به گزارش خبرنگار مهر، استان زنجان به عنوان يكي از استان‌های كشورمان در سال ۹۲ به دلايلی با بحث كاهش تولید عسل مواجه شده بود و امسال نيز با توجه به وضعيت آب و هوا اين چنين بر میآيد كه با كاهش تولید عسل و تلفات زياد زنبور عسل مواجه شويم.
عسل همان چيزي است كه وقتی قرار مي‌شود زندگي مشتركی آغاز شود عروس و داماد با آن دهان يكديگر را شيرين میكنند و مردم از آن به عنوان یک ماده غذایی شیرین و مقوی کام مردم را شیرین می کند مشکلاتش باعث تلخ کامی برخی فعالانش شده است.
در كشورمان به دليل وجود اقليم چهار فصل مطلوبترين شرايط نگهداري و پرورش زنبور عسل را شاهد هستيم. سال ۹۲ در كشور ۶ ميليون و ۶۴۴ هزار و ۱۱۴ کلنی زنبور عسل كه شامل ۳۱۸ هزار و ۲۱ كلني بومي و ۶ ميليون و ۳۲۶ هزار و ۹۳ كلني مدرن میشود وجود داشت. كه اين تعداد در مجموع منجر به توليد ۷۴ ميليون و ۶۷۶ هزار و ۷۸۰ كيلوگرم عسل كه شامل ۱ ميليون ۸۰۲ هزار و ۷۶ كيلوگرم از كلني‌های بومي و ۷۲ ميليون ۸۷۴ هزار و ۷۰۵ كيلوگرم از كلني‌های مدرن میشود.
كشورمان رتبه هشتم جهان را در توليد عسل از آن خود كرده و ميانگين توليد هر کندو حدوداً ۲. ۱۱ کيلوگرم عسل است؛ در اين ميان توانسته است زمينه اشتغال مناسبی برای حداقل۷۵۰ هزار نفر زنبوردار را فراهم کند.
مدير امور طيور، زنبور عسل و کرم ابريشم استان زنجان در گفتگو با خبرنگار مهر با بيان اينكه زنبور عسل علاوه بر توليد عسل، قابليت توليد محصولات متنوع ديگري را نيز دارد، مي‌گويد: از جمله موم، بره موم، ژل رويال، زهر و ... از تنوع محصولات عسل محسوب میشود که هر کدام از اين محصولات در صنايع گوناگون همچون داروسازي، آرايشی، شمع سازی، نساجی، کاغذسازي و غيره به عنوان ماده اوليه مورد استفاده قرار میگيرد.
سيد محمد علي صادقي می افزاید: زنبور عسل در توليد محصولات کشاورزی و پايداري پوشش گياهي و احياء محيط زيست نقش بسيار تعيين کننده‌اي دارد، به طوري که سهم بزرگی از توليدات مختلف گياهي و حتی محصولات دامی به طور مستقيم يا غير مستقيم به فعاليت اين حشره مفيد وابسته است.
وي با اشاره به اينكه زنبور عسل از طرف ديگر با اشتغال زايی در بخش‌هاي مربوط به توليد ابزار آلات زنبورداری، بسته بندي، آج موم و توليد و تکثير ملکه نقش مفيد خود را در اقتصاد کشور ايفا میکند، تاكيد مي‌كند: عسل به عنوان ماده غذايی طبيعی و شگفت انگيز در حفظ سلامت جامعه و نسل‌های آينده نقش بسيار با اهميتي دارد که در قرآن نيز به آن اشاره شده است( خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد: عسل يكی از غذاهايی است كه شفا دهنده براي مردم است).
مدير امور طيور، زنبور عسل و کرم ابريشم ادامه میدهد: قابليت تکثير و زاد و ولد بالاي اين حشره که روزانه بين ۱۰۰۰ تا ۱۵ هزار تخم بارور میگذارد به عنوان يکي ديگر از مزيت‌های اين صنعت محسوب میشود. به عبارتی، پرورش دهندگان در صورت رعايت همه اصول فني میتوانند از کلنیهاي پر جمعيتی برخوردار باشند که در نتيجه باعث ارتقا توليد کمي و کيفی محصولات مي‌شود.
