خبرگزاری مهر - گروه هنر: حسین طاهری مدیرکل هنرهای نمایشی که چندین ماه است در اداره‌کل هنرهای نمایشی مسئول مدیریت تئاتر ایران را عهده‌دار شده، در گفتگویی کوتاه با خبرنگار مهر به پرسش‌هایی پیرامون برخی مسائل موجود در عرصه هنرهای نمایشی پاسخ داد. البته این پرسش‌ها بخشی از موضوعات و مشکلات موجود در عرصه تئاتر را مطرح می‌کنند.
در ذیل این گفتگو با حسین طاهری آمده است.
* اولین پرسش ما دربار وضعیت عضویت تئاتر ایران در آی تی آی جهانی است. چند سالی است که حق عضویت ایران پرداخت نشده و این وضعیت ادامه دارد. شما چه اقدامی در راستای پرداخت حق عضویت ایران در آی تی آی جهانی انجام داده‌اید؟
- تأخیری که در پرداخت حق عضویت در آی تی آی جهانی رخ داده به دلیل تحریم‌هایی است که علیه ایران وجود دارد و پرداخت مبالغ مالی از داخل کشور به خارج از ایران را به راحتی نمی‌توان انجام داد. برای پرداخت حق عضویت ایران در آی تی آی جهانی در ابتدا به صورت شخصی از طریق کشور فرانسه اقدام کردم اما نشد. حالا قرار است در این هفته از طریق دوبی این حق عضویت پرداخت شود تا قبل از شروع اجلاس این کار را نهایی کنیم. حتی قصد داریم حق عضویت سال آینده را نیز پرداخت کنیم که تأخیر به وجود آمده جبران شود. پرداخت به موقع حق عضویت در آی تی آی جهانی تصویری از خانواده ما در سازمان جهانی تئاتر است و به وجهه ما مربوط می‌شود.
* درباره وضعیت ما در یونیمای جهانی چه اقدامی انجام داده‌اید؟ با توجه به اینکه در اجلاس اخیر یونیما نیز نماینده یونیمای ایران حضور نداشت.
- فعالیت یونیما با آی تی آی فرق می‌کند و مسئولیت مستقیم آن با ما نیست و ما حمایت اجرایی آن را انجام می‌دهیم و شرکت کردن در اجلاس بر عهده نماینده یونیما است که باید در این اجلاس شرکت می‌کرد. ما جلسات ادواری برگزار می‌کنیم و گزارش‌های ادواری را هم درباره یوینما دریافت می‌کنیم تا اگر نیاز است فعال باشیم و کمک کنیم. عضویت در یونیمای جهانی و داشتن نمایندگی در ایران باعث رونق به بخش موضوعی خود می‌شود که ما باید از این فرصت استفاده کنیم.
* آقای طاهری در چند ماهی که در اداره‌کل هنرهای نمایشی حضور دارید، مشکلات و حواشی موجود را می‌دانید که یکی از آن‌ها بازسازی مجموعه تئاتر شهر است. همچنین اداره برنامه‌های تئاتر به عنوان یکی از معدود امکانات تئاتری است که متأسفانه بازسازی نشده و ماهانه چند میلیون تومان هزینه یک مکان استیجاری برای تمرین گروه‌های تئاتری صرف می‌شود. درباره تئاتر شهر با وجود مشاهدات مشخص نیست که بازسازی در چه کیفیتی و در چه بازه زمانی انجام خواهد شد و آیا قبل از برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به پایان می‌رسد یا خیر؟ چه برنامه ریزی‌ای در این زمینه از سوی اداره‌کل هنرهای نمایشی انجام شده است؟
- از سال گذشته و قبل از آمدن من، در دوره جدید مدیریت وقت معتقد بودند که بازسازی مجموعه تئاتر شهر و سالن اصلی انجام شود. خوشبختانه با پیگیری و علاقه معاون اداری و مالی وزیر ارشاد بازدیدهایی از مجموعه تئاتر شهر انجام شد و تأکید معاون اداری و مالی وزیر ارشاد این بود که به صورت مستقل و جدی نسبت به بازسازی اقدام شود و از بودجه‌های عمرانی وزارت ارشاد به بازسازی تئاتر شهر تخصیص داده شود.
برنامه ریزی ما برای بازسازی فصل تابستان بود و همان زمان نگران این موضوع شدیم که بازسازی تا زمان برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تمام نشود به همین دلیل زیر بار بازسازی سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر نرفتیم زیرا اگر سالن‌های دیگر مجموعه زیر بار بازسازی بروند و حتی به جشنواره تئاتر فجر هم نرسند، تئاتر شهر تازه شبیه شکل اولیه خود که تنها سالن اصلی داشت، برمی‌گردد. با این نگاه و تدبیر پیشنهاد کردیم برای بازسازی سالن اصلی سفارش‌های خارج از کشور و نقشه‌ها آماده باشند تا اجازه تخریب و بازسازی داده شود. نباید بازسازی به شکل خطی باشد بلکه باید به صورت پارالل (موازی) پیش رود.
