به گزارش خبرگزاری مهر، عصر روز شنبه 27 دی در سومین برنامه «10 روز با عکاسان ایران» که به انجمن عکاسان خانه تئاتر اختصاص داشت، ایرج راد مدیرعامل خانه تئاتر مهمان عکاسان شد. او در سخنانی کوتاه گفت: خیلی خوشحالم که نمایشگاه عکسی در خانه هنرمندان به همت دوستان عکاس برپا شده است. در جایی که نمایشگاه عکس است سخن گفتن بیهوده است. عکس‌ها خودشان حرف می‌زنند، گویا هستند و نگاهی از دید هنرمند عکاس و احساس آن در لحظه‌ای که ثبت کرده است، به ما ارایه می‌دهد.
او عکس را تصویر زنده‌ای دانست که خلاف ایستایی موجود در آن در واقعیت با ما حرف می‌زند، سخن می‌گوید و از درون، احساس و عواطفشان می‌گوید، به اضافه آنکه ما بسیاری از مسایل را در یک عکس می‌توانیم ببینیم.
عکس برای هنرمندان تئاتر بسیار عزیز است
راد همچنین درباره اطلاعاتی که یک عکس بیان می‌کند، یادآور شد: مسایل اجتماعی، فرهنگی، تاریخ ادبیات، وضعیت اقتصادی، هیجانات، نگاه‌ها، روحیات، خلقیات، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و همه این موضوع‌ها در عکس نهفته است. در صورتی که در تصاویری مثل فیلم، ما چنین چیزی را نمی‌بینیم. در عکاسی یک لحظه را فریز می‌کنیم. در حقیقت آن فریز، فریز یخ‌زده نیست بلکه فریز پر از روح است و این همان چیزی است که نمی‌توانیم در تصویر متحرک ببینیم چون تمام لحظات آن گذرا هستند.
این هنرمند درباره جایگاه عکس نزد تئاتری‌ها اظهار کرد: عکس ارتباط بسیار تنگاتنگ و نزدیکی را به ما می‌دهد و برای همه هنرمندان تئاتر، عکس خیلی عزیز است چون عکس تنها چیزی است که از لحظات، زحمات، عشق و تمرینات سخت ارایه می دهد و برایشان به یادگار می‌ماند. وقتی تئاتری‌ها آلبوم را ورق می‌زنند، گذشته خود را نگاه می‌کنند، در عکس‌ها غوطه‌ور می‌شوند و یک نوستالژی بسیار خاص برایشان روی می‌دهد. بنابراین جایگاه عکس بسیار ویژه است.
راد در پایان برای تداوم کار عکاسان تئاتر اظهار امیدواری کرد و افزود: در تمام دورانی که عکاسی بوجود آمده و همچنان رو به پیشرفت بوده است، با احترام به آن نگاه می‌شود. عکاسی فقط زدن یک کلید و ثبت یک تصویر نیست. عکاسی هنر هنرمندی است که پشت دوربین قرار می‌گیرد و حرفی برای گفتن دارد. ما از طریق عکس حرف او را کاملا می‌فهمیم و با آن ارتباط برقرار می‌کنیم. خوشحالم انجمن عکاسان خانه تئاتر فعال و دایما در پی برگزاری نمایشگاه‌های مختلفی است. آنها لحظات تاریخی تئاتر را ثبت می‌کنند و در جاهای مختلف به نمایش می‌گذارند. همه تلاشی که این بزرگواران هنرمند انجام می‌دهند قابل ستایش است. امیدوارم روز به روز توانمندی بیشتری را در حوزه عکس پیدا و لحظات ماندگار را همچنان ماندگارتر کنیم.
عکاسی تئاتر شاخه ای از عکاسی پرفورمنس است
در ادامه، شهاب الدین عادل عکاس و پژوهشگر درباره عکاسی تئاتر سخنرانی کرد و گفت: تئاتر در همه جا تعیین کننده، مهم و در سطوح آکادمیک در خارج از کشور با اهمیت است ولی در ایران توجه کمتری به آن شده است. عکاسی تئاتر شاخه‌ای از عکاسی پرفورمنس است. در گذشته، در عکاسی تئاتر بیشتر به ما فضا معرفی می‌کردند تا چهره بازیگران و این درحالی است که تاکید سینما روی تبلیغات بازیگران است و شما معمولا در عکس‌های سینمایی پرتره می‌بینید. درحالی که در تئاتر کمتر پرتره می‌بینید. عکس تئاتر با پرسوناژهای بیشتری است.
