به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری نهمین جشنواره بین المللی شعر فجر پیش از ظهر امروز دوشنبه ۲۰ بهمن با حضور مهدی قزلی مدیرعامل بنیاد ادبیات داستانی و دبیر اجرایی این جشنواره و اسماعیل امینی دبیر علمی آن، در محل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برگزار شد.
قزلی در ابتدای این نشست گفت: بخش محافل جشنواره از فردا سه شنبه ۲۱ بهمن آغاز می شود و مشهد، شهر ورودیه این بخش خواهد بود. بعد از پایان برنامه مربوط به مشهد هم تا پایان هفته اول اسفند، به طور مرتب جلسات محافل را در شهرهای مختلف کشور برگزار خواهیم کرد. خواهشی که دارم این است که از عنوان «محافل استانی» استفاده نکنید چون این محافل کاملا ملی هستند و با نظر هیئت علمی و به منظور تمرکززدایی از تهران خارج شده اند. در مجموع، دبیران و شاعرانی که در این محافل حاضر می شوند، کاملا چهره ملی دارند حتی اگر اهل همان خطه و بوم باشند.
در ادامه امینی گفت: شاید این روزهای سالگرد انقلاب برای نسلی که بعد از ما متولد شد و آن زمان را ندید، روزهایی معمولی باشد ولی برای هم سن و سال های من، دوره ای فشرده از تجربه های اجتماعی و تاریخی بود که بعدها موجب شکل گیری گونه ای از شعر و ادبیات، موسوم به ادبیات انقلاب شد. بنابراین این روزها برای امثال من، حال و هوای دیگری دارد و این گستردگی که امروز در گونه های مختلف ادبیات فارسی شاهدش هستید، و در هیچ دوره ای این گونه نبوده، به برکت انقلاب اسلامی ایران شکل گرفته است. انقلاب، زمینه ساز این بود که حیثیت هنر، آن حیثیتی باشد که بشر به آن مباهات کرد و ادبیات، دیگر حاشیه نشین محافل هنری نباشد.
جشنواره بازتاب دهنده رهاورد سالیان انقلاب در حوزه شعر است
وی درباره جشنواره شعر فجر گفت: جشنواره قرار است بازتاب دهنده رهاورد سالیان انقلاب در حوزه شعر و ادبیات باشد؛ البته نه لزوما شعر و ادبیاتی که به حوادث انقلاب می پردازد بلکه به آن چه که در این سال ها آفریده شده است؛ آن چه به عنوان شعر به مخاطبان عرضه شده؛ یعنی نمایشگاهی از دستاوردهای شاعرانی که در سال های بعد از انقلاب کار کردند و بالیدند و شعر سرودند.
قزلی نیز گفت: اولین محفل از بخش محافل جشنواره، فردا به دبیری آقای نظافت در مشهد برپا می شود. بعد از آن نیز روز ۲۸ بهمن با دبیری بهمن ساکی در آبادان برگزار می شود. روز ۳۰ بهمن هم محفل شعر کودک و نوجوان را با دبیری جواد محقق در شهر همدان خواهیم داشت. محفل تبریز هم با دبیری صالح سجادی طی روزهای ۵ و ۶ اسفند برپا می شود. یک محفل جوانان هم روز پنجشنبه ۷ اسفند در برج میلاد تهران برگزار می شود که دبیر این محفل حامد عسگری خواهد بود. به احتمال زیاد محفل کابل را هم به دبیری محمدحسین جعفریان به عنوان اولین محفل خارجی مان خواهیم داشت که با همراهی شاعران افغانی برگزار می شود. محفل شعر در بصره هم از دیگر برنامه هاست که چند سالی است مرکزیت خوبی در زمینه شعر عربی پیدا کرده است. آخرین برنامه هم مربوط به آذربایجان است که با دبیری ناصر فیض یا در باکو یا در گنجه و یا در هر دو شهر برگزار خواهد شد.
در بخش دیگری از این نشست، امینی گفت: برای انتخاب داوران جشنواره، اصلا سکونت یا این که داوران اهل کجا هستند، ملاک و میزان نبوده است. امکان انتخاب شدن هر فردی برای داوری وجود داشت و هیئت علمی هم با این ملاحظات که داورها اهل کجا هستند یا کجا زندگی می کنند، انتخابشان نکرد.
قزلی در تکمیل این صحبت های امینی گفت: ما در این دوره جشنواره، ۲ بخش داور تهرانی داریم.
امینی در ادامه همین سخنان گفت: این تقسیم بندی اصلا تقسیم بندی خوبی نیست. گویی کشور ما از دو بخش تهران و غیرتهران درست شده است. محل سکونت فرد مانند محل تولدش چندانی اهمیتی ندارد. دلیل این که تهران می تواند این افراد را جذب کند، شرایط اجتماعی و اقتصادی است.
قزلی هم گفت: هیئت علمی جشنواره هم در انتخاب داورها، انصافا به این مسائل توجه نداشت و فقط روی اسامی و آثار افراد تمرکز داشت.
امینی در پاسخ به سوالی درباره تعداد آثار شرکت کرده در جشنواره گفت: داوران همه آثار منتشر شده در سال ۹۲ را مورد بررسی قرار دادند. مقصود از آثار، کتاب های شعر شاعران است نه کتاب هایی که از شعر چند شاعران تشکیل شده است. سیستم داوری هم این گونه نبود که بگوییم برایمان کتاب ارسال کنند. تعداد اولیه کتاب های بررسی شده میان داوران، ۵ هزار عنوان است و در حال حاضر، داوری بخش اول به پایان رسیده است و آثار بالارفته برای داوران نهایی ارسال شده اند؛ با این قید که فهرست همه ۵ هزار عنوان برایشان ارسال شده و می توانند از بین کارهایی که بالا نرفته اند هم، اثر انتخاب کنند. در حال حاضر در بخش شعر، ۴۰ اثر، در بخش درباره شعر حدود ۳۵ اثر و در بخش کودک و نوجوان هم حدود ۴۰ اثر به مرحله نهایی راه پیدا کرده اند.
