خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: چندی است شماری از کشورهای اروپایی شاهد برخی رویدادهای ضد اسلامی هستند که در برخی موارد منجر به پاره ای ناآرامی ها در این کشورها شده است. یکی از کشورهایی که با این رویداد دست و پنجه نرم می کند آلمان است.
شهرهای مختلف آلمان مدتی است صحنه برگزاری تظاهرات ضد اسلامی است که بعضا با واکنش های مختلفی از سوی مقامات و مردم روبرو شده است. در این اثنا اصطلاحی بر سر زبانها افتاد که خیلی زود توانست برخی را نیز با خود همراه سازد «پگیدا»!
اگر بخواهیم ریشه و معنی «پگیدا» را بررسی کنیم این بدست می آید که «اروپایی‌های وطن‌پرست علیه اسلامی کردن مغرب زمین» نام کامل جنبشی شهروندی موسوم به «پگیدا » است که از اکتبر ۲۰۱۴ میلادی در شهر درسدن آلمان به راه افتاده است.
از زمان تاسیس این جنبش هر هفته روزهای دوشنبه راهپیمایی‌های «پگیدا» طبق سنت تظاهرات پیش از وحدت دو آلمان، با شعار «ما مردم هستیم» برگزار می‌شود.
درسدن مرکز اصلی فعالیت پگیدا
با شنیدن اینکه بیشتر تظاهرات های پگیدا در شهر درسدن روی می دهد این سوال پیش می آید که چرا درسدن؟
شهر درسدن مرکز ایالت زاکسن، در شرق آلمان با جمعیتی بالغ بر ۵۳۰ هزار نفر است. این شهر تعداد مهاجرانی که از کشورهای مسلمان آمده‌اند، حدود ۲۵ هزار نفر می‌شود. جمعیت ایالت زاکسن بالغ بر ۴ میلیون و ۵۰ هزار نفر است و از این میزان دو و نیم درصد خارجی و حدود نیم درصد مسلمان هستند.
طبق گزارش اداره نظارت بر قانون اساسی آلمان، در کل این ایالت ۱۰۰ نفر سلفی فعالیت می‌کنند. این ایالت دارای رشد جمعیتی منفی است و در۳۰ سال گذشته کاهشی یک میلیون نفری داشته است. طبق پیش‌بینی‌ها، این روند کاهشی ادامه خواهد یافت. لذا درسدن از جمله مناطقی در آلمان است که تعداد مسلمانان در آنجا اندک است.
اولین تظاهرات پگیدا به ابتکار «لوتس باخمن» با یک فراخوان «فیس‌بوکی» و با شرکت ۵۰۰ نفر برگزار شد. هدف برگزارکنندگان جلب توجه به سیاست‌های غلط مهاجرت و پناهندگی عنوان کردند. مطالبات اولیه پگیدا در قبال سیاست مهاجرت در آلمان بود.
پگیدا به تدریج توانست افراد بیشتری را جذب کند تا آنجا که در ۱۵ دسامبر حدود ۱۵ هزار نفر در تظاهرات آن شرکت کردند.
در حال حاضر نیز بیانیه‌های پگیدا برای جلب نظر طیف وسیع‌تری تنظیم می‌شوند و تلاش بر این است که در شعارها، شائبه نژاد‌پرستی پیش نیاید. هشدار درباره «نفوذ بنیادگرایی مذهبی در فرهنگ مسیحی-یهودی مغرب زمین» و «سوءاستفاده از پناهندگی» از محورهای فکری پگیدا هستند.
مخالفان برگزاری تظاهرات جنبش پگیدا پلاکاردهایی طراحی کرده اند با این مضمون: «رنگارنگ نه قهوه‌ای»، قهوه‌ای در ادبیات سیاسی آلمان رنگی نمادین برای گروه‌های راست افراطی است.
مواضع پگیدا چیست؟
مواصع رسمی پگیدا در ماه دسامبر ۲۰۱۴ در ۱۹ ماده اعلام شد. از جمله بندهای آن عبارتند از: درج الزام به همپیوندی در قانون اساسی، سکونت غیرمتمرکز آوارگان جنگی و پرهیز از کمپ‌های پناهندگی خلاف شان انسان، حمایت بهتر از پناهندگان به کمک مددکاران اجتماعی، تسریع رسیدگی به درخواست پناهندگی، جلوگیری از شکل‌گیری جامعه موازی، دادگاه موازی که گفته می شود از قوانین اسلامی به شمار می آید.
«لوتس باخمن» مبتکر جنبش پگیدا در گفتگو با نیویورک تایمز اعلام کرد که مخالفتی با جنگ زده‌ها، اسلام و خارجی‌ها ندارد، بلکه مخالفت او تنها در مقابل پناهندگان اقتصادی است که از سیستم خدمات اجتماعی آلمان سوءاستفاده می‌کنند.