او تصریح کرد: در اینجا وقتی از عکاسی تئاتر صحبت می‌کنیم، بیشتر بحثمان در مورد محیط‌های بسته است. عکاسی تئاتر در مقایسه با عکاسی سینما دشوارتر است. البته به طور کلی، تئاتر کار دشواری است و مدت‌ها کارگردان روی متون نمایشی کار می‌کند و گروه روخوانی می‌کنند، تازه ممکن است نمایش اجرا شود یا نشود. وقتی هم که مشخص شد، نمایش اجرا می‌شود مراحل تجزیه و تحلیل نمایش، طراحی لباس و صحنه باید صورت بگیرد تا نمایش روی صحنه بیاید. در هر اجرایی ممکن است اتفاق یا کنشی روی دهد. هر اجرا می‌تواند نسبت به اجرای قبل متفاوت باشد.
او از حمید سمندریان کارگردان شناخته شده تئاتر یاد کرد و ادامه داد: هنگامی که ایشان نمایش «ازدواج آقای می‌سی‌سی‌پی» را کار می‌کرد، من به عنوان یک داوطلب خواستم از این کار عکس بگیرم با آن که خودشان عکاس داشتند. وقتی به سر صحنه رفتم، دیدم که چقدر زحمت کشیده می‌شود و به همین دلیل است که مشکلات کار تئاتری‌ها را درک می‌کنم.
او درباره سختی‌های عکاسی تئاتر گفت: از آنجایی که تئاتر کار پیچیده‌ای است از وقتی که متنی انتخاب می‌شود تا وقتی به اجرا درآید، کار عکاس نیز بسیار مشکل است زیرا باید در تمامی این مراحل حضور داشته باشد و تمامی این لحظات را ثبت کند. در حقیقت مانند پوشه‌ای می‌شود که هر بار یک هنرمند تئاتر، عکسی از خودش را دید، لذت ببرد و به یاد آن روزها بیفتد. به نوعی یک نوستالژی خواهد شد.
عادل ادامه داد: نوع تئاتر در جهان معاصر با وجود امکانات صحنه، فرم و ابزار جدیدی که از طریق جریانات مولتیمدیا به صحنه تئاتر وارد شده‌اند، اگر چه به مقدار زیادی ساختار و محتوا را دور کرده اما این امکانات باعث شده است که عکاس بتواند بهتر کار کند. بسیار پیش آمده است عکس‌هایی که از صحنه تئاتر گرفته شده نمی‌توان عکس تئاتر به معنای کلاسیکش دانست اما به هر حال عکس صحنه هستند و فرم توانسته جایگزین محتوا شود.
او درباره شرایطی که منجر به بهتر شدن عکس‌های تئاتر می‌شود، اظهار کرد: درام، تنها گونه ادبیاتی است که خودش را با حرکت از دیگر گونه‌های ادبیات جدا می‌کند و مهمترین عنصر درام، کنش حرکتی است. اگر کنش حرکتی با دقت و زیبایی روی صحنه خلق شود، زمینه بسیار خوبی را برای گرفتن عکس فراهم می‌آورد. این کنش حرکتی نه فقط در فیزیک حرکت بلکه در میمیک چهره و در بیان بازیگر بسیار تعیین کننده است. در واقع هر زمانی در بیان می‌تواند فرمی جدید خلق کند. در سینما معمولا لوکیشن‌ها بسیار متنوع است اما در تئاتر صحنه محدود است و این محدودیت باعث می‌شود، میزان مانور عکاس محدود باشد. موقعی که تئاتر اجرای اصلی دارد، از نورهای اضافی فلاش نباید استفاده شود بلکه با استفاده از دوربین‌های با رزولوشن بالا از فاصله‌های دور باید عکاسی کنند.
