به گزارش خبرنگار دفاعی مهر، شانزدهم مهر یادآور حمله ی جنایت کارانه رژيم بعثي عراق به شهر سومار در سال 1366 است که طی آن این شهر مرزی دو بار مورد هجوم شيميايي صدامیان قرار گرفت که در نتیجه آن بیش از 700 نفر مصدوم و حدود 160 نفر هم شهید شدند.
به این بهانه گزارشی از حملات شیمیایی رژیم بعث علیه ملت ایران در هشت سال دفاع مقدس و سکوت مجامع بین المللی در این خصوص را در ادامه می خوانید:
اولين گزارش استفاده از سلاح شيميايي در جنگ تحميلي به تاريخ 23 ديماه 1359 در منطقه هلاله و ني خزر (حوالي ميمك) مربوط مي شود كه در جريان اين حمله رژيم عراق از گاز تهوع آور استفاده كرد.
ارتش عراق در چهارمين ماه از تجاوز به خاك ايران در مقطعي كه بعدها به تهاجم و اشغال نامگذاري شد با هدف درهم شكستن مقاومتهاي پراكنده مردمي به طور نامنظم از گازهاي شيميايي استفاده كرد.
نظاميان عراقي از ضعف آفند و پدافندي نيروهاي ايراني در زمينه جنگ افزارهاي شيميايي و از طرف ديگر از تاكتيكهاي نظامي ايران كه بر نيروهاي پياده متكي بود اطلاع داشتند.
آنان براي اولين بار با هدف آزمايش و سنجش تأثير اين بمب ها بر رزمندگان اسلام در محورهاي هلاله و ني خزر مبادرت ورزيدند.
در جريان اين حمله ناجوانمردانه كه در واقع آغاز جنگ شيميايي عراق عليه رزمندگان ايران بود در 10 نفر از رزمندگان به شهادت رسيدند و بيش از 50 نفر به شدت مصدوم شدند.
درشانزدهم مهر ماه سال 1366 رژيم بعثي عراق شهر سومار را مورد هجوم شيميايي خود قرار داد كه طي آن بسياري از هموطنان ايراني به درجه رفيع شهادت نايل آمدند.
عراق چندین بار سومار را بمباران شیمیایی کرده است که یکی از موردهای مهم آن مربوط به 25 دی‌ماه سال 65 بعد از عملیات کربلای 5 در جنوب و 16 و 18 مهر 1366 در شمال سومار است.
در این حمله، یگان‌های ارتش در سومار، نفت‌شهر و در سایر محورهایی که در مجموعه عمومی سومار محسوب می‌شدند مورد حمله شیمیایی قرار گرفتند.
عراق در این حمله مواضع تیپ‌ها، پدافند هوایی، پشتیبانی و حتی بیمارستان صحرایی ارتش را بمباران کرد که در این بمباران بیش از 200 نفر مصدوم و 20 نفر شهید شدند.
*بمباران شیمیایی دو اردوگاه و بیمارستان ارتش در شهر سومار/ 700 مصدوم و 160 شهید به واسطه بمب های شیمیایی
در مرتبه دوم نیز عراق در 16 و 18 مهر 1366 شمال سومار شامل مقرهای ارتش، اعم از خطوط مقدم و پشتیبانی و حتی قرارگاه مقدم نزاجا را بمباران شیمیایی کرد و به موازات این بمباران‌ها در این دو روز دو اردوگاه جنگی را ناجوانمردانه بمباران کردند و مردم مستقر در این اردوگاه‌ها را با استفاده از گاز اعصاب و خردل مصدوم کردند و بیش از 700 نفر اعم از مردم و نظامیان مصدوم شدند و بیش از 160 نفر هم شهید شدند، به نحوی که بیمارستان 501 ارتش در سومار را نیز بمباران کردند و 8 نفر از پزشکان آن از جمله شهید دکتر هجرتی اعزامی از بیمارستان لقمان الدوله به شهادت رسیدند.
گاز خردل یا سولفور موستارد یكی از شایع‌ترین سلاح شیمیایی است که مورد استفاده قرارگرفته شده است و اگر چه این گاز به عنوان یك عامل تاول‌زا شناخته شده ولی تأثیرات شدیدی بر روی سلول‌های اپی‌تلیال و عمدتاً از طریق مكانیسم الكیلاسیون به‌جای می‌گذارد.
این گاز ابتدا در سال 1917 در بلژیك استفاده و مهمترین عوارض موضعی ناشی از گاز خردل التهابات پوستی شدید، نكروز بافت و كونـــــژ كتیویت راههای تنفسی است.
عوارض تنفسی و چشمی ناشی از گاز خردل ممكن است سال ها بعد از تماس اولیه با عامل ادامه یابد. هنوز پادزهر مناسب و مؤثری بر علیه آن شناخته نشـــده و درمان عوارض آن عمدتاً به صورت علامتی انجام می‌شود به همین دلیل جلوگیری از تماس عامل با بافت‌های بدن مؤثرترین راه مقابله با گاز خردل است.
