خبرگزاری مهر - گروه اجتماعی: در مسیر ۲۷۰ کیلومتری زاهدان به شهر زابل و زهک و مناطق مرزی در میان جاده تابلویی قهوه ای رنگ که روی آن با خط سفید نوشته شده شهر سوخته نظرت را جلب می کند. اما هیچ توضیح یا علامت دیگری روی تابلو حک نشده است. تا اینکه بر اساس نشان تابلو به شهر سوخته می رسید. ورودی این منطقه با جاده اصلی ۲۰ متر فاصله دارد و باید خودرو را در همان کنار جاده پارک کنی تا وارد محل شهر سوخته شوید.
شهر سوخته تاریخی ۶ هزار ساله دارد و علت معروف بودن آن این است که باستان شناسان معتقدند این شهر پیشرفته ترین شهر جهان به شمار می رفته که حتی از شهر "کرت" که سینوهه در کتابش نوشته است هم مترقی تر بوده است.
شگفتی های شهر سوخته
- کشف نخستین چشم مصنوعی متعلق به ۴۸۰۰ سال پیش در شهر سوخته
- کشف کهن ترین جراحی مغز در شهر سوخته
- خط کش ۵ هزار ساله در شهر سوخته
- کشف قدیمی ترین تخته نرد جهان در شهر سوخته
- کشف خانه ی معمولی با چند اتاق خواب و اتاق نشیمن
- کشف چکش مفرغی- مسی -سوزن
- کشف کاسه های مرمری
- کشف شهرکهای مسکونی و ساختمانهای همگانی همچون آپارتمان
- کشف بذر خربزه - حبوبات - ماهی خشک کرده -برنج برای خوراکی-بذر زیره ی کرمانی
- کشف دکمه- تبر -بند کفش-قلاب- شانه ی سر
- کشف تاس بازی
البته تنها اشیاء نشان دهنده اهمیت شهر سوخته نیستند و در کشفیات باستان شناسی مواردی یافت شده که غیرقابل باور است و نیاز به مطالعه دارد. جدای از نشانه هایی از عمل جراحی مغز یا ساخت چشم مصنوعی نخستین انیمیشن جهان هم در شهر سوخته یافت شده که «حركت بز به سوی درخت و تغذیه او از برگ درختان در ۵ حركت مصور شده است.»
همچنین قبرستان شهر سوخته كه به طور تصادفي در سال ۱۹۷۲ ميلادي توسط باستان شناسان شناسايي شد، در بخش جنوب غربي تپه واقع گردیده است. قبور موجود در اين گورستان را حدود ۲۰۰۰۰ قبر تخمين زده اند. شهر سوخته مرکز بسياری از فعاليت های صنعتی و هنری بوده، در فصل ششم کاوش در شهر سوخته نمونه های جالب و بديعی از زيورآلات به دست آمد.
به گزارش خبرنگار مهر، بر مبنای یافته های باستان شناسان شهر سوخته ۱۵۱ هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می دهد که این شهر دارای پنج بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته، بخش های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند. هشتاد هکتار شهر سوخته بخش مسکونی بوده است.
تحقیقات نشان داده که این محوطه بر خلاف اکنون که محیط زیست کاملاً بیابانی دارد و فقط درختان گز در آنجا دیده می شود، در پنج هزار سال قبل از میلاد منطقه ای سبز و خرم با پوشش گیاهی متنوع و بسیار مطلوب بوده و درختان بید مجنون، افرا و سپیدار در آنجا فراوان وجود داشته است. در آن دوران نیز این منطقه بسیار گرم بوده، اما آب رودخانه هیرمند و شعباتش به خوبی زمین های کشاورزی شهر سوخته را سیراب می کرده است.
تیرماه ۱۳۹۳ شهر سوخته در یونسکو ثبت شد
اما با تلاش میراث فرهنگی و گردشگری در تیرماه ۱۳۹۳ شهر سوخته بعنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شد و بعنوان هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو محسوب می شود.
بدون بلیت و نظارت وارد شهر سوخته شوید!
به گزارش خبرنگار مهر، ورودی شهر سوخته همانند سایر فضاهای فرهنگی تاریخی دارای بخش نگهبانی، حفاظت فیزیکی و تهیه بلیت است اما هیچ یک از این اتاق ها فعال نبود و می توانستید بدون دریافت بلیت و نظارت وارد منطقه تاریخی شوید. هرچند که ۳ دوربین مدار بسته هم در محل ورودی نصب شده بود.
آغاز حفاری شهر سوخته
پس از ورود به منطقه شهر سوخته از پله های چوبی بالا رفته و وارد نخستین بناهای شهر می شویم. مسافران و گردشگران دیگری هم بودند اما تعداد تمام بازدید کنندگان به ۶ نفر نمی رسید! در یکی از راهروهای شنی با تخته سنگ کوچک و تابلو نوشته ای اعلام شده بود که ورود ممنوع است اما می توانستید وارد شوید. پس از طی مسافتی ۳۰۰ متری روی بخشی از تپه های شهر سوخته افرادی در حال حفر زمین بودند که با نزدیک شدن به منطقه حفاری مسئول حفاری اعلام کرد که از منطقه خارج شوید.
در این مدت کوتاه با گپ و گفتی با کارگران متوجه شدیم که ۲۵ روز است کار حفاری آغاز شده و کارگران با دریافت روزانه ۳۰ هزار تومان حفاری می کنند. در میان آنها ۲ کارشناس زن و یک کارشناس مرد بود که تنها از روپوش سفید و دفترچه ای که در دست داشتند عنوان کارشناس را به آنها منتصب کردیم چرا که اجازه گفتگو یا مصاحبه نداشتیم.
در میان حفاری های انجام شده کارگران می گفتند تنها کوزه های شکسته از دل خاک بیرون می آیند و چیز قابل توجهی پیدا نکرده ایم. نزدیکی ما به تیم حفاری آنقدر بود که می توانستیم کوزه ها و تکه های سفال را ببینیم. هرچند که به سرعت از منطقه خارج شدیم اما عدم حافظت از تیم حفاری در منطقه و امکان تردد و ورود و خروج افراد جای تامل داشت. این در حالی است که شهر سوخته را می توان به عنوان مهمترین کشف بشر در تاریخ تمدن بشری عنوان کرد و حفاظت و به ویژه نظارت بر کار حفاری بسیار اهمیت دارد.
------------------------
گزارش و عکس از سید هادی کسایی زاده