به گزارش خبرنگار مهر، عضو موسسه روابط بین الملل استراتژیک فرانسه در این مصاحبه هراس کشورهای عربی بویژه عربستان از قدرت گرفتن ایران و همچنین وضعیت خاورمیانه در صورت خروج آمریکا از آن را از عوامل منفی تاثیرگذار در مذاکرات هسته ای دانست.
مشروح مصاحبه دکتر کریم پاکزاد با خبرگزاری مهر در خصوص مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 به صورت زیر است:
خبرگزاری مهر - گروه بین الملل: نظر به حساس شدن مذاکرات هسته ای، آیا امکان رسیدن به توافق جامع هسته ای تا ماه نوامبر سال جاری وجود دارد؟
فکر می کنم اراده رسیدن به توافق هسته ای هم در نزد ایران و هم در نزد آمریکا وجود دارد. هر یک از این کشورها ارزیابی های خود را از مسئله دارند؛ آمریکا می داند که ایران گذشت های زیادی در مورد برنامه هسته ای خود داشته و تنها مشکل موجود تعداد سانتریفیوژهایی است که باید در ایران فعال باقی بمانند و فکر می کنم آمریکا این موضوع را بپذیرد که ایران نیمی از سانتریفیوژهای خود را حفظ کند. این یک موضوع بسیار مهم است چون حفظ سانتریفیوژها به آن معنی است که آمریکا حق ایران را در غنی سازی به رسمیت شناخته اما با این وجود خواسته ایران برای در اختیار داشتن سانتریفیوژهای بیشتر برای واشنگتن قابل قبول نیست زیرا به اعتقاد غرب اگر ایران تعداد سانتریفیوژ بیشتری را بصورت فعال در اختیار داشته باشد آنگاه امکان نظامی شدن برنامه هسته ای این کشور نیز وجود دارد.
در مورد ایران نیز باید گفت که ایران نیز تمایل دارد که به توافق جامع هسته ای برسد زیرا اولا با این توافق ایران حق غنی سازی را بدست آورده و این یک پیروزی بزرگ برای ایران محسوب می شود چون تا پیش از این غرب حق غنی سازی ایران را به رسمیت نمی شناخت و می خواستند این حق را از ایران سلب کنند اما با این توافق تهران توانسته این حق را بدست بیاورد و مسئله موجود در این رابطه میزان غنی سازی است. نکته دیگر اینکه با این توافق فشار تحریم های اقتصادی، بازرگانی، بانکی و ... بر ایران کاهش می یابد چون به موجب این تحریم ها اوضاع اقتصادی ایران پیچیده شده بود. فکر نمی کنم منافع ایران در این باشد که کار خود را با این تحریم های سنگین ادامه بدهد. ایران کشوری است که تمام امکانات لازم برای تبدیل شدن به کشوری قدرتمند را دارد و من فکر نمی کنم که تهران به موجب تحریم ها بخواهد این موقعیت را از دست بدهد.
به نظر شما ریشه اختلافات میان ایران و غرب در موضوع هسته ای در چه مواردی است؟
مشکلی که در این راه وجود دارد و آمریکا و دیگر کشوهای غربی تا کنون در برابر آن ایستادگی کرده اند مخالفت اسرائیل و لابی های اسرئیلی با انجام هر گونه توافق میان غرب و ایران است. فکر می کنم ایرانی ها به این نکته توجه داشته باشند که علیرغم مخالفت ها و فشارهای اسرائیل و علیرغم اینکه اکثریت مجلس نمایدگان آمریکا در اختیار محافظه کارانی است که طرفدار اسرائیل است و آنها نیز با توافق هسته ای ایران مخالف هستند، رئیس جمهور آمریکا توانسته این مذاکرات را پیش ببرد اما مشکل دیگر این است که کشورهایی همانند عربستان سعودی و امارات و بطور کلی تمامی کشورهای عربی نظر مساعدی درباره هسته ای شدن ایران ندارند از این لحاظ فکر می کنم یکی از دلایلی که موجب شده روابط ایران و عربستان سعودی در سال های اخیر تیره شود آن است که ریاض می بیند تهران گام گام در حال تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای است و علاوه بر آن نکته ای که بسیار مهم است آنکه آمریکا آهسته آهسته در حال ترک جایگاه خود در خاورمیانه است و این به آن دلیل است که توجه آمریکا بیشتر به شرق دور و منطقه پاسیفیک جایی که آینده اقتصادی جهان رقم می خورد، است. آمریکا می خواهد منطقه خاورمیانه را ترک کند اما نمی خواهد که به موجب این اقدام منطقه دچار بی ثباتی شود و در نتیجه بحران داعش در عراق ضربه ای بود که به این سیاست آمریکا (خروج از خاورمیانه و حضور در شرق دور) وارد شد زیرا این شرایط آمریکا را مجبور می کند که برای مدت بیشتری در خاورمیانه حضور داشته باشد.
یکی از دلایل تنش میان عربستان و آمریکا نیز این بود که ریاض از واشنگتن می خواهد که از منطقه خاورمیانه خارج نشود. چون عربستان می داند که تصمیم رئیس جمهور آمریکا برای حل موضوع هسته ای ایران بدان معنی است که آمریکا نقش و قدرت ایران را در منطقه به رسمیت شناخته و این (قدرت گرفتن ایران) موضوعی است که عربستان و دیگر کشورهای عرب منطقه را به تشویش می اندازد. اما با وجود این مشکلات من فکر می کنم که اگر ایران در خواسته خود در خصوص تعداد سانتریفیوژها به نوعی با تعادل برخورد کند و آمریکا نیز به گفته خود در مورد اینکه تهران می تواند نیمی از سانتریفیوژهای خود را بصورت فعال حفظ کند، عمل نماید بتوانیم در ماه نوامبر به توافق جامع هسته ای برسیم.