عراق علاوه بر بمب و راکت بوسیله توپخانه این مناطق را آماج حملات شیمیایی خود قرار داده بود، این عملیات‌های شیمیایی عراق به قصد جلوگیری از عملیات‌های آفندی ایران صورت می‌گرفت تا توان نیروها را ضعیف کند.
*شمال ایران 11 بار مورد حمله شیمیایی قرار گرفت/ 4 نقطه سردشت تحت آماج سلاح های شیمیایی گاز خردل
همچنین با تغییر منطقه عملیاتی نیروهای ایران از جنوب به شمال عراق، بمباران گسترده شیمیایی این مناطق توسط عراق آغاز شد، به طوری که تا مهرماه 1366 در مجموع 11 مورد بمباران شیمیایی در روستاهای کردنشین استان سلیمانیه و اربیل عراق، منطقه عملیاتی کربلای10، روستای بوالحسن (سرول)، جومه، بانه، روستای قره باغ در شمال عراق، روستای کله وش در حومه سردشت، مناطق عملیاتی نصر 4 (ارتفاعات ماووت) و فتح 7 انجام شد که در مجموع 97 کشته و حدود پنج هزار و 200 مجروح به همراه داشت.
ابتدای سال 1366 ایران عملیات کربلای هشت را در منطقه شلمچه و کربلای 10 را در «ماووت» انجام داد. عراق در این دو عملیات عوامل شیمیایی تاول‌زا خردل را به کار برد. همزمان با عملیات نصر که در استان سلیمانیه انجام شد عراق چهار نقطه سردشت را با استفاده از گاز خردل بمباران شیمیایی کرد.
*572 حمله شیمایی؛ 100 هزار مصدوم و 10 هزار شهید
معاون سازمان منع سلاح هاي شيميايي سازمان ملل متحد در 22 اردیبهشت سال 78 در تهران گفت: وجود يكصدهزار مجروح شيميايي در ايران علاوه بر تحميل هزينه هاي هنگفت اقتصادي و اجتماعي يك تراژدي انساني است.
به طوری کلی نیز تعداد حملات شیمیایی رژیم بعثی عراق به ایران 572 مرتبه بود که از این تعداد 165 بار توسط توپخانه، 79 بار توسط خمپاره، 14 بار توسط هلی کوپتر و 3 واحد توسط کاتیوشا شلیک شد.
آمار مصدومین سلاح های شیمیایی در ایران 100 هزار نفر مصدوم و 10 هزار نفر شهید است و بر اساس اطلاعات و آماری که از دوران جنگ تحمیلی داریم، عراقیهایی که قربانی سلاحهای شیمایی رژیم بعثی شدند حدود هشت هزار نفر کشته و 30 هزار مصدوم است.
عراق در طول جنگ 286 مورد عامل تاول‌زا، 143 مورد اعصاب و روان، 81 مورد سیانور، 48 مورد خفه‌کننده، 8 مورد فسفری و ناپالم و 6 مورد نیز عامل ناتوان‌کننده استفاده کرد که به عنوان نمونه در حمله شیمیایی به سردشت هفت هزاو 800 نفر مصدوم شدند. ولی اینکه آیا آمارها واقعی است یا خیر باید بگویم می توان گفت غیر از آمارهایی که ارائه شده (80 هزار جانباز شیمیایی ثبت شده در کشور) هم اکنون 250 هزار نفر مصدوم شیمیایی هستند. یعنی اینکه تمام رزمنده‌هایی که در مناطق فاو، حلبچه و جزیره مجنون شرکت کرده بودند شیمیایی شده‌اند.
*سکوتی با طعم حمایت و فروش سلاح شیمیایی به رژیم عراق/ سازمان ملل تماشاچی بمباران شیمیایی علیه مردم ایران
در اعتراض به بمباران شیمیایی عراق در 16 مهرماه در سومار، وزیرخارجه وقت ایران در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد "خاویر پرز دکویار" رسماً اعتراض خود را اعلام کرده و ضمن اعتراض درخواست کرد که گروهی از کارشناسان سلاح شیمیایی سازمان ملل جهت مشاهده آثار جنایت به منطقه اعزام شوند و عراق را محکوم کند. ولایتی خواستار تنبیه عراق و همچنین جلوگیری از تکرار چنین اقداماتی در آینده و جلوگیری از ارسال مواد اولیه و تجهیزات از کشورهای دیگر به عراق شد.
استفاده از سلاحهای شیمیایی موضوع بحث بسیاری از محافل دیپلماتیک و بین المللی نیز بود. در مارس سال 1986 دبیر کل وقت سازمان ملل، خاویر پرز دکوئیار به طور رسمی عراق را متهم به استفاده از سلاح های شیمیایی علیه ایران کرد.
در این خصوص وی به گزارش ارائه شده توسط کارشناسان سازمان ملل که در فوریه همان سال برای بررسی موضوع سلاحهای شیمیایی به ایران سفر کرده بودند، استناد کرد.
