به گزارش خبرنگار مهر، بیژن نوباوه نائب دوم کمیسیون فرهنگی مجلس در این برنامه در تبیین چرایی استقبال از فست فودها و بررسی پس زمینه های فرهنگی این معضل با مقایسه ایران و آمریکا در استفاده از فست فودها گفت: در شهر بزرگ نیویورک که پایتخت اقتصادی آمریکاست روزانه ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر از اطراف به این شهر می آیند و شب به شهرهای خود باز می‌گردند و مجبورند برای تامین غذای خود در طول روز به فست فودها رو بیاورند، اما در کشور ما که نگاهی سنتی حاکم است باید بررسی شود چرا فست فودها بین مردم جا افتاده اند. با نگاهی اجمالی به این معضل در می یابیم که استفاده از فست فود به عنوان یکی از مولفه های فرهنگ غربی به دلیل القای فرهنگ غربی در ایران رواج یافته است.
طبیب زاده: ساختار خانواده در فرهنگ غرب مبتنی بر لیبرالیزم و لذت گرایی و فردگرایی است
در ادامه، زهره طبیب زاده نماینده تهران و عضو کمیسیون آموزش با اشاره به کارکرد فرهنگی خانواده در غرب و در پاسخ به سوال مجری درباره متولی مقابله با فرهنگ غرب در حوزه تغذیه گفت: جهان سرمایه داری برای رواج فرهنگ سرمایه داری در بین کشورهای درحال توسعه جهت استفاده بیشتر از بازارهای بزرگ این کشورها، نیازمند رسوخ فرهنگ و تفکر آمریکایی هستند.
کشورهای غربی به دلیل توافق سیاسی بر دنیا، توانستند فرهنگ خود را نیز در اغلب کشورهای درحال توسعه مثل ژاپن که کشوری بسیار سنتی است و حتی چین و متاسفانه کشورهای اسلامی غالب کنند. ساختار خانواده در فرهنگ غرب مبتنی بر لیبرالیزم و لذت گرایی و فردگرایی است لذا روحیه غالب در این فرهنگ تولید و مصرف هر چه بیشتر است، اما در اینجا مهم ترین کارکرد خانواده بحث اخلاقی و دینی خانواده است که غذاخوردن در فرهنگ ما نشانه عطوفت و مهربانی مادر خانواده است و مادر به سبب تفکرات دینی این محبت را بار اضافی بر دوش خود تصور نمی کند، درحالیکه درغرب زن خانواده این کار را زحمت زیاد تلقی کرده و آن را نوعی استثمار می داند!
طبیب زاده ادامه داد: اگر فرهنگ دینی در همه ابعاد در خانواده و مراکز آموزش عمومی و نهایتا در فرهنگ عمومی محکم شود و مراکز تبلیغی ما مثل مساجد و رسانه ها کارکرد درست خود را اعمال کنند و فقط بخش مفید فرهنگ غرب را به جامعه برسانند، می توانند با این پدیده مقابله کنند و باید نهادهایی برای رصد این مساله در سطح کلان فعال باشند مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی.
در ادامه برنامه نوباوه نماینده مردم تهران با اشاره به سیاسی بودن نپرداختن به این معضل گفت: رویکرد کشورهای غربی استفاده از سلاح های ایجابی به جای سلاح های سلبی است تا کشورها را با میل خودشان به برگی بکشند. لذا تلاش می کنند تا باورهای مردم را تغییر دهند. بنده در این باره بررسی هایی کرده ام و به نظریه القای نرم رسیده ام. یعنی ایجاد تغییرات ماهوی در جامعه هدف بدون ایجاد تحریک.
وی افزود: بنده ۳۴ سال سابقه فعالیت در رسانه کشور را دارم. اگر نگاه جامعه شناسی به عنوان نمونه به شبکه ifilm بکنید از نوع صحنه آرایی تا آرایش مجریان و غیره، تغییرات ساختاری زیادی با گذشته رسانه دارند اما چرا ما اعتراض نکردیم؟ برای اینکه ساختار در حوزه فکر تغییر کرده ایم. ما نباید سراغ مردم عادی برویم. باید از روحانیت هم پرسید مثلا اینکه چرا برخی حجت الاسلام های ما لفظ دکتر را به اسم خود می چسبانند و می گویند حجت الاسلام دکتر فلانی! در حالیکه حجت الاسلام همان دکتر است در زبان حوزه. این یک نمونه از تغییرات محتوایی است. چرا که ما در درون خود هنوز به اسلام به عنوان تفکر برتر ایمان نیاورده ایم.
