خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ: «مین» به زبان فارسی همان ماده منفجره ای است که در محفظه‌ای فلزی، چوبی یا پلاستیکی در اندازه‌های گوناگون قرار دارد و برای نابودی خودروها، کشتی‌ها، قایق‌ها، هواپیماها و آسیب‌زدن به آنان و زخمی کردن افراد به‌کار می‌رود.
۱۴۰ میلیون مین در جهان / خنثی کردن مین‌های جهان ۱۰۰۰ سال طول می‌کشد!
بر اساس این گزارش، در حال حاضر ۱۲۰ میلیون مین در جهان کار گذاشته شده که ۴ میلیون آن باقی‌مانده جنگ جهانی دوم و ۲۳۰ میلیون مین هم در زرادخانه‌ها وجود دارد. به گفته کار شناسان نظامی سرعت مین‌گذاری ۴ برابر بیش از سرعت خنثی‌سازی مین‌ها است و جمع آوری مین‌های کارگذاشته شده کنونی به ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه و هزار سال زمان نیاز دارد.
۳ کشوری که هیچ وقت پیمان ممنوعیت تولید و عرضه «مین» را امضا نکردند
وضعیت تولید و مین گذاری در جهان به نحوی شد که دنیا به این نتیجه رسید باید از تولید و انبار و حتی انتقال مین جلوگیری کرد. برای همین پیمانی را بعنوان پیمان "آتاوا" در سال ۱۹۹۷ تعریف کرده و کشورهای جهان را دعوت کرد تا عضو کنوانسیون ممنوعیت استفاده، تولید، انبار و نقل و انتقال مین‌های ضدنفر و نابودی آنها شوند. تاکنون ۱۵۶ کشور با امضای این پیمان بین‌المللی، پذیرفته‌اند که از تولید، استفاده، طراحی، ذخیره و تجارت مین‌های ضدنفر خودداری کنند. اما چین، روسیه و آمریکا هنوز این پیمان نامه را امضا نکرده اند و بر اساس گزارش سال ۲۰۱۰ کمیپن نظارت بر مین‌های زمینی ۱۱ کشور چین، کوبا، هند، میانمار، کره شمالی، کره جنوبی، پاکستان، روسیه، سنگاپور، آمریکا و ویتنام همچنان تولیدکننده مین ضدنفر هستند.
انواع مین در دوران دفاع مقدس
در دوران دفاع مقدس مناطقی گسترده‌ای از سوی ایران و عراق مین گذاری می‌شد که بیشتر ایرانی‌ها این موانع را برای جلوگیری از نفوذ رژیم بعث به خاک کشور استفاده می‌کردند که می‌توان به مین صوتی، مین ضد هوابرد، مین ضد نفر، مین ضد تانک، مین کف‌نشین، مین جهنده ضدنفر، مین شیمیایی، مین دورفرمان، مین تأخیری اشاره کرد.
بعد از جنگ ۱۶ میلیون مین در خاک ایران موجود بود
بر اساس این گزارش، در حال حاضر، کشورهای مصر، ایران و افغانستان دارای بیشترین اراضی آلوده به مین در سراسر جهان هستند که هرساله مین‌های جهان بین ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر قربانی به همراه دارد. طبق نظر کارشناسان پس از جنگ تحمیلی مشخص شد که در مناطق مرزی ایران، حدود ۱۶ میلیون مین خنثی نشده باقی مانده و با گذشت نزدیک به ۲۵ سال از اجرای قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد، هنوز جنگ برای ساکنان مناطق مرزی کشور ادامه دارد که هنوز هم خیل عظیمی از کشاورزان یا دامداران و بویژه کودکان، پاها و دست ها و چشمان معصوم خود را روی مین جا می‌گذارند.
