به گزارش خبرنگار مهر، چند سالی است که شنیدن واژه خشکسالی و کمبود آب و بحران آب برای ما عادی شده است، هر سال که می گذرد بارشها در اقلیم معتدل گلستان کمتر و کمتر می شود، گویی زمستان دیگر در این سرزمین معنای خود را از دست داده است و ما در زمستان هم هر ساله بهاری دیگر را تجربه می کنیم.
اگر به آمارهای دفتر مطالعات پایه شرکت آب منطقه ای استان گلستان هم نگاهی داشته باشیم، از ابتدای سال آبی ۹۴-۹۳ تا پایان دی ماه سال جاری تنها معادل ۱۴۵ میلی متر بارندگی در استان را نشان می دهد که که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیش از ۱۴.۵ درصد کاهش و نسبت به دوره شاخص درازمدت نیز حدود ۱۹ درصد کاهش نشان می دهد.
این آمارها هنگامی نگران کننده تر می شود که بدانیم استانی که در آن زندگی می کنیم اقتصادی بر پایه کشاورزی دارد و مصرف آب کشاورزی در استان ما بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی استان را تشکیل می دهد و هر ساله هم عمق سفره های زیرزمنی آب استان بر اثر مصرف غیر استاندارد آب در بخش کشاورزی، پایین تر و پایین تر می رود.
بنا بر گفته کارشناسان اگر مصرف آب در کشاورزی استان به همین منوال ادامه پیدا کند شاید تا چند سال آینده نه تنها در بخش کشاورزی بلکه در آب شرب هم استان ما با بحران بسیار جدی آب رو به رو شود و شغلی به نام کشاورزی در استان ما به خاطره ها سپرده شود!
کشت محصولات غیر استراتژیک تهدیدی برای کشاورزی استان است
یکی از اصلی ترین مخاطراتی که در بحث مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی در استان ما احساس می شود، کشت محصولات غیر استراتژیک و نا مناسب با شرایط اقلیمی منطقه است که مهمترین این محصولات شالی است. کارشناسان، کشت شالی در استان کم آب گلستان را تهدیدی برای کشاورزی تلقی می کنند و بر ضرورت رعایت الگوی تناوب کشت در استان تاکید می کنند.
اما کشاورزان گلستانی که سال های دهه ۷۰ با کشت پنبه در استان و با قیمت مناسبی که این محصول داشت از سود مناسبی بهره مند می شدند در سال های اخیر به دلیل به صرفه نبودن کشت پنبه روی به کشت های جایگزینی چون ذرت و برنج آورده اند و البته هیچ قانونی هم وجود ندارد که مانع کشت این محصول غیر استراتژیک و نامناسب با اقلیم استان شود.
گلستان پنجمین استان در معرض خشکسالی کشور/ کاهش ۲۵ درصدی بارندگی در گلستان
دبیر خانه کشاورز استان در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص وضعیت کشاورزی استان در فصل خشکسالی گفت: بحران خشکسالی بر کسی پوشیده نیست و طبق آمارهای واصله ما پنجمین استان در معرض خطر خشکسالی کشور در سال زراعی ۹۳-۹۴ هستیم وتا کنون میانگین بارندگی در کشور در این سال زراعی ۸۴ میلی متر بوده است که به طور میانگین تاکنون باید به مرز ۲۴۴ میلی لیترمی رسیدیم.
علی قلی ایمانی با بیان این که به طور میانگین امسال در استان، ۲۵ درصد کاهش بارندگی داشتیم، اظهار کرد: از سال ۸۷ خشکسالی های استان ما آغاز شده است و در حال حاضر هم تنها در کاسه سدهای استان آب مشاهده می شود و آب قابل رها شدنی در استان برای مزارع نداریم.
از سال ۸۷ خشکسالی های استان ما آغاز شده است و در حال حاضر هم تنها در کاسه سدهای استان آب مشاهده می شود و آب قابل رها شدنی در استان برای مزارع نداریم.
