فردا دوشنبه مهلت تعیین شده برای رسیدن به توافق جامع هسته ای بر اساس برنامه اقدام مشترک که در نوامبر سال گذشته در ژنو به امضا رسید، به پایان می رسد و در این میان از روز سه شنبه هفته گذشته آخرین دور از مذاکرات میان ایران و کشورهای 1+5 برای رسیدن به توافق جامع آغاز شده است. گفتگوهایی که بسیار سخت و نفسگیر بوده و در این میان مطرح شدن مواردی که حکایت از زیاده خواهی های غرب دارد موجب شد تا روند مذاکرات با کندی پیش برود.
در همین رابطه برای اطلاع دقیق از مواضع غرب در مورد مذاکرات و اینکه گفتگوها در چه مرحله ای قرار دارد با "کلسی داونپورت" مدیر برنامه منع اشعه موسسه کنترل سلاح آمریکا، که از نزدیک با پرونده هسته ای ایران آشنایی داشته و تحولات اخیر مربوط به مذاکرات را پیگیری کرده و اغلب رسانه های خارجی در گزارش های خود در خصوص مذاکرات به سراغ وی می روند، به گفتگو نشستیم.
متن کامل مصاحبه داونپورت با خبرگزاری مهر به شرح زیر است:
خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: رویترز روز چهارشنبه گزارشی را منتشر کرد که در آن آمده بود: "ایران در مسیر رسیدن به توافق هسته ای در برابر زیاده خواهی ها ایستادگی می کند"، از نگاه شما زیاده خواهی های غرب در این مرحله شامل چه مواردی است؟
نگاه جمهوری اسلامی و کشورهای 1+5 به نیازهای ایران برای غنی سازی اورانیوم متفاوت است. ایران می خواهد برنامه خود را برای تولید داخلی سوخت جهت استفاده در راکتورها حفظ کند. اما 1+5 نیاز ایران برای غنی سازی را بسیار اندک می بیند و در این میان تصمیم روسیه برای فروش سوخت هسته ای به ایران نیز مطرح است. در نتیجه 1+5 می خواهد تا توانایی فعلی غنی سازی ایران را را برای یک دوره بلند مدت کاهش دهد اما جمهوری اسلامی این موضوع را زیاده خواهی می داند.
مقامات ایرانی و غربی در ابتدای آخرین دور مذاکرات ایران و 1+5 تا موعد 24 نوامبر، اعلام کرده بودند که تا این تاریخ نمی توان به توافق جامع رسید و از همین رو تمدید مذاکرات محتمل ترین گزینه ای است که مطرح است. این مقامات همچنین از احتمال موافقت طرفین برای توافق در مسائل کلی (تعیین چارچوب کلی مذاکرات آتی) خبر داده بودند. اگر چنین توافقی حاصل شود شما آینده برنامه هسته ای ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
ایران و 1+5 در بسیاری از موارد موجود در توافق نهایی به توافق رسیده اند. پیش از توافق ماه جولای میان دو طرف برای تمدید مذاکرات نیز طرفین در مورد برخی موارد به پیشرفت هایی رسیده بودند. نکات اصلی توافق آتی در صورت بروز پیشرفت در مذاکرات مشخص می شود. تحت چنین توافقی ممکن است که راکتور آب سنگین اراک دستخوش تغییراتی شود. این تغییرات به گونه ای خواهد بود که ایران همچنان بتواند از این راکتور برای تحقیقات استفاده کند اما با این وجود پلوتونیوم کمتری در آن تولید می شود. بر اساس این توافق تاسیسات غنی سازی در فوردو همچنان فعال خواهند بود اما امکان آن وجود دارد که آزمایش سانتریفیوژهای پیشرفته مد نظر قرار بگیرد. در مقابل ایران بازرسی های بیشتر را می پذیرد و به شفاف سازی های بیشتر تحت پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی می پردازد. لغو تحریم ها برای یک دوره دیگر ادامه می یاید و در این بین ممکن است برخی از تحریم های آمریکا نیز لغو شوند.
"فیلیپ هاموند" وزیر خارجه انگلیس، هفته گذشته پس از دیدار با "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا، در لندن گفته بود که معتقد است که می توان تا تاریخ 24 نوامبر به توافق جامع هسته ای رسید اما برای موفقیت در این راه ایران باید انعطاف بیشتری از خود نشان بدهد. دلیل این سخن هاموند چیست و انعطاف بیشتر ایران از دید وزیر امور خارجه انگلیس چه معنایی می تواند داشته باشد؟
برای رسیدن به توافق جامع تا تاریخ 24 نوامبر هم ایران و هم کشورهای 1+5 نیازمند نشان دادن انعطاف بیشتری هستند. در شرایطی که اختلافاتی میان طرفین وجود دارد ما نیازمند انعطاف بیشتر هستیم. ایران در این میان با کاهش ظرفیت غنی سازی خود مخالفت کرده و به نظر می رسد انعطافی که این کشور باید نشان بدهد بیشتر باشد. زیرا نگرانی اصلی 1+5 میزان غنی سازی در ایران و سطح آن است. آنها (کشورهای عضو 1+5) خواهان انعطاف بیشتر از سوی ایران در این مورد هستند. اما انعطافی که طرف مقابل باید نشان دهد این است که باید اجازه دهد که برخی تحقیقات محدود توسط ایران بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته ادامه بیابد زیرا ایران نمی خواهد ماشین های IR-1 را برای یک دوره نامحدود استفاده کند.
شما در اظهارات خود در مورد مذاکرات ایران و کشورهای 1+5 در مورد از دست رفتن فرصت بوجود آمده هشدار داده و گفته اید که گزینه جایگزین یعنی رها کردن مذاکرات در این سطح احمقانه بوده و تبعات فاجعه باری خواهد داشت. اگر ایران و 1+5 نتوانند تا تاریخ 24 نوامبر (سوم آذر) به توافق برسند شما تحولات بعد از این زمان را چگونه ارزیابی می کنید؟
یک توافق خوب منافع هر دو طرف را تامین می کند. اگر مذاکرات شکست بخورند هیچ کس برنده نخواهد بود. در صورت توافق ایران با لغو قابل ملاحظه ای از تحریم های خود روبرو می شود و جامعه جهانی نیز به این اطمینان می رسد که برنامه هسته ای ایران فقط برای مقاصد صلح آمیز است. کنار گذاشتن مذاکرات مسیر ایجاد شده برای مصالحه را از بین می برد زیرا ایران برنامه هسته ای خود را ادامه داده و تحریم های بیشتری نیز علیه این کشور اعمال می شود. ایران و گروه 1+5 فرصتی تاریخی برای رسیدن به توافقی دارند که منافع آن تمامی جامعه جهانی را بهره مند می کند و به نظر من هر دو طرف (ایران و 1+5) باید این فرصت را مغتنم بشمارند.
---------------------------------
گفتگو از عبدالحمید بیاتی