رئیس مرکز مین زدایی: ۱۱ میلیون مین کشف کردیم
| نام | عنوان | اظهار نظر |
| حجت الاسلام حسن روحانی | رئیس جمهور | با توجه به وجود ۴۲ هزار كيلومتر مربع مناطق آلوده به مين، مهمات خوشه‌‌اي و مواد منفجره باقيمانده از جنگ و كاشت حدود ۱۶ ميليون مين در خاك جمهوري اسلامي ايران، لازم مي‌دانم ضمن تأكيد بر اتمام پاكسازي اوليه مناطق آلوده و ادامه پاكسازي تكميلي، اعلام کنم ايران آمادگي دارد تا تجربيات كسب شده در اين زمينه را در جهت تسريع پاكسازي مناطق آلوده در اختيار ديگر كشورها قرار دهد. |
| حسین دهقان | وزیر دفاع | قبلاً حدود ۲/۴ میلیون هکتار اراضی آلوده به مناطق مین را داشته‌ایم، اما امروز کمتر از ۲۸ هزار هکتار از اراضی آلوده به مین هستند و بقیه رفع آلودگی عمومی شده، اما هنوز آلودگی کامل رفع نشده و امیدواریم پاکسازی کامل صورت گیرد. |
| محمد حسین امیراحمدی | رئیس مرکز مین زدایی | موفق شدیم بیش از ۹۸ درصد از اراضی آلوده خود را در سطح عمومی پاکسازی و بیش از ۱۱ میلیون مین را کشف و خنثی سازی کنیم. و ۲ میلیون نفر از ساکنان مناطق مرزی کشور در خصوص مین و راه های مقابله با خطرات آن آموزش دادیم. همچنین بيش از ۶۰۰ هزار مين و هزاران گلوله عمل نكرده طي دو سال گذشته، جمع‌آوري و منهدم شده است. |
| اقبال محمدی | نماینده مریوان | علاوه بر تلفات انسانی، سالانه تعداد بی شماری از دام های اهالی این مناطق بر اثر مین کشته می شوند. اگر فرصت‌های از دست رفته یا عمر ساکنان این منطقه را بر اساس فرمول عمر متوسط ایرانیان که ۶۵ سال است در تعداد کشته‌های هر ساله (۲۰۰ نفر) ضرب کنیم، می توانیم به یکی از شاخص‌های منفی توسعه نیافتگی در کشور پی ببریم. |
به گزارش خبرنگار مهر، آمارها و اظهار نظرهای عنوان شده نشان می دهد که همچنان پرونده مین در کشور باز است و قربانی می گیرد اما سوالات زیادی ذهن مخاطب را درگیر می کند. غیر از سازمان میزن زدایی چه نهادهای دیگری در خنثی سازی مین سهیم هستند؟ چه افرادی جان خود را برای مین زدایی به خطر می اندازند؟ هزینه مین زدایی چقدر است؟ نقش شرکتهای خصوصی در این پروژه چیست؟ برای پاسخ به این سوالات قطعا با درخای بسته مواجه شدیم اما یکی از خنثی کنندگان مین در گفتگو با خبرنگار مهر روایت دیگری از پرونده مین زدایی در کشور بیان کرد.
نامش حسینی است و می‌گوید: پس از آزادی خرمشهر، کار پاکسازی شهر شروع شد. من به عنوان تخریبچی، هر روز صبح در سطح شهر خانه به خانه، کوچه به کوچه و خیابان به خیابان گشت می زدم و هر جایی که مهمات و گلوله و خمپاره عمل نکرده ای بود را جمع آوری کرده و در گوشه ای ازخیابان اصلی قرار می دادم و یک پرچم قرمز کنار آنها نصب می کردم تا بعد ماشین بیاید و آنها را برای خنثی سازی به جایی دیگر منتقل کند. کار پاکسازی شهر را این گونه آغاز کردیم به این امید که مردم دوباره به شهر بازگردند و بازسازی را شروع کنند.
ما جزء اولین گروهی بودیم که از خرمشهر برای گذراندن دوره آموزش تخریب و خنثی سازی مین زیر نظر ارتش به تهران اعزام شدیم. در حال حاضر نیز بازنشسته نیروهای مسلح هستم. بعد از بازنشستگی، مدتی در خارج از ایران در سازمان ملل فعالیت کردم و جزء کسانی بودم که پاکسازی بشر دوستانه را وارد خاک ایران کردم و از آن موقع، هر جا مین و میدان مین بوده، رفتم و پاکسازی کردم.
یگان های ارتش و سپاه به تنهایی توان پاکسازی میادین مین با این همه وسعت را نداشتند و به همین دلیل، باید نیروی سومی وارد عمل می شد. این نیروی سوم تخریبچی‌های زمان جنگ بودند که البته تعدادی از این ها یا بازنشسته شده و یا بیکار بودند که با جمع کردن این افراد در شرکت های خصوصی از توان آنها در خنثی سازی مین ها استفاده شد.
دنیا مین را مقصر مرگ می‌داند؛ ایران شخص را!