واگذاری جایزه جلال و شعر فجر به بنیاد ادبیات داستانی تصمیم نامناسبی نیست
قزلی نیز در پاسخ به سوال دیگری گفت: هم جایزه کتاب سال و هم جشنواره شعر فجر توسط معاونت فرهنگی وزارت ارشاد برگزار می شود. فکر می کنم در جایزه کتاب سال، فقط یک بار یک کتاب شعر، برگزیده شد. در جشنواره شعر فجر هم بارم بندی وجود ندارد و کتاب های شعر با اجماع داورها انتخاب می شوند. به نظرم تصمیم نامناسبی نیست اگر جایزه جلال برای آثار داستانی و جشنواره شعر فجر برای کتاب شعر را به بنیاد ادبیات داستانی بسپارند.
امینی هم در پاسخ به سوالی درباره حضور آثار داوران جشنواره در میان آثار مورد بررسی گفت: طبق آیین نامه، نه داورها، نه نیروهای اجرایی و نه اعضای شورای علمی جشنواره شعر فجر، نمی توانند در هیچ بخشی آثار داشته باشند.
این پژوهشگر ادبیات در ادامه و واکنش به سخنان خبرنگاری که درباره لزوم انتقاد در مطبوعات و رسانه ها صحبت می کرد، گفت: مطبوعات چشم ناظر مردم بر کسانی هستند که باید امین مردم باشند. اعتباری هم که جشنواره شعر فجر دارد، به لحاظ مادی و معنوی برای خودش نیست بلکه از مردم گرفته شده است. پس چه کسی باید بر آن نظارت کند؟ مطبوعات و رسانه ها. بنابراین پیدا کردن عیب و انتقاد کردن توسط خبرنگارها بد نیست. آن هایی که نمی خواهند از آن ها انتقاد شود، اقتدارگراها هستند که خود را در مرحله کمال می دانند. چند وقت پیش شاهد بودیم که یک کاریکاتوریست از یکی از مسئولان کاریکاتوری کشید و آن مسئول کار را به کجا کشاند. آن مسئول حتی قیافه خود را هم در حد کمال می دانست که چنین برخوردی کرد.
دکتر حبیبی به کسانی که کاریکاتورش را می کشیدند جایزه می داد
وی افزود: به یاد دارم که در مجله گل آقا، زنده یاد دکتر حبیبی سوژه بسیاری از کاریکاتوریست ها بود. دلیلش هم این بود که ایشان گفته بود به کاریکاتوریست هایی که من را می کشند، جایزه می دهم. یعنی بچه های گل آقا هم یک حقوق از گل آقا می گرفتند و هم همیشه پاداشی از دکتر حبیبی. جالب است که یکی از کاریکاتوریست های گل آقا با همین ذهنیت که تشویق خواهد شد، از یکی از مسئولان کاریکاتوری کشید که در جشنواره مطبوعات به نمایش در آمد و آن مسئول فردایش، سهمیه کاغذ گل آقا را قطع کرد و همین برخورد، مقدمه ای شد که کمی بعد، مجله تعطیل شود.
قزلی نیز در پاسخ به سوالی درباره وجهه بین المللی این جشنواره گفت: وجهه بین المللی جشنواره نسبت به ۹۰ درصد دوره های گذشته، بیشتر است. شاعران کشورهای مختلف در برنامه ها شرکت کرده و می دانیم که شاعران ما هم در کشورهای آنان چه شعرهایی را می خوانند. ما حوزه زبانی را باز کرده ایم و به آن حالتی گفتمانی داده ایم. یعنی در شهرهای ترک زبان، شعر ترکی و در شهرهای عرب زبان، شعر عربی خوانده خواهد شد. البته در نظر هم داشته باشید که مدت زیادی از واگذاری مدیریت اجرایی جشنواره به بنیاد نمی گذرد. در مجموع با وجود مضایقی که داریم، اتفاقی که در جشنواره خواهد افتاد، اتفاق بدی نخواهد بود.
بگذارید فرهنگ، حوزه خردورزی باشد نه هیجانات
امینی نیز پیش از پایان این جلسه خطاب به خبرنگاران و اصحاب رسانه گفت: جنس مخاطب فرهنگ و ادبیات با جنس مخاطب ورزش یا حوادث متفاوت است. اما عده ای از خبرنگاران حوزه های دیگر وارد حوزه فرهنگ و ادبیات می شوند و سعی می کنند جذابیت های آن حوزه ها را با خود به فرهنگ بیاورند. در حالی که زیبایی ها و جذابیت های حوزه ادبیات و فرهنگ به خاطر مسائل حاشیه ای نیست بلکه از خود متن است. مثلا در جایی تیتر زده بودند «اعترافات تلخ اسماعیل امینی» استفاده از چنین تیتر و عبارتی چون اعترافات تلخ، برای گردنه گیرها یا اختلاس کننده هاست. اگر می خواهید مخاطب این حوزه را زیاد کنید، بگذارید بخش فوتبال قرمز و آبی یا رای دادن به این و آن جذاب باشد. بگذارید حوزه فرهنگ، حوزه خردورزی و اندیشه باشد، نه حوزه هیجانات.