استان زنجان نقطه مطلوب در زمینه تولید عسل طبیعی
صادقی با بيان اينكه استان زنجان يكي از مناطقي است كه داراي دو نوع آب و هوا است اضافه مي‌كند: اين دو منطقه شامل منطقه طارم كه داراي آب و هواي گرم و معتدل است و در زمستان براي پرورش زنبور عسل مناسب است و مابقي مناطق استان كه جهت پرورش زنبور و توليد عسل در طول سال از آن استفاده میشود.
وي با اشاره به آمار وضعيت زنبور عسل استان در سال ۱۳۹۲ عنوان مي‌كند: استان زنجان در سال۹۲، ۹۴ هزار و ۹۳۵ كندو كلنی داشته كه از اين تعداد ۹۳ هزار و ۳۱۲ كندو مدرن و هزار و ۷۲۳ كندو بومی بوده‌اند.
صادقی یادآور می شود: ميزان توليد عسل در سال ۹۲ در مجموع ۶۵۳ هزار و ۷۲۷ كيلوگرم شامل ۶۳۶ هزار و ۹۹۱ كيلوگرم عسل از كندو مدرن و ۶ هزار و ۷۳۶ كيلوگرم عسل از كندو بومی بوده است. ميزان توليد عسل نيز ۷.۹۵ كيلوگرم در كندو مدرن و ۳.۵۷ كيلوگرم در كندو بومي را نشان مي‌دهد.
وی با اشاره به ميزان توليد عسل در شهرستان‌ها مي‌افزايد: در سال ۹۲ شهرستان زنجان موفق به توليد ۲۱۰ تن، شهرستان ابهر ۱۲۱ تن، شهرستان ماهنشان ۱۱۸ تن، شهرستان خدابنده ۹۳ تن، شهرستان طارم ۷۰ تن، شهرستان خرمدره ۴۵ تن، شهرستان ايجرود ۴۵ تن شده‌اند.
مدير امور طيور، زنبور عسل و کرم ابريشم با اشاره به وضعيت توليد عسل در سال ۹۳ میگويد: در سال جاري ( ۱۳۹۳ ) به دلايل مختلف از جمله تجربه زمستان نامناسب، سمپاشي‌هاي غير اصولی، تغذيه نامناسب کلنیها، شرايط نامناسب جوی در فصول شهد و گرده، استفاده از داروهاي غير استاندارد و قاچاق و ... ميزان توليد عسل با کاهش ۲۰ تا ۶۰ درصدي مواجه بوده و موجب ضرر و زيان زنبورداران استان شده است.
صادقی با بيان اينكه نژاد عمده زنبورانی كه در استان استفاده مي‌شود نژاد مدا يا « Meda » و نژادهاي بومی بوده و در سال‌هاي اخير نژادهای اصلاح شده مثل كارنيولا و کارنيکا مورد استفاده قرار گرفته‌اند، مي‌افزايد: زنبورداران استان هم داراي تخصص در زمينه پرورش زنبور عسل هستند و هم داراي تجربه به طوري كه ۱۴۲ نفر از زنبورداران استان داراي تحصيلات فوق ديپلم و بالاتر هستند و مابقي زنبورداران نيز علاوه بر داشتن تجربه عملي در مراكز ترويجی جهاد كشاورزي و فني حرفه‌ای آموزش‌هاي لازم را كسب مي‌كنند .
وی ادامه مي‌دهد: با توجه به اينكه ميزان توليد عسل جوابگوي مصرف هم‌استان نبوده است حدود ۲۵ درصد عسل مصرفی استان از خارج از آن وارد میشود. البته عسل با کيفيت توليدي استان نيز به استان هاي ديگر صادر مي‌شود.
صادقي با بيان اينكه در جهت توسعه صنعت زنبورداري کشور در سال‌های اخير صندوق توسعه زنبورداري کشور تأسيس شده است که سهامداران اصلی آن تعاونیها و اتحاديه‌های تعاونی کشاورزی زنبورداري کل کشور هستند، مي‌افزايد: اين تعاونیها با کمک‌ها و حمايت‌های دولتی توانسته‌اند در مدت کم فعاليت‌ها و تسهيلات قابل ملاحظه‌اي در اختيار اعضا خود قرا دهند. در سال‌هاي اخير سياست دولت درجهت گسترش و توسعه اين صنعت حمايت از تشکل‌هاي زنبورداري بوده و از اين رو در سال‌هاي اخير تسهيلات خوبي نيز به متقاضيان زنبورداري ارائه شده و از طريق بانک‌هاي عامل استان پرداخت شده که خود باعث توسعه و رشد اين صنعت شده است.