هفته گذشته روزنامه تایمز چاپ انگلیس گزارشی را در مورد اسناد کشف شده از منزل یکی از رهبران داعش منتشر کرده و عنوان داشت که بر اساس این اسناد داعش قصد معامله با روسیه بر سر ایران را دارد، آیا چنین چیزی می تواند صحت داشته باشد؟
من اهمیتی به این گزارش نمی دهم و به اعتقاد من این گونه گزارش ها اعتباری ندارند. من نمی دانم داعش با تکیه بر کدام نیرو و توان می خواهد با روسیه وارد مذاکره شده و سیاست های کلان مسکو را در منطقه تغییر بدهد. شاید اسنادی در رابطه با اهداف داعش وجود داشته باشد اما من در داعش این توان و نیرو را نمی بینم که بخواهد دست به چنین کاری بزند.
در صورت حل شدن موضوع هسته ای ایران، آیا وضعیت سیاسی خاورمیانه دچار تغییر می شود یا خیر؟ نقش منطقه ای و بین المللی ایران بعد از این توافق به چه صورت خواهد بود؟
به اعتقاد من در صورت رسیدن به توافق نقش ایران در منطقه تغییر خواهد کرد. معتقدم یک تفکر نادرست در مورد سیاست های غرب در قبال ایران وجود دارد و آن اینکه آمریکا و غرب به دنبال سرنگون کردن حکومت ایران هستند و هر اتفاقی که در منطقه رخ می دهد در راستای این هدف انجام می شود اما من معتقدم تحولاتی که در مطقه رخ داده و غرب در آنها حضور داشته به نفع ایران تمام شده است. برای مثال سرنگونی دولت طالبان و یا حکومت صدام در عراق. آمریکا دو دشمن ایران در غرب (صدام) و در شرق (طالبان) را از قدرت ساقط کرد. تا آنجا که می دانم آمریکا و غرب در پی سرنگون کردن حکومت ایران نیستند. این کشورها توجه زیادی به افکار عمومی دارند از همین رو علاوه بر موضوع هسته ای که من فکر می کنم مشکلی میان دولت ها است موضوع حقوق بشر از اهمیت زیادی برخوردار است و افکار عمومی کشورهای غربی نگاهی ویژه به آن دارد. در نتیجه دولت های غربی در میان دو آتش حضور دارند زیرا از یک سو می دانند که بدون مصالحه با ایران امکان برقراری ثبات در منطقه وجود ندارد و از سوی دیگر نمی توانند مسئله ای حقوق بشر را کاملا نادیده بگیرند. نادیده نباید گرفت که ایران هم هر گاهی که فکر می کند حقوق بشر در کشور های غربی نقض شده موضع گرفته است. بطور مثال اگر ایران با غرب همکاری کند در عراق، لبنان و .. ثبات بوجود می آید و اگر ایران با آنها همکاری نکند نه تنها کشورهایی که مورد اشاره قرار گرفت بلکه در کشورهای حوزه خلیج فارس نیز ثبات به خطر می افتد.
ایران می تواند نقشی بسار مهم در تامین ثبات منطقه داشته باشد. در نتیجه من فکر می کنم آمریکا در حال نوعی شرط بندی است زیرا باید به گونه ای با ایران تعامل شود تا از قدرت این کشور برای ثبات منطقه استفاده شود و این اصلی است که در میان استراتژی های غربی به رسمیت شناخته شده است. اما باید توجه داشته باشیم که افکار عمومی غرب تحولات جامعه ایران را زیر نظر دارند و به همین دلیل است که دولت های غربی در تعامل با ایران یک گام به جلو می آیند و یک گام به عقب؛ اگر افکار عمومی وجود نداشت دولت ها راحتر باهم کنار می آمدند. برای مثال در مورد وضعیت جوامع کشورهای عربی همچون عربستان سعودی حساسیت چندانی در میان افکار عمومی غرب وجود ندارد و هر چند وضعیت حقوق بشر در این کشورها مناسب نیست اما با این وجود دولت های غربی با آنها راحتر کنار می آیند. در میان افکار عمومی غرب همچون فرانسه که من از نزدیک آن را مشاهده می کنم ایران به عنوان پایگاهی از تمدن باستانی و کشوری قدرتمند جا افتاده است اما در عوض کشورهایی همانند عربستان سعودی فقط به عنوان کشورهایی مطرح هستند که فروشنده نفت هستند و در نتیجه توجه چندانی به آنها در جوامع غربی وجود ندارد اما توجه به ایران بسیار زیاد است و کوچکترین موضوعی که در ایران رخ می دهد چه خوب یا چه بد بازتاب و پوشش گسترده ای در رسانه های غربی دارد در نتیجه رابطه غرب با ایران یک رابطه استثنائی است. ایران یک جامعه فعال و پویا بوده و کشوری قدرتمند محسوب می شود. در نتیجه عربستان به این نتیجه رسیده که آمریکا به طور آهسته اهسته در حال خروج از منطقه است و برای تامین امنیت آن نیاز به نیروی قدرتمند دارد و این نیروی قدرتمند می تواند ایران باشد.
-----------------------
گفتگو از عبدالحمید بیاتی