به گزارش خبرنگار مهر، عملیات مرمت و ساماندهی کتابخانه باغ نگارستان دو ماه است که آغاز شده است چند روز پیش هنگام اجرای این عملیات خاک برداری از کف زیر زمین کتابخانه، سازه‌های آجری و فضاهای چهارگوشی آشکار شد که با توجه به موقعیت، شکل و آثار مرتبط مانند شیرآلات فلزی و تنبوشه‌های سفالی، تعلق آنها به یک سیستم تامین و تقسیم آب برای باغ نگارستان و مکانهای جنوبی آن مسلم به نظر می رسد.
در این باره، مصطفی ده پهلوان مدیر باغ نگارستان با بیان اینکه احتمال وجود آب انبار در محدوده کتابخانه وجود دارد به خبرنگار مهر گفت: درحال هماهنگی با اداره میراث فرهنگی استان تهران هستیم تا کارشناسان از آن محوطه بازدید کرده و برای انجام کاوش های مورد نظر اقدام شود.
وی افزود: ما آثار مختصر از یک سازه مدیریت آب پیدا کرده ایم که اطلاعات بیشتر درباره آن مستلزم کاوش است. خانه های قدیم در تهران به خصوص خانه باغ هایی که شبیه به خانه باغ بوده اند یک آب انبار نیز داشته اند. سازه های آبی در خانه ها به شکل قنات و یا چاه بوده است و آب به صورت جوی های کوچک در کوچه ها سرازیر می شده است. آب انبارها معمولا نزدیک به کوچه ساخته می شدند درهای آن را بر می داشتند و از آب قنات پر می کردند. ما پیش از این یک آب انبار هم در موزه مقدم داشتیم. این بار در باغ موزه نگارستان شواهدی هنگام عملیات مرمت کتابخانه در زیر کف زیرزمین به دست آمده که نشان می دهد اینجا نیز آب انبار وجود داشته است. بنابراین از کارشناسان در استان تهران خواستیم تا از این محل بازدید کنند. بنابراین قرار شد تا در نشستی پروژه کاوش برای این منظور انجام شود.
وی گفت: ساختمان های این باغ متعلق به دوره پهلوی اول است و پایه های آن در دوره قاجار بنا شده است و اکنون هرازگاهی در هنگام انجام عملیات و یا محوطه سازی به آثاری از دوره قجری برخورد می کنیم. تعداد این آثار کشف شده کم نیست. به همین منظور قرار است یکی از اتاقهای این باغ را برای نمایش این آثار موزه ای اختصاص دهیم. کاشی های اوائل قاجار، سفالهای شکسته که تمامی آنها نگهداری شده اند بخشی از آثار به دست آمده است.
فرشید مصدقی، باستان شناس پژوهشگاه میراث فرهنگی پس از بازدید از این سازه که به دعوت مدیر باغ نگارستان و همکاری اسمعیلی جلودار عضو هیات علمی گروه باستان شناسی دانشگاه تهران انجام شد، به خبرنگار مهر گفت: با توجه به وجود آثار ساخت و سازهای متعدد در زیر کف زیرزمین کتابخانه باغ موزه نگارستان توقف عملیات خاکبرداری و کسب مجوز لازم طبق گزارش کارشناسی تهیه شده از پژوهشگاه میراث فرهنگی به مسئولان برنامه مرمتی اعلام شده است.
مصدقی ادامه داد: آثار زیر کف کتابخانه مربوط به عملکردهایی متفاوت با بهره برداریهای فوقانی بوده و احتمالا موید کاربری هایی پیش از دوره ساخت کتابخانه یا تبدیل فضای قبلی این بخش از باغ نگارستان به کتابخانه هستند. در هر حال، وجود سازه هایی مرتبط با ذخیره، توزیع و هدایت آب در سطحی وسیع و شاید برای محدوده ای گسترده در بخشهای جنوبی باغ نگارستان و حتی میدان بهارستان را نباید از نظر دور داشت.
وی افزود: با توجه به شرایط محلی و محیطی کتابخانه و اقدامات در دست اجرای مرمتکاران، عملیات پژوهشی از نظر باستانشناسی در زیرزمین کتابخانه باغ موزه نگارستان عمدتاً باید شامل گمانه زنی محدود، پیگردی مقدور و مستندسازی جامع آثار و اشیا باشد.
مصدقی گفت: باغ نگارستان به لحاظ تاریخی و در سیر اولیه شکل گیری خود مرکزی برای هدایت آب های جاری بخشهای شمالی و غربی خود و توزیع آن به نواحی جنوبی و قسمتهایی از پائین دست شهر تهران بوده است. بنابراین شناسایی کامل سازه ها و سنجش داده های حاصل از یافته های باستانشناختی با اطلاعات تاریخی مدارکی مهم از سیر تحولات شهری در تهران را به دست خواهد داد. عدم اطلاع مسئولان عملیات مرمتی از وجود چنین سازه هایی و کنجکاوی های اولیه شاید موجب تخریب هایی در ساختار و اجزای شبکه آبرسانی در باغ نگارستان نیز شده باشد.