وي با بيان اينكه تشکيل نظام توليد خوشه‌اي پرورش زنبور عسل يكي از اقدامات در استان زنجان به شمار مي‌رود، ادامه مي‌دهد: در اين نظام افراد حقيقي يا حقوقي توانمند به عنوان پشتيبان اين صنعت شناسايي شده و تعدادي از زنبورداراني را که به حد اقتصادي کلني زنبور عسل ندارند را تحت پوشش قرار داده‌اند. تاکنون در شهرستان‌هاي زنجان و خدابنده نظام توليد خوشه‌ای پرورش زنبور عسل تشكيل شده است.
مدير امور طيور، زنبور عسل و کرم ابريشم براي سال آينده ايجاد زنجيره‌هاي توليد ( اينتگريشن ) را از اولويت‌ها و ضروريات كار سازمان جهاد کشاورزي عنوان كرد.
صادقی با بيان اينكه برگزاري کلاس‌ها و کارگاه‌هاي آموزشي در سطوح مختلف ابتدايي تا پيشرفته يكي از اقدامات جهادكشاورزي محسوب میشود، بيان مي‌كند: در ۹ ماهه سال جاري و سال گذشته تعداد ۱۸۰۰ نفر از اين آموزش‌ها بهره‌مند شده‌اند.
وي با اشاره به مشكلات زنبورداران مي‌گويد: مسائل و مشکلاتي در سر راه زنبورداران وجود دارد كه به مواردي همچون توسعه فرهنگ گرده افشاني، بيمه کلني‌ها و زنبورداران، مرجع تعيين کيفيت عسل، استاندارد سازی تجهيزات، داروهاي تقلبي و .. باز مي‌گردد كه اميدواريم اين مسائل نيز در سال‌هاي آينده با برنامه‌ريزی منسجم حل شود.
معاون مدیر عامل شرکت تعاونی کشاورزی زنبورداران استان زنجان نيز يكي از افرادي است كه درباه وضعيت زنبورداران اطلاعت مناسبي را دارد.
روح الله محمدی با اشاره به اینکه هم‌اکنون بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ زنبوردار عضو فعال این تعاونی هستند، می‌افزاید: در این تعاونی نام ۹۰۰ زنبوردار ثبت شده است که از این تعداد ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر به صورت تقریبا فعال به زنبورداری مشغول هستند. متاسفانه با توجه به اینکه در جامعه کنونی تبلیغات مناسبی درباره زنبورداری و فواید گرده گل و عسل انجام نشده است اطلاعات مردم نیز کم بوده و تعداد زنبورداران فعال نیز کم است.
عسل طبيعي شكرك میزند
وی با اشاره به اینکه یکی از مواردی که مردم همیشه باید به آن توجه داشته باشند این است که عسل طبیعی شکرک میزند می‌افزاید: متاسفانه مردم اطلاعات چندانی از عسل و فواید آن ندارند. اگر کمی درباره عسل تحقیق کنیم متوجه خواهیم شد که فواید آن بی حد و اندازه است تاجایی که اگر کسی روزانه فقط یک قاشق عسل مصرف کند نسبت به بسیاری بیماری‌ها و شاید همه بیماری‌ها واکسینه شود.
محمدی با بیان اینکه عسل طبیعی مشخصه‌های خاصی را دارد، اضافه میکند: عسل دارای قند احیاء کننده و ساکاروز است. وجود ساکاروز تا ۵ درصد در عسل طبیعی است و اگر درصد ساکاروز زیر ۳ درصد باشد عسل مربوطه بسیار با کیفیت است. میزان قند احیاء کننده در عسل نیز از ۶۵ درصد تا ۸۰ درصد قابل قبول است اما اگر این میزان زیر ۶۵ درصد باشد کیفیت عسل اصلا مناسب نخواهد بود یا به عبارتی فرد عسل را با شیره تولید کرده است.
معاون مدیر عامل شرکت تعاونی کشاورزی زنبورداران استان زنجان تاکید میکند: شهروندان حتما به این موضوع توجه داشته باشند که عسل مرغوب را از فروشنده‌ای معتبر تهیه کنند چرا که به سادگی نمی‌توان عسل مرغوب را از عسل نامرغوب تشخصیص داد مگر از طریق آزمایش که این امر نیز برای همه افراد امکان پذیر نیست. در این میان شاید افرادی که زنبوردار هستند تا حدودی بتوانند از رنگ و بوی عسل مناسب بودن آن را تشخیص دهند اما در اصل این تشخیص بسیار مشکل است.