نوباوه: کسی به هشدارهای رهبری توجه نکرد
نوباوه با اشاره به هشدار بیست سال پیش رهبر معظم انقلاب درباره تهاجم فرهنگی ادامه داد: کسی به هشدارهای رهبری توجه نکرد و تغییراتی که غرب سعی کرد در جامعه ما ایحاد کند. من خجالت می کشم بگویم در دنیا خاورمیانه بیشترین مصرف مواد آرایشی را دارد و در خاورمیانه هم ایران ۱۷ درصد از این لوازم را استفاده می کند. که تا چند سال پیش یک درصد مصرف کنندگانش مردان و امروز سه درصد آن مردان هستند! و از آنجا که فکر می کنیم غربی ها بهتر از ما هستند و با القای اینکه زنان آنها اهل آرایش اند جامعه ما را به تقلید در این مورد کشانده اند. استفاده زنان از لوازم آرایش نشان دهنده کاهش اعتماد به نفس عمومی است. پوشیدن لباس پاره و گدا پروری و آرایش کردن مردان و امثالهم نشان از تغییر باورها دارد.
وی با اذعان به وجود برنامه های نظری در این حوزه توضح داد: باید گشت و متولی اجرای این نظریه ها را پیدا کرد. بنده با نگاهی رسانه ای، ضمن تاکید بر شعار امام که فرمود صدا و سیما دانشگاه است بر نقش رسانه تاکید می کنم. بنده با شناخت عرض می کنم، غربی ها از ما کمتر می خوردن، بیشتر کار می کنند و کمتر هم ادعا می کنند. در ژاپن ساعت کار مفید ۸ ساعت و در کشور ما نیم ساعت است! چرا که آنها روی فرهنگشان کار کرده اند و می گویند اگر کار نمی کنی خودکشی کن.
بیژن نوباوه با اشاره به رشد بالای علمی کشور و با اشاره به روش امام و رهبرانقلاب در فرهنگسازی افزود: در کنار همه معضلات ما سیستم داریم و اگر نداشتیم امروز یک لقمه قدرت ها بودیم. در زمان جنگ گلوله کلاش نمی توانستیم بسازیم اما امروز موشک قاره پیما می سازیم. اما در لایه اول مسلمانیم ولی در لایه دوم موسیقی آنچنانی گوش می کنیم ونحوه رفتار و زندگیمان غربی است. لذا تا باورهایمان عوض نشود راه به جایی نمی رویم.
زهره طبیب زاده در توضیح چگونگی حفظ سلامت فرهنگی گفت: در گذشته به دلیل اتحاد منابع و مردم آموزش های سنتی راحت تر صورت می گرفت اما اکنون شیوه با توجه به تغییر سخت افزارها و نرم افزارها عوض شده و شیوه های سنتی کارساز نیستند. در گذشته والدین و فرزند تفاوت زیادی به لحاظ فکر نداشتند اما امروز نسبت رشد فرزند در فضای فرهنگی و جامعه با نسب رشد والدین بسیار متفاوت است و خانواده از این فضا عقب تر اند. در مدارس نیز شیوه ها سنتی اند و پاسخگوی سوالات و ابهامات نسل نو نیستند. لذا سیستم خانواده و آموزش عمومی،امروز جواب گو نیستند.
نوباوه در میانه بحث با تایید کلیت صحبت طبیب زاده گفت: آیا باید با این وضع عرصه را واگذار کنیم؟ و باید جامعه را رجوع بدهیم به منابع و اینترنت؟
طبیب زاده نیز در پاسخ گفت: نه اما در شبکه های مجازی چند درصد مراجعات علمی است؟ لذا باید این مسائل در خانه و مدرسه تفهیم بشوند. بنده معتقد نیستم جامعه ما شرایط صنعتی جامعه غربی را دارد؛ چرا که هنوز خانواده بافت سنتی خود را دارد اما خانواده همسطح با تهاجم فرهنگی در تقابل با آن رشد نکرده است. در گذشته دو سه شبکه داشتیم و امروز ۲۳ شبکه، اما برخی افراد خود را اصلا در معرض برنامه های رسانه ملی قرار نمی دهند. و این را هم بر مبنای آسیب های فرهنگی ای که در جامعه می بینیم عرض می کنم.