در ابتدا پیشنهاد شد یک سالن کوچک بازسازی شود اما به ما گفته شد چون برای سالن‌های دیگر مزاحمت ایجاد می‌کند و حالا که بودجه بازسازی تأمین شده و این اشتیاق در وزارت ارشاد نیز برای بازسازی مجموعه وجود دارد، 2 سالن دیگر هم وارد بازسازی شوند. به این دلیل اجازه داده شد و پذیرفته شد تا با آغاز جشنواره تئاتر فجر بازسازی انجام شود. همچنین به این توافق رسیدیم که از فضاهای تئاتر شهر چیزی در بازسازی کم نشود زیرا این دغدغه بخشی از هنرمندان و خانواده تئاتر بود که البته برخی نیز معتقد بودند باید این فضاها از مجموعه حذف شوند.
از این رو به دنبال نماینده‌ای بودیم که همه مطالب و همفکری‌های اهالی تئاتر را داشته باشد و از کارهای فنی و سالن‌سازی نیز مطلع باشد. قرار شد نکته به نکته پلان بازسازی مجموعه تئاتر شهر با توجه به موارد حفظ ایمنی مخاطبان و سالن‌ها ارائه شود. خیال خانواده تئاتر با ارائه گزارشات لازم در این زمینه راحت شد. گزارشات بازسازی نیز هر هفته به ما ارائه می‌شود و اینگونه نیست که ما پیگیر نباشیم. البته بازسازی نباید قربانی تعجیل شود که البته این موضوع را به گروه مسئول بازسازی نگفته‌ایم. امیدواریم با این بازسازی، فضایی بسیار خوب با کیفیت خوبی در اختیار خانواده تئاتر قرار گیرد.
* به شرط اینکه خروجی بازسازی ارزش داشته باشد نه اینکه به جشنواره تئاتر فجر هم نرسد و بعد نتیجه بازسازی هم تکرار اتفاق رخ داده در بازسازی سال 86 باشد.
- ما اجازه گرفتیم که در خرید امکانات با کیفیت و استاندارد دست بسته عمل نشود. ما چند جلسه روی اینکه کیفیت از سوی ما تعیین و تأیید شود، برگزار کردیم و وزارتخانه نیز مجاب شد.
* به لحاظ تأمین بودجه در بازسازی تئاتر شهر با مشکل مواجه نخواهیم شد؟
- در جلسه‌ای که وزیر ارشاد هم بود، دوستان وزارتخانه گفتند که بودجه تأمین شده است. به ما گفته شد که درباره تأمین بودجه صحبت نکنیم و به ما اطمینان داده شد که درباره بودجه نگرانی نداشته باشیم.
* درباره وضعیت بازسازی اداره تئاتر چه اقداماتی انجام شده است؟
- ما این موضوع را دنبال می‌کنیم و بخشی از موضوع به مالکیت اداره تئاتر مربوط می‌شود. مالکیت اداره تئاتر برای مؤسسات وزارت ارشاد است. بحث تأمین اعتبار را پیگیر هستیم که انجام شود.
* یعنی با شهرداری تهران برای بازسازی اداره تئاتر مشکلی وجود ندارد؟
- نه هیچ اختلافی وجود ندارد و شهرداری با ما همکاری دارد. به دلیل سابقه‌های اداره تئاتر به دنبال این هستیم که در قد و قواره خود، این بنای تئاتری بازسازی شود.
* این روزها اتفاقی باعث نگرانی خانواده تئاتر شده که طی سال‌های اخیر بارها شاهد آن بودیم و گاه بیشتر هم شده است، آن اتفاق دخالت نهادها و ارگان‌های دیگر در مسائل مختلف تئاتر است. این موضوع درباره نمایشنامه‌خوانی در تئاتر شهر که کارگردانی آن بر عهده رئیس شورای نظارت و ارزشیابی هم بود، دیده شد. برای اینکه تئاتر به حاشیه برده نشود به این دخالت‌ها تن داده می‌شود، آیا قرار است این موضوع همچنان تکرار شود و وجود داشته باشد؟
- من با قاطعیت می‌گویم که برای امروز تئاتر ما هیچ فشاری از بیرون وجود ندارد و در نزدیک به یک سالی که در اداره‌کل هنرهای نمایشی هستم، امر و نهی از بیرون درباره مجوزهای ما وجود نداشته است. نهادها و ارگان‌های دیگر دغدغه‌هایی دارند که منعکس می‌کنند اما مداخله‌ای در صدور مجوزها به شکلی که قبل‌ها وجود داشته و دیده شده، وجود نداشته است. من از اینکه برخی از رسانه‌ها آلارم‌هایی می‌دهند که به نفع خانواده تئاتر است، استقبال می‌کنم. اتفاقا این آلارم‌ها به معنی فشار به اداره‌کل هنرهای و خانواده تئاتر نیست. در مورد نمایشنامه‌خوانی لغو شده، نمایشنامه اولیه مورد قبول ما نیست و در گفتگو و مصاحبه‌ای که انجام شده بود به تغییراتی جزیی در نمایشنامه اشاره شده بود که نمایشنامه مذکور با تغییراتی جزیی تغییر نمی‌کرد.
