مجله مهر: از مذاکرات هسته‌ای سعدآباد تا مذاکرات هسته ای ژنو 3 و به روایتی دیگر ژنو 6 چیزی نزدیک به 10 سال راه است. از سالی که حسن روحانی در قامت دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در سعدآباد به مذاکره با وزرای خارجه فرانسه،انگلیس و آلمان نشست تا سالی که محمد جواد ظریف وزیرخارجه دولت حسن روحانی در ژنو با وزیران خارجه فرانسه، انگلیس، آلمان، امریکا، چین و روسیه پای مذاکره نشست و در این ده سال بالاخره غرب به حق ایران در دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای اذعان کرد. در این راه گاه حسن روحانی، گاهی علی لاریجانی و در مقطعی سعید جلیلی هدایت مذاکرات هسته ای را برعهده گرفته اند، ایران زیر فشار تحریم ها قرار گرفت، شهید هسته‌ای تقدیم کرد و به اتکای تلاش دانشمندانش سانتریفوژها را سرپا نگه داشت.
در مذاکرات سعدآباد که مهر ماه سال 82 انجام شد ایران پروتکل الحاقی معاهده منع گسترش سلاح های اتمی را اجرا و به صورت داوطلبانه گازدهی به سانتریفوژهای مرکز غنی سازی نطنز را با هدف اعتماد سازی معلق می کند. زمینه بازدید گسترده بازرسان آژانس انرژی اتمی از تأسیسات اتمی خود را مهیا کرد. آلمان متعهد شد که مانع ارسال پرونده ایران به شورای امنیت شود و بریتانیا و فرانسه نیز متعهد شدند تا از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری و در صورت ارسال آن را وتو کنند. بروکسل و پاریس محل دو مذاکره دیگر در دوره روحانی بود، اسفند 82 خاویرسولانا وارد عرصه مذاکرات شد، آبان 83 آخرین مقطع حضور روحانی در قامت مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران بود. غرب زیر تعهداتش زد .
فک پلمپ
پس از توافقنامه پاریس ایران با مشاهده عدم تعهد غرب در سال84 اعلام کرد کرد تعلیق داوطلبانه غنی‌سازی به پایان رسیده‌است و با فک پلمب، فعالیت‌های UCF اصفهان را تحت نظارت آژانس ادامه می‌دهد. در فروردین سال 85 دانشمندان ایرانی موفق به تولید چرخه کامل سوخت هسته‌ای در مقیاس آزمایشگاهی شدند و ایران به کشورهای عضو باشگاه اتمی پیوست.
خردادماه سال 86 علی لاریجانی در مذاکراتی که با خاویر سولانا مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا داشت اعلام کرد که ایران ظرفیت اتمی خود را به دست آورده و آماده است تا با مذاکراتی سازنده، برای حل اختلافاتی که بر سر فعالیت اتمی خود با قدرتهای جهان دارد به تفاهم و توافق برسد. کمتر از یک ماه بعد در لیسبون علی لاریجانی و خاویر سولانا بر سر تدوین یک مدالیته زمانبندی شده معین برای حل و فصل مسایل توافق کردند. اما با جابجایی که در راس تیم مذاکراتی ایران صورت گرفت این مدالیته به سرانجامی نرسید. ژنو 1، 2 و 3 در دوره سعید جلیلی هم تکرار شد. سه دور مذاکره با خاویرسولانا در ژنو بر روی بسته پیشنهادی کشورهای ۱+۵ برای ترغیب ایران به متوقف کردن غنی سازی اورانیوم بود. اعضای گروه ۱+۵ اعلام کردند که اگر ایران پاسخ روشنی به بسته پیشنهادی ندهد، چاره ای جز اعمال تحریم های بیشتر ندارند.