محمدی با بیان اینکه عسل طبیعی زنجان بسیار با کیفیت بوده اما تبلیغات خوبی را براي آن شاهد نیستم، ادامه میدهد: افراد متقلب که به تولید عسل نامرغوب می‌پردازند قبلا لانه زنبورها را از شیره دست‌‌ساز پر می‌کنند و زنبور که این موضوع را تشخیص نمی‌دهد طبق عادت روی لانه عسل خود لایه جدیدی را می‌بافد به همین دلیل همه عسل‌های دارای لایه مومی هستند.
وی با اشاره به روند کار این تعاونی توضیح میدهد: کسانی که در این تعاونی عضو می‌شوند دفترچه زنبورداری دریافت می‌کنند از این رو میتوانند عسل خود را به راحتی به فروش برسانند. تسهیلاتی نیز به زنبور داران درنظر گرفته شده است اما به نظر می‌رسد که دولت باید به صورت مناسبی زنبورداران را حمایت کند و با اعطا وام با درصد بسیار پایین زنبورداران را یاری کند. سال گذشته بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان وام با نرخ ۷ درصد و امسال ۳۰میلیون تومان با نرخ ۱۶ درصد به زنبورداران داده شده است.
محمدی با تاکید بر اینکه مردم میتوانند با نظارت این تعاونی عسل مرغوبی را خریداری کنند، بیان میکند: زمانی که زنبوردار از طریق تعاونی عسل خود را به فروش بگذارد در ابتدا عسل وی آزمایش شده و همه محصولش تا زمان نتیجه آزمایش در این تعاونی به صورت قرنطینه می‌ماند و پس از تایید مطلوبیت عسل این محصول توسط تعاونی به فروش می‌رود از این رو مردم میتوانند عسل مرغوبی را تهیه کنند.
محمدی با اشاره به اینکه عسل طبیعی با ساکاروز کمتر از ۳ درصد در این تعاونی کیلویی ۳۵ تا ۴۰ هزارتومان به فروش می‌رسد، می‌‌گوید عسل طبیعی با توجه به منطقه آب و هوایی می‌تواند رنگ متفاوتی را داشته باشد برای مثال عسل گون همیشه سفید است ولی عسل کوهستانی همیشه قرمز است و یا عسل یونجه رنگ و بوی خاصی را دارد. رنگ عسل‌های مختلف نشان از بی کیفیتشان نیست بلکه عسل در هر منطقه‌ای که تولید شده باشد می‌تواند در نوع خود بهترین باشد.
وی با اشاره به اینکه سال گذشته ۷۵ درصد زنبورهای عسل تلف شدند، می‌افزاید: دلیل تلفات سال گذشته به دلیل خشکسالی و وجود آفت‌ها و بیماری‌ها بود و امسال نیز به دلیل بارندگي‌های بسیار کم تاکنون میزان تولید عسل با کاهش رو به رو بوده و به نظر می‌رسد که میزان تلفات عسل نیز همچون سال گذشته میزان بالایی را به خود اختصاص دهد.
محمدی با اشاره به اینکه زنبورداران با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند، اضافه میکند: شکر یکی از مواد مورد نیاز زنبور دار است (شکر قهوه‌ای به مراتب بسیار مناسب‌تر از شکر سفید است چرا که فاقد مواد شیمیایی است اما متاسفانه مردم بیشتر از شکر سفید استفاده می‌کنند) از این رو باید آن‌ها را در تهیه این ماده همراهی کرد. امسال ۱۳ تن شکر برای تعاونی در نظر گرفته‌اند در حالی که این مقدار برای ۴۰۰ زنبوردار اصلا کافی نیست.
محمدی می افزاید: از طرفی نیز قیمت شکر تعاونی برای زنبورداران به صرفه نیست چرا که چندان تفاوتی با قیمت شکر در بازار ندارد . مسئولان باید شکر را به قیمت مناسب‌تر و به صورت قسطی به تعاونی داده و در نتیجه زنبوردار نیز در وضعیت مناسب‌تری به زنبورداری بپردازند. هیچ زنبورداری پول نقدی را در ابتدای شروع تهیه عسل ندارد در نتیجه انتظار می‌رود مسئولان زمینه پرداخت قسطی را برای زنبورداران مهیا کنند.