من به ۳۸ کشور دنیا که درگیر جنگ بوده و مناطق آلوده به مین دارند سفر کرده و از نزدیک دیدم در هر کجا و برای هر کسی، "از مردم عادی گرفته تا نیروی پاکساز" اگر برایش اتفاقی افتاد، نمی گویند مقصر خودش است. اما متاسفانه در کشور ما اگر اتفاقی برای شخصی بیفتد، می گویند؛ خودش مقصر است و نکات ایمنی را رعایت نکرده است! سوال من به عنوان خنثی کننده مین، این است که در کدام مرکز مین زدایی و در کدام پروژه نکات ایمنی رعایت می‌شود!؟
وجود بیش از ۳۰ نوع مین در کشور
این تخریبچی دوران جنگ می‌گوید: بیش از ۳۰ نوع مین در کشور وجود دارد. یکسری از این مین ها را نیروهای عراقی در خاک ایران کاشتند که متعلق به بلوک غرب و شرق است و یکسری هم وجود دارد که توسط نیروهای خودی، برای جلوگیری از ورود دشمن به خاک کشور کاشته شده است. مردم تنها مین های گوجه ای ts۵۰ یا vs۵۰ را می شناسند و هیچ کس مین لغزنده را ندیده، چرا که این نوع مین ها از رده خارج شده اند و حتی خیلی از نیروهای مین زدا که در منطقه در حال خنثی سازی مین ها هستند نیز این نوع مین و برخی مین های دیگر را نمی شناسند. اینکه در برخی فیلم ها نشان می دهند که پا روی مین می رود و عمل نمی کند، واقعیت ندارد و وقتی پا روی مین می رود، حتی یک هزارم ثانیه هم به شخص مجال نمی دهد!
خنثی سازی یک هکتار زمین آغشته به مین ۶ میلیون تومان! / این قیمت در عراق ۱ میلیارد تومان است!
حسینی می گوید: هم اکنون در خرمشهر، قیمت پاکسازی میدان مین برای ۱۰ هزار متر مربع، یعنی هر یک هکتار، ۶ میلیون تومان است و این در حالی است که قیمت پاکسازی میدان مین در کشور عراق برای یک متر مربع ۳۰ دلار بوده و به عبارتی قیمت پاکسازی یک هکتار بیش از یک میلیارد تومان می‌شود. و این درحالی است که حق و حقوقی اگر برای پاکسازی میادین مین وجود داشته باشد داده نمی شود. چرا که حقوق یک تخریبچی حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است در حالی که این تخریبچی جانش را در گرو این کار گذاشته است.
آموزش یک ماهه برای خنثی سازی میادین مین
او در مورد آموزش خنثی سازی مین می‌گوید: در حال حاضر، نیروهای مین زدایی که برای خنثی کردن مین ها وارد میادین مین می‌شوند، به طور متوسط حدود یک ماه دوره تخصصی خنثی‌سازی مین را می‌بینند. اما واقعیت این است که این مین‌هایی که حدود ۲۵ سال در دل خاک نهفته‌اند، دیگر همان مین‌های سال ۶۰ و ۶۱ نیستند بلکه این مین‌ها، بر اثر تغییر و تحولات جوی تغییر ماهیت داده و جابه جا شده اند و به طبع، خطرات احتمالی آن چندین برابر شده است.
خرمشهری‌ها روی میادین مین زندگی می‌کنند
هم اکنون در خرمشهر، مکان‌هایی وجود دارد که هنوز پاکسازی نشده‌اند. به عنوان مثال محله ای پر از مین‌های عمل نکرده بود، چون نتوانستند آنجا را پاکسازی کنند، با لودر روی آن خاک ریختند و مردم هم در آنجا خانه ساختند و تا امروز هم در آن زندگی می‌کنند.
خطر از بیخ گوش خرمشهری‌ها گذشت
سال ۸۵، یک روز ظهر از سر کار برای استراحت به خانه آمده بودم که تماس گرفتند که در کیلومتر ۲۵ روی نوار مرزی می خواهند انهدام بزنند. در این بین، متوجه می‌شوند تعدادی از گلوله‌ها نو است. از همدیگر می‌پرسند: این گلوله ها چیست؟ می‌گویند: نمی دانیم مهمات است. چه کسی می داند؟ هیچ کس...! این پاسخ کسی است که می خواهد مهمات را منهدم کند. این مطلب را می‌گویم که ببینید عمق فاجعه تا چه حد است!
در خرمشهر بادهایی می‌وزد که معروف به بادهای شمال است و این بادها از کشور عراق وارد ایران می‌شود که علاوه بر خرمشهر، آبادان و شهرهای اطراف را هم در بر می گیرد. تا رسیدم به محل انهدام، وارد چاله که شدم، شروع کردم به بد و بیراه گفتن به همه آنهایی که در آنجا حضور داشتند. آن لحظه جنازه فرزند و همسرم را که در خانه بر اثر گاز شیمیایی از بین رفتند، جلوی چشمانم نقش بست. ۱۱ گلوله شیمیایی سیانور، گاز اعصاب و خفه کننده در یکی از سنگرها پیدا شده بود که قرار بود با مابقی مهمات ها منهدم شود. و اگر منهدم می‌شد، همه قتل عام می‌شدند و هیروشیمای دوم اتفاق می‌افتاد!
..................................................
* گزارش از سید هادی کسایی زاده