باخمن در یکی از تظاهرات ها و در بخشی از سخنرانی خود به بازنشستگان فقیری اشاره کرد که در خانه‌های بدون سیستم گرمایش زندگی می‌کنند و چیزی برای خوردن ندارند در حالی که متقاضیان پناهندگی در اقامتگاه‌های لوکس بسر می‌برند.
جایگاه سیاسی-اجتماعی پگیدا
ارزیابی پژوهش‌گران سیاسی و اجتماعی در باره جایگاه پگیدا در سیاست آلمان تفاوت های زیادی با یکدیگر دارد. برخی از ناظران، این گروه را جزء طیف پوپولیست‌های راست تا راست افراطی می‌دانند و گروهی دیگر آنها را در طیف راست محافظه‌کار قرار می‌دهند.
«دانیلو استا روستا» از دفتر فرهنگی ایالت زاکسن معتقد است: ما شاهد حضور اقشار طبقه متوسط، صاحبان بنگاه‌های کوچک اقتصادی، اقشار کم‌درآمد و به میزان زیادی هواداران فوتبال در گردهمایی‌های پگیدا هستیم.
از سوی دیگر «یوهانس کیس» پژوهشگر در دانشگاه لایپزیک مدعی است: پگیدا مسائلی را عنوان می‌کند که بسیاری با آن موافقند ولی از بیان آنها هراس دارند.
کیس معتقد است: با اینکه سازمان‌دهندگان این جریان و حامیان‌شان، خود را راست افراطی نمی‌دانند اما دیدگاه‌شان دست راستی و به همین دلیل ضد دمکراتیک و نسبت به بعضی از اقلیت‌ها تحقیرآمیز است.
آنها نظراتی را عنوان می‌کنند که ریشه در پیش‌داوری‌ها دارند و این حرکت موجی از رفتارهای ضد دمکراتیک را به راه انداخته است.
«الکساندر هویسلر» جامعه شناس نیز بر این عقیده است که این جریان گروهی از شهروندان عصبانی دارای جهت‌گیری راست هستند که با طیفی از فعالان، دست‌راستی تا هولیگان‌ها (ارازل و اوباش) پیوند خورده است.
از سوی دیگر «هایو فونکه» جامعه شناس معتقد است: این تظاهرات جهت‌گیری رادیکالیستی، پوپولیستی و ناسیونالیستی دست راستی دارد. اما اکثریت تظاهرکنندگان با وجود حضور نئونازی‌ها در این صفوف، دست راستی نیستند.
«رسانه های دروغ» یکی از شعارهای ثابت راهپیمایی‌های پگیدا و حمله به سیاستمداران احزاب مردمی آلمان است.
پگیدا و سیاست آلمان
پدیده پگیدا تاثیری راست‌گرایانه بر گفتمان سیاسی آلمان داشته است. مثلا عنوان یک میزگرد رادیویی در روز دوشنبه ۱۵ دسامبر این بود: اسلام چقدر برای آلمان قابل تحمل است؟، تظاهرکنندگان این گونه بحث‌ها را تائیدی بر اهمیت خواست‌‌های خود می دانند اما در واقع، عنوان این میزگرد در چنین شرایطی می‌توانست چیز دیگری باشد: «پگیدا چقدر برای آلمان قابل تحمل است؟»
ظاهرا ظهور «پگیدا» فضای سیاسی خاصی را به وجود آورده و زمینه مناسبی برای دست‌راستی‌های تندرو فراهم کرده چرا که در هفته‌های اخیر، یک مجموعه مسکونی پناهندگان در اطراف نورنبرگ و چادرهای یک کمپ پناهندگی در هانوفر به آتش کشیده شده‌اند.
واکنش سیاستمداران آلمان به اعتراض شهروندان خشمگین مانند همیشه است: ناتوان و بدون برنامه. وزیر کشور ایالت زاکسن قصد دارد یک واحد ویژه پلیس برای مبارزه با متقاضیان پناهندگی تشکیل دهد که مرتکب جرایم شده‌اند و این در حالی‌ست که آنها مجرم‌تر از آلمانی‌ها نیستند.
پیشنهاد دیگری هم از طرف محافظه‌کاران سوسیال‌مسیحی بایرن مطرح شد که مهاجران برای اثبات همپیوندی با جامعه میزبان، باید در خانه‌هایشان هم آلمانی حرف بزنند. این پیشنهاد به سرعت دستمایه جوک و طنز عمومی شد.
با توجه به اینکه «پگیدا» اسلام هراسی را در قالب مخالفت با مهاجران مسلمان دنبال می کند حمایت از آنها در راستای روی کار آمدن احزاب راست ارزیابی می شود. از سوی دیگر به رغم برخی مخالفتهای صورت گرفته از سوی مقامات آلمان از جمله صدراعظم این کشور آنگلا مرکل اما تداوم آن گرچه می تواند بهره های سیاسی داشته باشد اما در میان مدت و بلند مدت می تواند به بازتولید نفرت نسبت به مسلمانان و اقدامات خشن منجر شود.