* یعنی رئیس شورای نظارت و ارزشیابی اداره‌کل هنرهای نمایشی که کارگردان نمایشنامه‌خوانی مذکور بود، به این امر واقف نیست؟
- نه، منظور من واژه است، یعنی با رودربابستی و احترام به آقا نعلبندیان یا نکات دیگر واژه‌هایی که جایگزین شده بودند هم تغییر خاصی ایجاد نمی‌کردند. احترام به اعتقادات مردم در تمام دوره‌ها مورد توجه قرار می‌گرفته و حتی در دهه‌های 40 و 50 افرادی که شومن‌های معروف تلویزیونی بودند وقتی به اعتقادات و باورهای دینی مردم بی‌احترامی کرده بودند از اجرای برنامه زنده محروم شده بودند. همه می‌دانند در هیچ کجای دنیا نباید به اعتقادات مردم بی‌احترامی کرد.
* قطعا باید اینگونه باشد اما این نمایشنامه‌خوانی اجرا نشده بود که گفته شود قرار بوده بی‌احترامی به اعتقادات باشد.
- اطلاع رسانی شده بود. باور دینی منتظر نمی‌ماند تا نمایشنامه‌خوانی انجام شود. وقتی در فرصتی کوتاه جوی متشنج ایجاد شود، پاک کردن این جو بسیار سخت است زیرا مردم که نمی‌توانند تک به تک نمایشنامه را بخوانند و تغییرات ایجاد شده نسبت به نسخه اصلی را ببینند. ما باید کاری کنیم که در مظان مغرضین قرار نگیریم، ما باید کاری کنیم که بعدها این نگرانی‌ها باعث شکل‌گیری مکانیزمی برای کنترل بر اجراهای تئاتری نشوند. ما نگاه کلی‌تری داریم. بعد از اینکه از آن زمان فاصله گرفتیم تمام دوستانی که فکر می‌کردند ما تحت فشار نمایشنامه‌خوانی را لغو کردیم، به این نتیجه رسیدند که اینگونه نبود و کار درستی انجام دادیم و اگر اطلاع رسانی درستی نسبت به تغییرات انجام می‌شد، این اتفاق رخ نمی‌داد. شاید اگر در زمان مدیریت دوستان دیگری بود، این نمایشنامه‌خوانی اجرا می‌شد اما ممکن بود آسیب‌اش به وزارتخانه برسد. گاهی اوقات در جاده مه‌آلود و غبارآلود زیاد تفکیک وجود ندارد و زکاوت‌هایی که در مسیر وجود دارند، بسیار مهم هستند.
من از بعضی از رسانه‌ها که به ما آلارم دادند و تهدیدی نکردند، سپاسگزاری کردم زیرا فعالیت ما مستحبی بود و قرار نبود هزینه گرانی برای تئاتر داشته باشد.
* از رصد برخی مواقع و اتفاقاتی که وجود داشته، این احساس می‌شود که رابطه شما به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی با معاون هنری مناسب نیست و خط‌مشی هر کدام از شما با دیگری متفاوت است. گاهی اوقات این وضعیت برای تئاتر ایران اتفاقاتی دغدغه‌آفرین به وجود آورده‌اند. آیا این اختلاف نظر بین شما و معاون هنری وجود دارد؟
- واقعا در هیچکدام از انتصاب‌هایی که من انجام دادم با صراحت و شجاعت می‌گویم هیچ اعمال نظر و دخالتی از سوی معاون هنری نشده و دست من کاملا باز بوده است. حتی برخی مواقع معاون هنری به من گفته که از برخی انتصاب‌ها از طریق اخبار منتشر شده در رسانه‌ها مطلع شده است. اختلاف سلیقه طبیعتا در همه جا هست و اشاره می‌کنم به دوره‌هایی که طی آن چندین ماه بین مدیرکل هنرهای نمایشی و معاون هنری قطع رابطه بوده و قهر بودند و با هم حرف نمی‌زنند.
معاون هنری رئیس مجموعه ما است و شاید ما باید اطلاع‌رسانی کنیم و تعامل بیشتری داشته باشیم. به دلیل فشار کاری زیادی که در اداره‌کل برای من وجود دارد و تنها مربوط به بازسازی مجموعه تئاتر شهر نیست و به دغدغه فارغ التحصیلان تئاتری و رساندن تئاتر به استقلال و خودکفایی تا نیازمند نفت نباشد و چراغ تئاتر روشن‌تر و پایدارتر بماند و در سبد فرهنگی خانواده‌ها قرار گیرد، مربوط می‌شود باعث شده کمی این اطلاع رسانی و تعامل مناسب با معاون هنری وجود نداشته باشد. در این بین ما شاهد شیطنت‌هایی هستیم تا این استواری تئاتر تداوم نداشته باشد و بعضی از همکاران ما در بدنه اداری نیز خواستار این آشفتگی‌ها هستند تا به کارشان رسیدگی نشود.