نوباوه نیز در ادامه بحث گفت: باید به دنبال کشف علت ها بود که «نیاز» بزرگترین عامل گرایش به چیزهای مختلف است. غربی ها اول با ایجاد احساس نیاز در جوامع هدف قدم بر میدارند و پس از آن محصول خود را عرضه می کنند.
علت مراجعه به اینترنت و شبکه های مجازی باید کشف شود. مثلا در دانشگاه از اینترنت به عنوان یک منبع برای تحقیق استفاده می شود. به عنوان مثال ویکی پدیا یک شبکه ایرانی است یا غربی؟ مثلا اگر درباره نوباوه در ویکی پدیا جستجو کنید فقط به مشخصات ظاهری مثل تحصیلات و مقام و اینها می پردازد و کاری به تفکر بنده ندارد اما در مورد شخصیت های غربی تفکرات آنها را اطلاع رسانی می کند اما به دروغ. روش مقابله هم یا سلبی است یا ایجابی که قطعا سلبی نمی شود. چرا ویکی پدیای فارسی نداریم؟ چرا ما شبکه ملی اطلاعات نداریم؟ چند وزیر بخاطر این موضوع مواخذه شدند؟ تا کی باید منتظر باشیم دانشجوی ما به منابع غربی مراجعه کند؟ امروز شبکه های زیاد تلویزیونی و رادیویی پاسخی به نیاز جامعه است. مثلا در انگلیس بی بی سی دوازده کانال وجود دارد که تخصصی بحث هایی مثل خنده، موزیک و غیره را دنبال می کنند. بنابراین ما باید بیشترین نیاز داخل را برطرف کنیم تا کمترین نیاز را به خارج داشته باشد.
وی با اشاره به نظریه دهکده جهانی مک لوهان گفت: آقای رحیم پور ازغدی بحث زیبایی در این باره کرده و گفته اند: مک لوهان گفته دنیا کوچک شده اما من می گویم یک خانواده به اندازه دنیا بزرگ شده. ارتباط مجازی خانواده با اینترنت یک نمود آن است و همین باعث تنهایی افراد در خانواده شده است.
طبیب زاده با اشاره به فاصله ۱۵۰ ساله ما با غرب در حوزه فناوری گفت: اگر روحیه جهادی در عرصه فرهنگ پا نگیرد عقب خواهیم ماند. بنابراین همانطور که در عرصه نظامی توانستیم راه صد ساله را چند ساله برویم در این عرصه هم می توانیم.
وی با اشاره به کم کاری متولیان فرهنگی گفت: در حوزه حجاب ۲۴ راهکار برای بهبود اوضاع ارائه شد اما به دلیل کم کاری متولیان و عدم اعتقاد آنها به این مساله راهکارها روی زمین مانده است.
نوباوه در واکنش به طبیب زاده گفت: راه رسید به یک جهش، ایجاد باور است. وقتی بنده به حجه الاسلام دکترها اعتراض می کنم برای این است که این پسوند دکتر نشانه باور به غرب است. و این باور در جامعه ما وجود ندارد که فرهنگ غرب بد است. و ملاک اگر ارائه نظر باشد بنده می توانم سیصد ورق ارائه بدهم! یا سه سال است شورای عالی انقلاب فرهنگی درحال تدوین مهندسی فرهنگی است.
طبیب زاده نیز گفت: چون ما به باور یکسان در مسئولان نرسیده ایم مشکل داریم.
نوباوه با اشاره به اهمیت جایگاه روحانیت و جایگاه باورمندی مسئولان به اسلام و نقش مهم باور مندی به اعتقادات اسلامی گفت: من معتقدم روحانیت نباید وارد کار اجرایی شود چرا که باید بالای منبر مشغول تربیت دینی جامعه باشد. آیا امروز حوزه علمیه به اندازه دانشگاه بودجه دارد؟ ما برای مقابله فرهنگی به ابزار فرهنگی نیاز داریم و برای این باید باور داشته باشیم که فرهنگ غرب می تواند زیر مجموعه فرهنگ اسلامی باشد.