عکاسی تئاتر به سمت فرم گرایش پیدا کرده است
عادل همچنین به نقدی درباره عکس‌های تئاتر اشاره کرد و متذکر شد: به طورکلی عکس‌های تئاتر به فرم گرایش پیدا کرده‌اند. عکسی که با دوربین نگاتیو گرفته می‌شد به واقعیت نزدیک‌تر بود. الان رزولیشن دوربین‌های عکاسی آنقدر بالاست که گاهی یک تصنع ایجاد و ما را از صحنه واقعی تئاتر جدا می‌کند. از آن مهم‌تر امکانات صحنه آن قدر توسعه پیدا کرده و آن قدر گرایش جوانان در حوزه تئاتر به سمت فرم رفته که متن به عنوان مهمترین عنصر هنر نمایش کمتر در حوزه ثبت عکس قرار می‌گیرد. با این حال تئاتری که اجرا می‌شود باید ثبت شود و تنها عنصری که می‌تواند این را ثبت کند، تصویر عکاسی است. شیوه‌های نورپردازی از دیرباز به گونه‌ای بوده که صحنه تئاتر را به یک فضای پرکنتراست برای عکاس تبدیل می‌کند.
او صحبت‌هایش را این گونه به پایان برد: در طول تاریخ، تئاتر به سمت شیوه‌های نور پردازی پر کنتراست و در واقع شیوه‌هایی که به آنها نورهای موضعی می‌گویند، رفته است. به دلیل آن که فضای صحنه باید تقسیم شود و ممکن است به طور همزمان اتفاقات متعددی روی صحنه رخ دهد و این امکان برای عکاس تئاتر فراهم می‌شود که جای جای صحنه را ثبت و تنوع ایجاد کند. طول، عرض و عمق صحنه بسیار تعیین کننده است برای اینکه عکاس بتواند از آن فضا استفاده کند، طراحی لباس، طراحی صحنه، نوع گریم و نوع نورپردازی نیز تاثیرگذار است. تماشگران تئاتر احساس می‌کنند زندگیشان را در نمایش می‌بینند حتی در پیچیده‌ترین فرم‌های تئاتری خیلی خیلی مدرن یا پست مدرن به دلیل حیات زنده تئاتر، حضور و علاقه مردم به تئاتر چیزی نبوده است که کم شود. عکاسان تئاتر می‌توانند بخشی از زندگی روی صحنه را پیش از این که وارد صحنه شوند و در جایگاه تماشاگران قرار بگیرند، برای ما نشان دهند.
سخنرانی محسن راستانی در آخرین روز از «10 روز با عکاسان ایران»
محسن راستانی که سه قطعه از کتاب «زمان سخت» او در مراسم افتتاحیه سومین برنامه «10 روز با عکاسان ایران» خریداری شد، 29 دی در خانه هنرمندان سخنرانی می‌کند.
برنامه «10 روز با عکاسان ایران» در آخرین روز برگزاری نشست‌های خود میزبان انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس است. در نوبت صبح که دوشنبه 29 دی در خانه هنرمندان برگزار می‌شود، محمد غفوری از ساعت 10:30 تا 12:30 کارگاه «عکاسی مستند» برگزار می‌کند و در نوبت ظهر هم از ساعت 13:30 تا 15:30 کارگاه علی فاطمی با موضوع «مدیریت رنگ در عکاسی و چاپ» برپا می‌شود.
در ادامه از ساعت 15:30 تا 17:30 پانل «عکاسان جوان و عرصه دفاع مقدس» با کارشناسی فرهاد سلیمانی و حضور حسین بهرامی، حسن قائدی، سعید فرجی و فاطمه بهبودی برگزار می‌شود.
در بخش پایانی هم از ساعت 18:30 تا 20 محسن راستانی، عکاس شناخته شده ایرانی به این پرسش پاسخ می‌دهد که «چگونه یک مجموعه عکس شکل می‌گیرد؟»
سومین دوره «10 روز با عکاسان ایران» با دبیری ابراهیم صافی از 21 تا 30 دی سال 93 در خانه هنرمندان ایران به نشانی خيابان طا‌لقاني، خيابان موسوي شمالي (فرصت)، ضلع جنوبی باغ هنر برپاست.