به گزارش خبرنگار مهر، 17 اسفندماه سال 90 مقام معظم رهبری دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی به ریاست رئیس جمهور را صادر و اعضای حقوقی و حقیقی این شورا را تعیین کردند.
رهبر انقلاب گسترش فزاینده فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی بویژه شبکه جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و لزوم سرمایه گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره گیری حداکثری از فرصت های ناشی از آن در جهت پیشرفت همه جانبه کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به اقشار گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب های ناشی را از دلایل اصلی ضرورت تشکیل شورای عالی فضای مجازی برشمردند و تأکید کردند: "با تشکیل این شورا لازم است نقطه کانونی متمرکزی برای سیاستگذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور بوجود آید و به این مناسبت شورای عالی فضای مجازی کشور با اختیارات کافی به ریاست رئیس جمهور تشکیل می شود و لازم است به تمامی مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود."
چه کسانی عضو شورای عالی فضای مجازی هستند؟
در اهمیت این شورا همین بس که روسای 3 قوه عضو آن هستند و حکمشان را رهبری ابلاغ می کنند. براساس حکم رهبر انقلاب، اعضای حقوقی این شورا را رئیس جمهور (رئیس شورای عالی)، رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس قوه قضائیه، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، دبیر شورای عالی و رئیس مرکز، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، وزیر اطلاعات، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تشکیل می دهند و در این شورا افرادی چون دکتر حمید شهریاری، سیدجواد مظلومی، مهندس مسعود ابوطالبی، دکتر کامیار ثقفی، دکتر رسول جلیلی، دکتر محمد سرافراز و مهندس علیرضا شاه میرزایی، مهدی اخوان بهابادی و رضا تقی پور نیز عضو حقیقی هستند که برای مدت سه سال تعیین می‌شوند.
وظایف مرکز ملی فضای مجازی و دستگاههای حاکمیتی
طبق وظیفه شورای عالی فضای مجازی که در پیوست حکم رهبری به آن تاکید شده است، باید مرکزی به نام مرکز ملی فضای مجازی کشور ذیل این شورا ایجاد شود تا اشراف کامل و به روز نسبت به فضای مجازی در سطح داخلی و جهانی و تصمیم گیری نسبت به نحوه مواجهه فعال و خردمندانه کشور با این موضوع از حیث سخت افزاری، نرم افزاری و محتوایی در چارچوب مصوبات شورای عالی و نظارت بر اجرای دقیق تصمیمات در همه سطوح داشته باشد. براین اساس مرکز ملی فضای مجازی 3 ماه پس از حکم رهبری ایجاد و آیین نامه آن در تیرماه 91 به استحضار رهبر انقلاب رسید و ابلاغ شد.
در این حکم تمامی دستگاههای حاکمیتی کشور موظف به همکاری همه جانبه با این مرکز شدند.
دولت دهم و نبود انسجام در جلسات شورای عالی فضای مجازی
نخستین جلسه شورای عالی فضای مجازی در آخرین روزهای اسفندماه سال 1390 به ریاست محمود احمدی نژاد برگزار شد و پس از آن رئیس جمهور وقت، مهدی اخوان بهابادی را که قائم مقام وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود به دبیری این شورا منصوب کرد.
جلسات شورای عالی فضای مجازی که طبق حکم رهبری قرار بود هر یک ماه یکبار با حضور رئیس جمهور و سایر اعضا برگزار شود در دولت محمود احمدی نژاد آنچنان که باید منظم برگزار نشد و رئیس دولت دهم تا مرداد سال 92 که دولت را تحویل داد تنها موفق به تصویب آئین نامه داخلی شورا، شرح وظایف و اختیارات اعضا، طرح های کلان مرکز ملی فضای مجازی و سیاست های حاکم بر راه اندازی نقاط تبادل ترافیک داخلی شد.
در این دوران، برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی درگیر حاشیه هایی به دلیل اختلافات میان مرکز ملی فضای مجازی به ریاست مهدی اخوان بهابادی با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود و به نوعی می توان گفت وظایف شورا در این دوران به فراموشی سپرده شد و اختلافاتی چون دعوا برسر مکان ایجاد مرکز ملی فضای مجازی، مسئولیت این شورا را به حاشیه برد.
دولت یازدهم و بی نظمی در برگزاری جلسات
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، جلسه شورای عالی فضای مجازی به ریاست حسن روحانی پس از 9 ماه وقفه در آبان ماه 92 برگزار شد. با تشکیل این جلسه و انتصاب محمود واعظی به عنوان سرپرست دبیرخانه این شورا از سوی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی فضای مجازی، کارشناسان تعامل سازنده این شورا با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و رفع اختلافات گذشته میان دبیرخانه این شورا و وزارت ارتباطات در دولت قبل و نیز رفع موازی کاریها در حوزه سیاستگذاری فضای مجازی کشور را پیش بینی کرده بودند.
اما تداوم برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی به ریاست حسن روحانی نیز دوام نیاورد و رئیس دولت یازدهم تنها در چند ماه نخست آغاز کار دولت، این جلسات را برگزار کرده و بیش از 4 ماه است که این جلسات برگزار نمی شود.
