مجله مهر: «رقابت چهره ها برای نشستن روی صندلی سبز». این شاید تعبیری مناسب باشد از اتفاقی که ساختمان فرمانداری تهران در هفته اخیر شاهد آن بود. موج حضور چهره های سیمایی و تلویزیونی برای حضور در انتخابات شوراها امسال ان قدر زیاد بود که آنها حتی از تصمیم شان برای ایجاد ائتلاف و تصاحب کرسی های سبزرنگ خیابان بهشت خبر دادند. اما آیا حضور چهره ها می تواند فضای سیاسی انتخابات در ایران را متحول کند؟ چرا چهره ها انتخابات شوراها را برای ورود به صحنه رقابت سیاسی و مسابقه برای گرفتن رای مردم ترجیح می دهند؟ این گزارش در پی پاسخ به این دوپرسش است.
انتخاباتی بدون نظارت استصوابی
ویژگی خاص انتخابات شوراها، عدم وجود شرایط خاص سیاسی انتخاباتی در ایران و احراز آنها توسط شورای نگهبان است. به بیان دیگر انتخابات شوراها تنها انتخابات رسمی در کشور است که مرجع تایید صلاحیت آنها شورای نگهبان نیست.علاوه بر این شرایط احراز صلاحیت در انتخابات شورای شهر با دیگر انتخابات رسمی کشور نیز کاملا متفاوت است. این جا دیگر نه مثل انتخابات مجلس شورای اسلامی، مدرک فوق لیسانس لازم است، نه شرط اجتهاد در انتخابات خبرگان را دارد و نه مثل انتخابات ریاست جمهوری باید رجل سیاسی و مذهبی بود تا بتوان صلاحیت شرکت در لیست نهایی داوطلبان را به دست آورد.
در قانون انتخابات شوراها (اصلاحی سال 86) شرایط داوطلبان ورود به شوراهای اسلامی شهر و روستا چنین بیان شده است:
انتخاب شوندگان هنگام ثبت نام بايد داراي شرايط زير باشند :
الف – تابعيت كشور جمهوري اسلامي ايران .
ب – حداقل سن 25 سال تمام .
ج –اعتقاد و التزام عملي به اسلام و ولايت مطلقه فقيه.
د- ابراز وفاداري به قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران.
هـ دارا بودن سواد خواندن و نوشتن براي شوراي روستاهای تا دویست خانوار و داشتن مدرك ديپلم براي شوراي روستاهای بالای دویست خانوار ، داشتن حداقل مدرك فوق ديپلم يا معادل آن براي شوراي شهرهاي تا بیست هزار نفر جمعیت ، داشتن حداقل مدرک لیسانس یا معادل آن برای شورای شهرهای بالای بیست هزار نفر جمعیت.
و- دارابودن کارت پایان خدمت نظام وظیفه یا کارت معافیت دائم از خدمت برای مردان.
تبصره1- اقليتهاي ديني شناخته شده در قانون اساسي به جاي اسلام بايد به اصول دين خود اعتقاد و التزام عملي داشته باشند.
تبصره2- اعضاي شوراها بايد در محدوده حوزه انتخابيه خود سكونت اختيار نمايند. تغيير محل سكونت هريك از اعضاي شورا از محدوده حوزه انتخابيه به خارج از آن موجب سلب عضويت خواهد شد.
به این ترتیب ورود به صحنه رقابت شوراهای شهر و روستا در ایران، شرایطی به مراتب آسان تر از سایر انتخابات دیگر است.
از تشک زرد تا صندلی سبز
اولین جرقه ورود غیرسیاسیون به رقابت های انتخاباتی را «رسول خادم» زد. کشتی گیر پرآوازه تیم ملی و قهرمان المپیک که چهار گوشه تشک زرد را بوسید و بختش را نشستن روی صندلی سبز شوراها در دوره دوم آزمود. رای بالای مردم به رسول خادم، برادرش «امیررضا» را هم به صحنه رقابت انتخابات مجلس پنجم کشاند. اتفاقا این یکی کشتی گیر سابق تیم ملی هم با رای مردم ب مجلس شورای اسلامی راه یافت تا پای ورزشی ها را به انتخابات باز کند. بعد زا آن بود که چهره های فرهنگی هنری نیز تجربه شیرین شرکت در انتخابات و پیروزی در آن را چشیدند. «بهروز افخمی» یکی از این چهره ها بود . کارگردانی که در مجلس ششم، رای مردم را گرفت و نماینده تهران شد.
شوراها اما همچنان عرصه بازتری برای ورود چهره ها بود و چهره های ورزشی هم همچنان مورد توجه مردم. «علیرضا دبیر» کشتی گیر و «هادی ساعی» تکواندوکار هم منتخبان مردم تهران برای دوره سوم شوراهای شهر و روستا بودند.
«علیرضا دهقان» مجری اخبار ورزشی تلویزیون هم از حوزه انتخابیه «ایذه و باغملک» به مجلس هشتم راه یافته بود.
همین بخت آزمایی موفق چهره های ورزشی و شناخته شده سبب شد تا چهره های سینمایی و تلویزیونی هم به فکر بیفتند تا شانس شان را امتحان کنند و محبوبیت عمومی شان را به رای مردم بگذارند. اتفاقی که در ثبت نام دوره چهارم شوراها به اوج خود رسید.
آیا چهره ها در لیست های خاصی هستند؟
«من دیشب برای ثبت‌نام در انتخابات شورای شهر تهران اقدام کردم .من از سوی دفتر نهاد ریاست‌جمهوری در انتخابات شوراها شرکت کردم.» این اظهارات «افسانه بایگان» را شاید بتوان یک پیام معنادار دانست. بازیگر سینما و تلویزیون که جزو آخرین چهره های ثبت نام کننده در انتخابات بود، به صراحت خود را کاندیدای مورد حمایت دولت و دفتر رئیس جمهور دانست. «امید زندگانی» بازیگر و مجری تلویزیون هم خبر از تشکیل ائتلاف 13 نفره هنرمندان داد و اعلام کرد که برنامه هایی هم برای این حضور خواهند داشت.
از سوی دیگر حمایت های خاص و معنادار «اسفندیار رحیم مشایی« از بازیگران سینما و تلویزیون و اعطای امتیازهای خاصی همچون وام، سفر حج و ... به آنان، این احتمال را تقویت می کند که نزدیکان دولت با چراغ خاموش هنرمندان قصد تصاحب کرسی های شورای شهر در تهران را دارند. اتفاقی که در راستای سیاست های خاص اسفندیار رحیم مشایی دنبال می شود.
چهره ها مردان سیاست می شوند؟
تب حضور چهره ها در انتخابات شورای شهر اما همان قدر که در ظاهر، فضای ملتهب سیاسی را از جمع منتخبان مردم دور خواهد کرد، به همان اندازه می تواند غیرقابل قبول باشد. چرا که راه ورود به این انتخابات، بسیار ساده تر از انتخابات دیگر در ایران است و تجربه نشان داده که چهره های شناخته شده یا منتسب به سیاسیون مشهور، همیشه با اقبال خوبی از جانب مردم روبه رو می شوند و احتمال رای آوردن آنان هم کم نیست.
باید منتظر ماند و دید ساز و کار احراز صلاحیت در انتخابات شورای شهر اصلاح می شود یا چهره ها، صندلی های شورای شهر را تسخیر خواهند کرد و شورا از وجود متخصصان و صاحب نظران امور شهری خالی خواهد شد؟