به گزارش خبرنگار مهر، ایران و کشورهای 1+5 در مهلت تعیین شده یعنی تا تاریخ سوم آذر(24 نوامبر) نتوانستند به توافق جامع هسته ای برسند و از همین رو با تمدید دوره مذاکرات برای هفت ماه دیگر موافقت کردند.
در این میان چهره های افراطی و نومحافظه کار حاضر در کنگره آمریکا بر لزوم اعمال تحریم های جدید علیه ایران تاکید کرده و برخی دیگر از تاثیر سوء این فشارهای جدید بر روند آغاز شده از سال گذشته سخن می گویند. شرایط موجود و تحلیل توافق انجام شده در وین در گفتگو با پروفسور "پل پیلار" رئیس سابق تحلیل عملیات سیا و از اساتید دانشگاه جرج تاون مورد بررسی قرار گرفته که در ادامه می آید.
خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: از نگاه شما تمدید توافق ژنو به چه معناست و وضعیت طرف های گفتگو در این شرایط به چه صورت است؟
مهمترین حقیقت در مورد تمدید مذاکرات هسته ای این است تعهداتی که بر اساس برنامه اقدام مشترک (توافقنامه ژنو) در یک سال قبل کشورها متعهد به انجام آنها شده بودند ادامه می یابند. معنای این وضعیت آن است که 1+5 می تواند از منافع تمدید مذاکرات بهره مند شود.
برای نمونه، امکان ساخت تسلیحات هسته ای در ایران از طریق ترکیبی از محدودیت های سنگین بر برنامه هسته ای این کشور و پایش گسترده آن از بین می رود. این کارها برای اطمینان حاصل کردن از این مورد است که برنامه هسته ای ایران کاملا صلح آمیز است. البته این تنها فایده تمدید توافق ژنو نیست بر اساس این روند کاهش سطح فعالیت هسته ای ایران که به موجب برنامه اقدام مشترک بدست آمده بود ادامه می یابد و بدین ترتیب ایران از امکان ساخت تسیحات هسته ای دور می شود و در واقع ایران به مراتب از آن موقعیتی که یک سال قبل در آن قرار داشت دورتر می شود.
ما (آمریکا) برای سال ها ایران را تحریم کرده ایم و به این کار خود ادامه می دهیم اما همه این فشارها فقط وقتی نتیجه می دهند که ما با حسن نیت و وجهه خوب شروع به مذاکره کنیم.
در توافق ژنو آمریکا و شرکای آن در 1+5 از موقعیت بهتری برخوردار هستند. زیرا توانستند سطح اورانیوم غنی شده در ایران را کاهش داده و همچنین امکان بازرسی ها از تاسیسات ایران را نیز فراهم کنند و در عوض ایران فقط بصورت محدود از لغو برخی تحریم ها بصورت موقت بهره مند می شود اما تحریم بانک ها و نفت این کشور همچنان ادامه دارد. از همین رو اگر مذاکرات تحت این شرایط ادامه پیدا کند ما هیچ دلیلی برای اعتراض به ایران نداریم.
شما از وضعیت بهتر کشورهای 1+5 در این توافق سخن گفتید، وضعیت ایران بر اساس این توافق به چه شکل است؟
ایران دلیل چشمگیری برای خوشحال بودن از وضعیتی که در آخرین دور مذاکرات در وین بدست آمد ندارد. آنچه در وین بر سر آن توافق شد ادامه شرایط دشوار برای "حسن روحانی" رئیس جمهور، و "محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران است. تحریم ها ادامه دارند و آسیب این تحریم ها نیز ادامه دارد. احتمالا بحث های زیادی در تهران در مورد این شرایط و ادامه آن انجام خواهد شد.