حسن روحانی در بهمن 92 محمدحسن انتظاری را به عنوان دبیر این شورا منصوب کرد تا مدیریت مرکز ملی فضای مجازی و مصوبات این شورا را برعهده گیرد.
تصویب کلیات شبکه ملی اطلاعات را شاید بتوان مهمترین موضوعی عنوان کرد که طی چند جلسه تشکیل شورای عالی فضای مجازی به ریاست حسن روحانی به سرانجام رسیده است.
غفلت دولتها در تحقق مطالبات رهبری
ضرورت تشکیل شورای عالی فضای مجازی به عنوان یکی از مهمترین مطالبات مقام معظم رهبری غیرقابل انکار است اما آنچه که به نظر می رسد این است که اختلاف میان مسئولان در اجرای مسئولیتهای ذیل این شورا چه در دولت دهم و چه در دولت یازدهم، باعث شده این مهم به نحو درست تحقق نیابد.
طی هفته گذشته مسئولان مختلفی در زمینه عدم برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی اظهارنظر کرده و برخی از اعضای این شورا از رئیس جمهور خواستار برگزاری این مهم شده اند. به نحوی که شنیده ها از سوی یکی از اعضای مرکز ملی فضای مجازی حاکی از آن است که عدم برگزاری جلسات این شورا از سوی رئیس قوه قضاییه و دادستان نیز در حال پیگیری است و نیز قرار است گزارشی از وضعیت این شورا از سوی دبیر به مقام معظم رهبری ارائه شود.
در همین حال دبیر شورای عالی فضای مجازی نیز اعلام کرده که درخواست و دستور جلسه شورا را به دفتر رئیس جمهور ارسال کرده اما تاکنون پاسخی دریافت نکرده اند و این در شرایطی است که با برگزاری این جلسه 30 طرح ملی در حوزه فضای مجازی در انتظار تصویب رئیس جمهور است.
بهانه ها و واکنشها
اما وزیر ارتباطات به نمایندگی از دولت، نظر متفاوتی را در این باره بیان کرده و گفته است: "برغم اینکه تشکیل جلسات شورای عالی فضای مجازی با من نیست اما باید بگویم که رئیس جمهور خواستار تغییراتی در دستور جلسه مربوط به این شورا بود که تاکنون انجام نشده است؛ آقای روحانی از دبیرخانه مرکز ملی فضای مجازی کشور خواسته بود تا تغییراتی را در دستور جلسه اعمال کنند اما دو هفته گذشته که این موضوع را جویا شدم تا آن زمان این تغییرات اعمال نشده بود؛ آقای رییس جمهور وقتی می خواهد موضوعی را در شورای عالی فضای مجازی که تمامی مقامات در آن حضور دارند مطرح کند باید دستورالعملی شسته و رفته و قابل قبول داشته باشد."
اما دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی در واکنش به این اظهارات اعلام کرد: "دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی تاکنون زمانی را برای تشکیل جلسه این شورا دریافت نکرده است. درخصوص دستور جلسه اخیر، طبق نظر ریاست جمهوری مقرر شد که محتوای یکی از دستورات پیشنهادی از طرف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و ارائه شود که تاکنون وزارت مزبور هیچگونه محتوایی در این باره به مرکز ملی فضای مجازی ارایه نکرده و دفتر ریاست جمهوری نیز در مورد اینکه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات محتوای مذکور را به آن دفتر ارسال کرده است اطلاعی به دبیرخانه اعلام نکرده و زمانی را نیز برای تشکیل جلسه اعلام نکرده است. علاوه بر دستور جلسه یاد شده، در خلال تاخیر ایجاد شده، مرکز ملی موضوعات مهم دیگری را نیز آماده طرح در شورای عالی کرده است که با تأیید ریاست جمهوری به اعضای شورا ابلاغ خواهد شد."
به این ترتیب دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی اهمال وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در عدم ارسال پیوست فرهنگی سرویس های ارتباطی و نیز برنامه زمان بندی برای اجرای شبکه ملی اطلاعات را از جمله دلایل این تأخیر عنوان کرده است.
واعظی: منتظر دستورالعمل مورد نظر رئیس جمهور هستیم
در همین باره وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، روز گذشته به خبرنگار مهر گفت: روحانی برای تشکیل شورای عالی فضای مجازی منتظر دستورالعمل مورد نظرش است. محمود واعظی در پاسخ به این سوال که چه زمانی جلسه شورای عالی فضای مجازی به ریاست رئیس جمهور برگزار خواهد شد، گفت: جلسه شورای عالی فضای مجازی قطعا برگزار می‌شود، البته بستگی به دستور العمل جلسه دارد که باید آماده شود و بفرستند.
وی افزود: رئیس جمهور منتظر است دستورالعملی که مدنظرش بوده به دستش برسد تا این جلسه را تشکیل دهد.
این دستورالعمل توسط دبیر شورای عالی فضای مجازی تهیه و به رئیس جمهور اعلام می‌شود.
صرف نظر از بهانه هایی که برای تأخیر در برگزاری جلسه شورای عالی فضای مجازی شنیده می شود؛ به نظر می رسد دولتها آن طور که باید اهمیت این شورا و تصمیمات اتخاذ شده در آن را درک نکرده و با دیده اهمال به آن می نگرند.
......................
معصومه بخشی پور