وی بیان کرد: طبق پیش بینی هوا شناسی از ۱۵ بهمن تا ۱۵ اسفند از لحاظ بارش در استان شرایط نرمالی داریم اما این شرایط نرمال به این معنا نیست که بارش های بهمن و اسفند می تواند ذخایر زیرزمینی ما را تامین کند و ما تنها می توانیم امیدوار باشیم که این بارش های زمستانه اگر رخ دهد نیاز روزمره محصول ما را برطرف می کند.
ایمانی افزود: باید قبل از وقوع بارندگی ها برای قطره قطره نزولات جوی برنامه ریزی کرد تا این نزولات هدر نرود ولی در حال حاضر مدیریت چندانی برای همین اندک بارندگی ها هم وجود ندارد.
۱۷ هزار حلقه چاه غیر مجاز در گلستان
دبیر خانه کشاورز استان با بیان این که متاسفانه در کشور ۱۰۰ هزار حلقه چاه غیر مجاز وجود دارد، گفت: ۱۷ هزار از این ۱۰۰ هزار حلقه در استان ما وجود دارد که اصلا نمی توان بر آن مدیریت کرد چون هیچ اطلاعاتی از میزان استحصال آن وجود ندارد و همین امر هم موجب شده است تا در حال حاضر پنجمین استان در معرض خطر خشکسالی کشور باشیم!
ایمانی با بیان این که به دلیل عقب افتادگی اقتصاد کشاورزی استان پس از هدفمندی یارانه ها، هزینه های تولید در بخش کشاورزی به شدت افزایش یافت گفت: چون در بحث هدفمندی نیز کمکی به کشاورز صورت نگرفت کشاورز باید به گونه ای هزینه های تولید و معیشت خود را تامین می کرد، ضمن این که در این سال ها قیمت های خرید تضمینی محصولا ت کشاورزی نظیر گندم طبق نرخ تورم صورت نگرفت و کشاورزان از لحاظ اقتصادی بسیار پسرفت کردند و به لحاظ معیشت دچار مشکلات عدیده شدند.
کشت شالی برای کشاورزان تنها راه نجات معیشت بود
دبیر خانه کشاورز استان تصریح کرد: در این وضعیت کشاورز تنها به فکر نجات خود افتاد تا بتواند معیشت خود را نجات دهد و رو به محصولاتی آورد که بتواند در کوتاه مدت سودی را نصیب او کند که از جمله مهم ترین این محصولات برنج بود. هر چند کشاورز خود از کمبود منابع آبی و خاکی و ضرری که کشت برنج به خاک وارد می سازد آگاه است اما در حال حاضر برای نجات معیشت خود چاره ای جز روی آوردن به کشت محصولی نظیر برنج ندارد!
وی افزود: کشت گندم طبق گفته کارشناسان در شرایط کنونی در هر هکتار دو ونیم تن آن هزینه است و اگر کشاورزی ۵ هکتار زمین داشته باشد و همه را به کشت گندم اختصاص دهد سالیانه با میانگین برداشت سه تن تنها می تواند در آمدی بین دو و نیم تا سه میلیون تومان داشته باشد! آیا این درآمد کفایت زندگی یک کشاورز را در سال می دهد؟
۷۳ درصد اراضی کشاورزی استان زیر ۵ هکتار است
ایمانی بیان کرد: این در حالی است که در استان ما ۷۳ درصد کشاورزان اراضی زیر ۵ هکتار دارند و تنها ۲۰ درصد کشاورزان ما بین ۵ تا ۲۰ هکتار زمین زراعی دارند.
