كنترل حقابه‌ها، اصلاح ساختار حكمراني آب و تقویت سازمان محیط زیست، و آموزش و تقویت فرهنگ زیست محیطي جامعه از جمله این راه‌حل‌ها است.