لبخندغرب و پاسخ ایران
سعید جلیلی در اردیبهشت سال 91 در مجلس درباره مذاکرات ژنو 2 که مهرماه سال 88 انجام شد می گوید: راکتور تهران به سوخت 20 درصد نیاز داشت که این هم جزو مصارف صلح آمیز است. این هم مصداقی دیگر از استفاده صلح آمیز انرژی هسته ای بود. 850 هزار بیمار از محصولات راکتور تحقیقاتی تهران استفاده می کردند و یک نیاز ابتدایی بود که ما سوخت 20 درصد داشته باشیم تا آن زمان سوخت ما فقط 5/3 درصد بود. در گفت وگوها اعلام کردیم که سوخت 20 درصد بر اساس مقررات آژانس و ان.پی.تی حق ما است و اگر شما این را تسهیل می کنید و در اختیار ما قرار می دهید که باید این کار را بکنید، ما آماده هستیم این را بخریم... ولی بازی درآوردند و گفتند نه ما نمی توانیم بفروشیم و مثلاً حاضریم تبادل کنیم...آنجا ما یک بحثی را مطرح کردیم که اگر شما این سوخت را در اختیار ما نگذارید ما خودمان تولید می کنیم. من فراموش نمی کنم لبخندی که برخی از این اعضاء در آن جلسه زدند. معنی اش این بود که خوب بروید تهیه کنید اگر می توانید و این کار راحتی نیست و خوب درست هم بود. یعنی تولید سوخت 20 درصد و تبدیل آن به صفحات سوخت کار پیچیده ای بود و محاسبات مهمی نیاز داشت برای اینکه این سوخت تولید شود.
و مدتی بعد به همت دانشمندان شهید هسته ای چون مسعود علیمحمدی، داریوش رضایی نژاد، مصطفی احمدی روشن و مجید شهریاری ایران به تولید سوخت 20 درصد دست یافت.
27 اردیبهشت ماه سال 89 محموداحمدینژاد، لولا داسیلوا(رئیس جمهور برزیل) رجب طیب اردوغان( نخست وزیر ترکیه) براساس تواقفنامه تهران اعلام داشتند که بحث مبادله سوخت در خاک ترکیه یا برزیل انجام شود که غرب زیر بار این تواقفنامه هم نرفت.
ورود ظریف
از آذرساله 89 و از مذاکرات ژنو 3، کاترین اشتون به مذاکرت پیوست. استانبول 1 در بهمن سال 89 را غرب ناامید کننده ترین مذاکره می داند. استانبول 2، بغداد، مسکو، آلماتی 1 و 2 محل مذاکرات بعدی بود. با انتخابات ایران و روی کارآمدن حسن روحانی کسی که ده سال پیش تر سکان مذاکرات هسته ای را بر عهده داشت، پرونده هسته ای ایران به سمت گشایش رفت. در نیویورک محمد جواد ظریف وزیران خارجه 5 کشور را دور هم جمع کرد و اولین دور مذاکرات هسته ای در دوران ریاست جمهوری روحانی از آنجا آغاز شد. طرفین در همان نیویورک توافق کردند که مذاکرات را در یکی از شهرهای میزبان مقر سازمان ملل ادامه دهند و ژنو محل همیشگی مذاکرات شناخته شد. ژنو باز شاهد 3 دور مذاکره بود و این بار با ترکیب جدیدتر.
محمد جواد ظریف و سیدعباس عراقچی مذاکرات را هدایت می کردند. دیدار 5 ساعته ظریف و کری و اشتون از مشخصات نشست ژنو 2 بود. فابیوس فرانسوی وارد مذاکرات شد و توافق را به تاخیر انداخت. ژنو 3 مباحث جدی تر پیش رفت. بعد از چهار روز مذاکره در ساعت پنج و نیم صبح به وقت تهران غرب به حق غنی سازی ایران اذعان کرد و در توافقنامه ژنو این موضوع ذکر شد.
سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده ایران با 1+5 در صفحه توئیترش نوشت: سلام بر روح دانشمندان شهید هسته‌ای. برنامه غنی‌سازی ما به رسمیت شناخته شد. تقدیم به ملت سرفراز ایران به پاس 10 سال مقاومت و ایستاد