دبیر خانه کشاورز استان اما چاره کار را در سرمایه گذاری در بخش زیرساخت ها دانست و گفت: باید با سرمایه گذاری در زیرساخت ها ضریب انتقال آب را بالا ببریم. در حال حاضر ضریب انتقال آب ۶۰ درصد است و ۴۰ درصد آن هرز می رود و همین آب هنگامی که در مزرعه میرسد به دلیل این که روش های مان در آبیاری هم سنتی است باز هم ۶۰ درصد می شود که در نهایت میانگین راندمان آبیاری ما در مزارع به ۳۶ درصد می رسد".
پرداخت تسهیلات آبیاری قطره ای واقعی نیست
ایمانی افزود: اگر این آب را داخل لوله انتقال دهیم ضریب انتقال ما ۹۰ درصد می شود و راندمان آبیاری ما نیز به ۵۴ درصد می رسد ولی متاسفانه مسئولین امر در این زمینه سرمایه گذاری صورت نداده اند.
دولت و مجلس در مصوبه ای عنوان کرده اند که ۸۵ درصد هزینه های آبیاری قطره ای را می پردازند ولی در عمل این ۸۵ درصد تنها تا سقف ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان امکان پذیر است.
وی تصریح می کند: دولت و مجلس در مصوبه ای عنوان کرده اند که ۸۵ درصد هزینه های آبیاری قطره ای را می پردازند ولی در عمل این ۸۵ درصد تنها تا سقف ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان امکان پذیر است و این ۸۵ درصد پرداخت دولتی و ۱۵ درصدی که قرار است کشاورزبپردازد، در واقع رقم واقعی نیست که اگر واقعی باشد حتمن از جانب کشاورز استقبال می شود.
ایمانی پرداخت واقعی هزینه های آیباری قطره ای طبق مصوبه خود دولت، فرهنگ سازی مصرف بهینه آب و افزایش قیمت کشت هایی که رقیب محصول برنج هستند را از جمله راهکارهایی می داند که می تواند به کاهش کشت برنج و کاهش مصرف آب در مزارع منجر شود.
دبیر خانه کشاورز استان بیان کرد: تا زمانی که کشاورزی را برای کشاورزمان اقتصادی نکنیم با هیچ حربه ای نمی توانیم کشاورز را وادار به کشت محصولاتی مانند گندم و کلزا و پنبه کنیم. تا مانی که تامین معیشت کشاورز بر اساس اصول علمی و فنی و کارشناسی صورت نگیرد گفتن تناوب زراعی و کشت جایگزین مانند کوبیدن چکش بر سنگ سردی است که اثری ندارد!
طرح مطالعاتی کشت شالی با آبیاری بارانی
رییس جهاد کشاورزی استان گلستان در گفتگو با مهر بیان کرد: در هیچ کجای دنیا از آب های زیرزمینی برای کشت برنج استفاده نمی کنند و سیاست وزارت جهاد کشاورزی هم در راستای اصلاح ارقام پرمحصول برای استان های دارای پتانسیل است و اصلا قرار نیست ما در کشور در محصول برنج خودکفا شویم چرا که شرایط اقلیمی کشور ما اصلا برای کشت محصول برنج مناسب نیست.
مختار مهاجر افزود: اگر هزینه فایده برنج را با احتساب مصرف آب بسنجیم به هیچ وجه فایده اقتصادی ندارد، البته شاید در کوتاه مدت کشاور از کاشت محصول برنج سود ببرد اما در درازمدت شاید آبی برای کشت هیچ محصول کشاورزی باقی نماند و کشاورز شغل خود را هم از دست بدهد!
رئیس سازمان جهاد کشاورزی در ادامه افزود: از سه سال گذشته در مرکز تحقیقات استان کشت شالی با روش آبیاری بارانی در حال مطالعه است که موفقیت آمیز بوده است اما کشت با این روش علف های هرز زیادی را در زمین زراعی ایجاد کرده است که محققان مرکز تحقیقات در حال مطالعه بر روی این موضوع هستند.
