عقل فعال می‌فهمد که موجودیتش دست خودش نیست

به گزارش خبرنگار مهر، یازدهمین پیش نشست همایش حکیم طهران با عنوان «مواجهه آقا علی مدرس (حکیم موسس) با جریان فلسفی غرب» امروز با حضور کریم مجتهدی، آیت‌الله غلامرضا فیاضی و آیت‌الله عابدی شاهرودی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

آیت‌الله فیاضی در این مراسم طی سخنانی گفت: انسان امتیاز برتری نسبت به سایر موجودات دارد و آن عقل است که گاهی از آن با عنوان فطرت الهی یاد شده است. در واقع عقل، انسان را نسبت به سایر موجودات ممتاز می‌کند. حال این فطرت الهی ساحت‌های مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به نگرش، بینش و رفتار اشاره کرد.

وی ادامه داد: انسان از طریق فطرت الهی می تواند به معارفی دست پیدا کند که هیچ موجودی امکان دست پیدا کردن به آن را ندارد. رسول اکرم(ص) در معراج به مرتبه‌ای رسیدند که جبرئیل از آن بازماند و گفت من توانایی رفتن به این مرحله را ندارم.

وی با اشاره به آیاتی از قرآن کریم گفت: خداوند در قرآن نیز می‌فرماید: ما در انسان بهترین ظرفیت را آفریدیم و بالاترین سرمایه که همان عقل است را به او دادیم. در قرآن و روایات آمده است که عقل یک ساحت ندارد. عقل زنده و فعال که همان فطرت الهی است دارای ساحت‌های گوناگون است. در ما گرایشاتی وجود دارد که در موجودات دیگر نیست به طور مثال در انسان گرایش ایثار وجود دارد که از آن لذت می‌برد.

آیت‌الله فیاضی همچنین گفت: خداوند فطرت الهی را در انسان قرار داده و اگر این فطرت فعال باشد از آن به عنوان عقل یاد می‌کنیم. تمام حقیقت انسان همان روحش است که در عالم دیگر متناسب با آن مرکب دیگری در اختیار انسان قرار می‌گیرد.

وی افزود: عقل می‌فهمد که موجودیتش دست خودش نیست و فرد دیگری آن را آفریده است. اگر عقل انسان فعال باشد می داند که خالق او فرد دیگری است. کار گوساله پرستان زیر سوال است چون خدای انسان نمی تواند از او کمتر باشد.

وی همچنین گفت: عمل به قوانین الهی در اختیار انسان است و انسان می‌تواند به این قوانین عمل کند یا نکند. اسم این موضوع ولایت تشریعی است اما ولایت تکوینی بدین معنی است که اگر کسی متعهد به احکام بود خدا او را تحت حمایت خویش قرار می‌دهد که این همان ولایت تکوینی است یعنی خدا او را از آنچه باید حفظ شود حفظ می‌کند.

آیت‌الله فیاضی در پایان گفت: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید آنهایی که ایمان آوردند و کارهای نیک انجام دادند بهترین مخلوقات هستند و کسانی که کفر ورزیدند و حاضر نشدند حقایق را بپذیرند بدترین مخلوقند. حال این اختیار انسان است که کدام را انتخاب کند.