اینکه سیاست گذاران ایران خود را در این وضعیت قرار دهند تائیدی است بر جدی بودن بحث ها و همچنین تعهداتی که آنها باید انجام بدهند. از همین رو توافق جدید وین کاربرد کمی برای ایران دارد به غیر از اینکه توافق پایانی (توافق جامع) انجام می شود. علاوه بر آن این وضعیت تاییدی بر انجام تعهداتی است که آنها بر عهده دارند برای مثال آژانس بین المللی انرژی اتمی بعد از توافق وین اعلام کرد که ایران به تعهدات خود بر اساس توافقات ژنو (برنامه اقدام مشترک) عمل کرده است.
همانطور که شما می دانید داشتن حسن نیت در مذاکرات از ملزوماتی است که در توافق ژنو بر آن تاکید شده، در شرایطی که برخی در کنگره آمریکا از لزوم اعمال فشارهای بیشتر بر ایران سخن می گویند، وضعیت طرف های مذاکره با ایران در خصوص اینکه با حسن نیت وارد مذاکره با ایران شوند به چه صورت است؟
مشکل اصلی برای رسیدن به توافق پایانی بی میلی ایران برای توافق نیست بلکه مشکل اصلی نتیجه گیری احتمالی ایران بدین صورت است که در آمریکا طرفی که برای رسیدن به توافق حسن نیت داشته باشد وجود ندارد.
بخاطر آنکه 1+5 در توافق ژنو از موقعیت بهتری برخوردار است این کشورها باید تلاش بیشتری را برای به نتیجه رساندن توافق جامع انجام می دهند. در این میان مشکل اصلی برای رسیدن به توافق پایانی بی میلی ایران برای توافق نیست بلکه مشکل اصلی نتیجه گیری احتمالی ایران بدین صورت است که در آمریکا کسی که حسن نیت داشته باشد نیست.
از همین رو با مطرح شدن بحث های جدید در واشنگتن در مورد اعمال تحریم های بیشتر و همچنین بحث های مطرح شده در "آیپک" و سخنان افرادی همچون "مارکو ریبو" در مورد تحریم های ایران، باعث شده تا ایران به این نتیجه گیری )اینکه آمریکا قبال اطمینان نیست) نزدیک تر شود.
ما (آمریکا) برای سال ها ایران را تحریم کرده ایم و به این کار خود ادامه می دهیم اما همه این فشارها فقط وقتی نتیجه می دهند که ما با حسن نیت و وجهه خوب شروع به مذاکره کنیم. مطمئنا مطرح شدن بحث های مربوط به تحریم ایران در کپیتال هیل فقط منجر به افزایش تردیدهای ایران در مورد توانایی دولت آمریکا برای رسیدن به توافق جامع می شود و همین امر سازش طرف ایرانی در مذاکرات را کاهش می دهد. اعمال هر گونه تحریم نقض برنامه اقدام مشترک (توافق ژنو) بوده و به ایران دلیل خوبی می دهد تا بطور کلی این روند (مذاکرات) را کنار بگذارد و امکان هر نوع محدودیت بر برنامه هسته ای این کشور را نیز از بین برود.
ادامه مبهم موارد توافق فعلی برای طرف 1+5 خوب است اما به سرانجام رساندن توافق نهایی بسیار بهتر از وضعیت فعلی خواهد بود و در آن صورت ایران دیگر این روند را ترک نخواهد کرد چون ادامه مبهم این وضعیت ایران را خرسند نمی کند. به غیر از این موارد تحریم ها از لحاظ اقتصادی به خود غرب نیز ضربه می زند.
رسیدن به توافق نهایی به معنای ثابت و متوقف ماندن بر روی جزئیات بازرسی های تاسیسات غنی سازی که تاثیری بر امنیت ما ندارند نیست. توافق نهایی به معنای تشخیص این است که از طریق توافق نهایی ما چه چیزهای بدست می آوریم و در پایان مذاکره با حسن نیت برای رسیدن به توافق نهایی لازم است.
.......................
گفتگو از عبدالحمید بیاتی