کشت شالی، ذرت و انار مناسب اقلیم گلستان نیست
مهاجر با بیان این که چتر حمایتی از شالی در استان جزو سیاست های جهاد کشاورزی نیست گفت: با توجه به بررسی ها و مطالعاتی که در استان با توجه به اقلیم خشک آن انجام شده است کشت شالی وذرت و انار در استان کشت مناسبی نیست چرا که نیاز آبی بالایی دارد.هر هکتار باغ انار نیاز به ۷ بار آبیاری در اراضی شمالی استان دارد که به هیچ وجه در اقلیم استان به صرفه نیست.اما متاسفانه جدیدا کشت انار به ویژه در اراضی شمالی استان باب شده است که به هیچ وجه توجیه ندارد.
رییس جهاد کشاورزی استان تصریح کرد: ما باید به سمت کشت ۷۰ هزار هکتار پنبه در استان گام برداریم چرا که محصول پنبه تناوب کشت ایجاد می کند و بهترین جایگزین برای کشت شالی در استان ما است. همچنین گندم و کلزا نیز محصولاتی هستند که کارشناسان برای جایگزین شدن شالی و ذرت به کشاورزان پیشنهاد می کنند .هر چند سود محصولاتی مانند شالی در کوتاه مدت ممکن است از پنبه و کلزا و گندم بیشتر باشد اما این سود موقت است ،ولی محصولاتی مانند پنبه و گندم سودی متوسط اما همیشگی دارند.
استفاده از کود پتاسه از راه های مبارزه با تنش آبی است
وی افزود: سال پر تنش آبی و خشکی را در پیش داریم و بنا بر پیش بینی های هواشناسی بهار خشک تری را پیش رو داریم که در حال حاضریکی از راه های مبارزه با این تنش استفاده از کود پتاسه است که برای هر هکتار ۱۰۰ کیلو توصیه می شود.
سال پر تنش آبی و خشکی را در پیش داریم و بنا بر پیش بینی های هواشناسی بهار خشک تری را پیش رو داریم که در حال حاضریکی از راه های مبارزه با این تنش استفاده از کود پتاسه است که برای هر هکتار ۱۰۰ کیلو توصیه می شود.
این مدیر ارشد کشاورزی استان در ادامه با بیان این که ما نمی توانیم به صورت قانونی مانع از کشت شالی در استان شویم گفت: تنها کاری که می توانیم انجام دهیم این است که اهرم های حمایتی خود را در این محصول از کشاورز بگیریم و امکانات نیازمند این محصول را به کشاورز ندهیم و به کشاورز توصیه کنیم از کشت این محصول پرهیز کند!.
به گزارش خبرنگار مهر با توجه به این که بخش عمده آب در استان توسط کشاورزان استان مصرف می شود اما متاسفانه ابزار و قانون مناسب برای توجیه کشاورز و ترغیب وی به کاشت محصولات متناسب با اقلیم منطقه وجود ندارد و همین امر باعث شده تا هماهنگی لازم برای مدیریت بحران آب وجود نداشته باشد.
از سوی دیگر نحوه قیمت گذاری محصولات و مناسب نبودن قیمت محصولات دیمی باعث شده تا کشاورز بیشتر به سمت کاشت محصولات با قیمت بالاتر برود که تضمینی برای فروش محصولش هم وجود دارد. لذا مدیریت بحران کم آبی تنها با تذکر یا هشدار به کشاورزان محقق نمی شود.
اجرایی شدن الگوی تناوب کشت، فراهم کردن زیرساخت های استفاده از آبیاری قطره ای در اراضی استان، استفاده از کشت های جایگزین چون گندم و کلزا و پنبه و خرید تضمینی این محصولات استراتژیک از جانب دولت از کشاورز، کاهش هزینه های تولید بخش کشاورزی و مهم تر از همه اقتصادی کردن کشاورزی از مهمترین ضرورتهایی است که به تاکید کارشناسان می تواند به عنوان راه حل هایی برای مبارزه با تنش آبی و خشکسالی در استان پیشنهاد شود.