در پایان این بخش طبیب زاده با اشاره به وظیفه دولت در اجرای سیاست های فرهنگی، مسئولیت را متوجه دولت دانست که نوباوه با رد این نظر دولت را در امر فرهنگ به مثابه نظام و حاکمیت دانست و فرهنگ سازی را وظیفه ای حکومتی تعریف کرد.
طبیب زاده در نقد سخنان نوباوه گفت: فرهنگ سازی کار یک شبه نیست و از طرفی بسیاری از مسئولین ما اعتقادی به تهاجم فرهنگی ندارند. در قالب اسناد راهکارها وجود دارد اما مسئولین به این راهکارها باور ندارند.
وی با گریز به دوره معاونت خود در ریاست جمهوری به کمبود بودجه و امکانات برای کارهای فرهنگی اشاره کرد که نوباوه با بیان اینکه متوسط بودجه فرهنگی در دنیا ۷ درصد کل بودجه است که در کشور ما در بهترین شرایط به ۵ درصد نرسیده است و مسئولین ما به فرهنگ نگاه درجه دو دارند و در این مساله مجلس و دولت یک رویه دارند.
رفیعی: باید برخلاف غرب رابطه با خدا را محکم تر کنیم
در بخش دوم برنامه گفتگویی با دکتر عطاءالله رفیعی آتانی محقق، پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه پخش شد.
دکتر رفیعی در تبیین شناخت ما از جامعه غربی گفت: جامعه غربی رابطه خود را با ماوراء طبیعت (معنوی) کمرنگ و بعضا قطع کرده است و جامعه در بین آنها موجودین جدی ندارد و فرد جایگزین آن شده است. از طرفی نگاه آنها به طبیعت بهره کشی صرف است و هویت و اصالتی برای طبیعت قائل نیستند لذا از هیچ بهره کشی ای از آن کوتاهی نمی کنند. لذا این انسان رها شده از معنویت و فردگرا به صورت طبیعی فقط اهداف مادی برایش مهم خواهد بود که در عرصه مصرف به لذت طلبی و در عرصه تولید به صورت سود طلبی. لذا تمام عرصه های زندگی برای او بنگاه اقتصادی خواهد شد. در چنین جامعه ای بازار بهترین جا برای فرد است چرا که می تواند فردیت خود را بیشتر به نمایش بگذارد.
این محقق کشور در ادامه درباره ماهیت فرهنگی جوامع انسانی توضیح داد: جوامع بشری دستاوردهایی داشته که از برخی از آنها نمی توان گذشت مثل پیشرفت های علمی که جلوگاه اهمیت دادن بشر به عقل است. یا پیشرفت های اقتصادی و یا نظمی که در زندگی بشر حاکم شده است. در جوامع غیر غربی محصولات خیلی برجسته شدند و همین باعث شد تا در بدست آوردن آن تلاش زیادی شود. شاید بهترین تعریف تهاجم فرهنگی این باشد که ما برای کسب ثمرات و محصولات شیرین غرب، نتایج استفاده از آن محصولات را هم با خود به جامعه آوردیم که فردگرایی نیز از آن جمله است. یعنی تمایل به فردیت مثل تنها سفر کردن، تنها غذا خوردن و امثالهم زیاد شد در بین ما به طوریکه بعضا حتی ارزشهای دینی هم در جهت تایید این مسائل استفاده شد لذا ثمرات مثبت غرب، مورد استقبال ما بود اما لازمه آن هم که فردگرایی بود اتفاق افتاد.
رفیعی استاد حوزه و دانشگاه در بیان راهکار بازگشت به فرهنگ خود افزود: آنچه که مهم است باید بدانیم پیشرفت در کنار استفاده از محصولات غربی، فقط با استفاده از فرهنگ غرب رخ نمی دهد و باید محصولاتی مثل پیشرفت های علمی، اجتماعی و غیره را از فرهنگ دینی و انقلابی خود برگیریم. بنابراین باید در این مسیر فرهنگ خودی را بر عرصه های زندگی حاکم کنیم. و باید برخلاف غرب رابطه با خدا را محکم تر کنیم تا از معنویت بریده نباشیم (بتوانیم به درک درستی از طبیعت و محیط و فطرتمان برسیم.
گفتنی است «مصیر» برنامه ای با موضوعات اجتماعی است که دوشنبه ها ساعت ۲۳ بصورت زنده از شبکه یک سیما پخش می شود.