دبیر کل به صراحت از رژیم عراق خواست به نقض پروتکل سال 1925 ژنو که عراق نیز عضو آن است، پایان دهد. گزارش ارائه شده توسط بازرسان سازمان ملل تاکید داشت که رژیم عراق از سلاحهای شیمیایی در جنگ علیه ایران استفاده کرده است.
با این وجود رژیم عراق این موضوع را انکار می کرد و متاسفانه سیاستگذاران غربی ترجیح می دادند در این باره سکوت کنند. ولی وقتی که بدن مصدوم و تاول زده رزمندگان ایرانی از کنار کرخه و شلمچه برای درمان به کشورهای اروپایی اعزام شدند، دایره شواهد و مدارک دال بر استفاده غیرانسانی رژیم عراق از مواد شیمیایی که توسط شرکت های غربی در اختیار آن قرار داده شده بود، تکمیل‌تر و باعث شد که اعتراضات محدودی در خصوص این فاجعه شکل گیرد.
*سفیر وفت آمریکا در بغداد: فروش تسليحات كشتار جمعي به عراق قابل توجيه بود/ نگران تهدید عربستان و منطقه خلیج فارس بودیم
كشورهاي غربي كه نگران موفقیت های ايران بودند، اجازه دادند عراق از سلاح‌هاي شيميايي در جنگ عليه ايران استفاده كند، كشورهاي غربي حتي حاضر نشدند عراق را به خاطر كاربرد سلاح شيميايي عليه كردهاي اين كشور به سزاي اعمالش برسانند.
روزنامه واشنگتن پست بعد از 20 سال در مقاله‌اي با عنوان "آمريكا نقش كليدي در ساخت تسليحات شيميايي عراق داشت" مي‌نويسد:
جانبداري آمريكا از عراق در سند اداري 14 مورخ 26 نوامبر 1983 شوراي امنيت ملي ثبت شده است. اين يكي از تصميمات سياست خارجي زمان ريگان بود كه هنوز به صورت محرمانه باقي مانده است به گفته مقامات سابق آمريكا اين دستورالعمل تاكيد مي‌كند كه امريكا بايد هر كاري كه لازم است قانوناً انجام دهد تا از شكست عراق در جنگ با ايران جلوگيري كند اين دستورالعمل رياست جمهوري در حالي صادر شد كه گزارش‌هاي مبني بر استفاده عراق از گاز شيميايي منتشر مي‌شد.
همچنين در اين مقاله به نقل از "ديويد نيوتن" سفير سابق آمريكا در بغداد كه روابط دو كشور را از سطح نازل به بالاترين سطح ارتقاء داد مي‌نويسد:
اصولا اين سياست (فروش تسليحات كشتار جمعي به عراق) قابل توجيه بود. ما نگران بوديم مبادا عراق در جنگ با ايران شكست بخورد زيرا در آن صورت عربستان و منطقه خليج فارس مورد تهديد قرار مي‌گرفت.
برخورد مجامع و سازمان‌هاي بين المللي نيز در اين رابطه بهتر از برخورد دولت‌هاي ديگر نبود. با توجه به اين كه در سال 1980، مجمع عمومي طي قطعنامه‌اي درخواست كرده بود كه تحقيقات بي‌طرفانه‌اي براي بررسي اتهامات مربوط به استفاده از جنگ افزارهاي شيميايي در نقاط مختلف جهان به عمل آيد، هيچ گاه شوراي امنيت سازمان ملل اقدام عملي موثري انجام نداد.
علي‌رغم اين كه در طول جنگ تحميلي بين سال‌هاي 1984 تا 1988 هفت بازرسي از طرف تيم‌هاي بازرسي سازمان ملل انجام شد، 6 تيم به مناطق خليج (مناطق جنگي) فرستاده شد و يك تيم هم قربانيان تسليحات شيميايي را در بيمارستان‌هاي انگليس، بلژيك و آلمان ملاقات كرد.
اما شوراي امنيت به صدور 4 بيانيه و 2 قطعنامه اكتفا كرد:
1ـ بيانيه 30 مارس 1984 كه صرفاً به محكوم كردن كاربرد سلاح شيميايي اكتفا كرد.
2ـ بيانيه 25 اوريل 1985 كه اذعان كرده بود سلاح شيميايي عليه نيروهاي ايران به كار رفته است.
3ـ بيانيه 21 مارس 1986 كه براي نخستين بار از عراق به عنوان به كاربرنده سلاح شيميايي يادكرد و كاربرد اين سلاح را محكوم كرد.
4ـ بيانيه 14 مه 1987 كه اشاره مي‌كند غير نظاميان در ايران بر اثر سلاح‌هاي شيميايي مجروح شدند.
در مجموع اين بيانيه‌ها نشان دهنده عدم رعايت بي‌طرف از سوي شوراي امنيت در مخاصمه ميان ايران و عراق است. شورا علاوه بر بيان ارتباط موضوع قطعنامه‌ها با كل جنگ تا حد ممكن از محكوم کردن صريح دولت عراق خودداري كرده و فقط در مواردي به دليل گستردگي جنايت عراق مجبور شده تا نام آن كشور را ذكر کند اما هيچ ضمانت اجرايي را مورد توجه قرار نداده است.