به گزارش خبرنگار مهر احمد سواری عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر شامگاه چهارشنبه در همایش تالاب هور العظیم در سوسنگرد با اشاره به برگزاری چنین برنامه توسط تشکلات محلی اظهار کرد: تشکیل چنین همایش ها و جلساتی، خیلی پیشتر و قبل از نابودی هور العظیم احساس می شد.
وی افزود: در زمانی نه چندان دور وقتی هنوز انتقال آب و سد سازی اینقدر رواج نداشت؛ هورالعظیم و تمام رودخانه های ما پر آب بود ولی بعد از خشک کردن رودها و تالاب های نتیجه این شد که مردم خوزستان امروز خود را در بستر بیماری های خطرناک می بینند و یا بیم فردای نامعلوم برای محیط زیست خود داشته باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر با اشاره به ضرورت احیای تالاب های استان خوزستان تاکید کرد: تالاب ها اساسی ترین زیست بوم های جهان به شمار می روند و از بین رفتن آنها ضربه سختی به طبیعت وارد می سازد. در شرایط کنونی احیای تالاب های استان باید در اولویت قرار بگیرد.
اعتبار مالچ پاشی برای احیای تالابها هزینه شود
سواری بیان کرد: اعتباراتی که برای مالچ پاشی از سوی دولت هزینه می شود را می توان برای احیای تالاب، تامین حق آبه، عدم انتقال آب و همچنین ایجاد کمربند طبیعی حداقل در سه کیلومتر اختصاص داد.
وی با اشاره به دوره طلایی هورالعظیم در فصلی از تاریخ نه چندان دور خوزستان عنوان کرد: پیش از سال ۷۳ عمق آب در هور به بیش از ۱۰ متر و ارتفاع نیزارهای آن از هشت تا ۱۰ متر هم فراتر می رفت که این شرای به تنهایی از ورود هر گونه ریزگردی به جلگه خوزستان جلوگیری می کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، قیمت بنزین را کمتر از آب شیرین در تمام جهان دانست و گفت: در تمام رسانه های جهان به صراحت اعلام شده که قیمت یک لیتر بنزین کمتر از یک لیتر نفت است. با صرف نظر از هزینه های استخراج نفت و آلودگی هایی که در این حین ایجاد می کند حفظ هور و آب های جاری برای کشور بسیار به صرفه تر است.
سواری افزود: هورالعظیم با داشتن انواع و اقسام پوشش های گیاهی، ماهیان، پستانداران و پرندگان از مهمترین زیست بوم های کشور محسوب می شود و با از بین بردن آن بانک ژن را قربانی استخراخ نفت کردیم.
وی اظهار کرد: ۷۰ درصد تالاب ها را نیزار تشکیل می دهند که با خاصیت ارتفاع بلند این نیزارها، یک مانع و سدی طبیعی در مقابل ریزگردها به شمار می روند ولی از بین رفتن تالاب ها و به تبع آن این نیزارها یکی از اسباب و علل ایجاد گرد و غبار در استان است.
کاهش تولید ماهی در هورالعظیم
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر با اشاره به تولید بیش از ۵۰ هزار تن ماهی از تالاب هورالعظیم پیش از اینکه به این وضع برسد، بیان کرد: یکی از راه های امرار معاش هورنشینان صید ماهی است و در این تالاب قبل از خشکاندن چیزی در حدود ۵۰ هزار تن ماهی صید می شد که اکنون این عدد به کمتر از پنج هزار تن در سال رسیده است.
سواری، الگوی مصرف ماهی در کشور را غیرقابل مقایسه با دیگر کشورهای صنعتی توصیف و بیان کرد: الگوی مصرف ماهی به صورت استاندارد در جهان چیزی معادل ۳۰ کیلوگرم در سال است که این مقدار در کشوری مثل ژاپن ۱۰۰ کیلوگرم در سال گزارش شده و در ایران که کشوری آبخیزی است مقدار به پنج کیلوماهی در سال می رسد.
وی افزود: چرا تالابی که منبع تولید ماهیان بومی زیای بود اکنون به چنین وضعیت اسفناکی رسیده؟ به گونه ای كه بسیاری از ماهیان آن همچون ماهی عنزه و پرندگان و خزندگان بومی این تالاب دیگر اثری از آنها دیده نمی شود.
تالاب یعنی طلای سبز
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم وفنون دریایی خرمشهر، تالاب ها را طلای سبز نامید و گفت: نباید تالاب هایی که حکم طلای سبز و مهمترین مراکز طبیعی ما هستند را به خاطر طلای سیاه نابود کرد. می توان با یک تفکر ساده که تاکنون استخراج نفت چقدر مثمر بوده و چقدر اثرات منفی بر طبیعیت و تالاب وارد کرده به این نتیجه برسیم که جلوی تصرفات غلط در تالاب گرفته شود.
سواری افزود: قبول داریم که بزرگترین حوزه های نفتی مشترک با عراق در هورالعظیم است ولی این را نیز فراموش نکنیم که هور العظیم جزو برزگترین تالاب های جهان است.
وی در پایان گفت: با واگذاری هفت هزار و ۵۲۰ هکتار از اراضی هورالعظیم برای استخراج نفت (یعنی نابود کردن آن) باید با مدیریت حفظ و بهره برداری از تالاب، تامین آب و یک برنامه ریزی صحیح، زندگی را به تالاب بازگردانیم.
انتظارات به حق مردم برای احیای هورالعظیم
عادل مولا معاون محیط زیست خوزستان نیز در این همایش انتظارات مردم برای رسیدگی به هورالعظیم را به حق دانست و گفت: مردمی که زمانی از هورالعظیم کسب رزق می کردند و تالاب برای آنها حکم حیات و امرار معاش آنها را داشت در حال حاضر بخش عظیمی از آن از بین رفته و انتظارات آنها برای رسیدگی به این وضع کاملا به حق است.
مولا افزود: طرح حفاظت از تالاب های تنها با معاونت و مساعدت مجامع بین المللی و محلی با سازمان های مربوطه ممکن می شود و آنها هستند که می توانند به تالاب های برنامه دهند.
وی با اشاره به قدم های مثبتی که سازمان محیط زیست در تالاب شادگان برداشت، تاکید کرد: بعد از اجرای چند طرح گردشگری در تالاب شادگان و ایجاد رغبت میان مردم، خود آنها وارد عمل شده و با معرفی ایده های خود سازمان را احیای تالاب و افزایش بهره وری از آن کمک کردند.
معاون محیط زیست خوزستان بیان کرد: در طرح حفاظت از تالاب ها سه بخش اصلی داریم. ، مشارکت مجامع محلی، داشتن آب کافی و حفظ تنوع زیستی که بخش اول آن در تدارک چنین برنامه ای مشهود است.
مولا افزود: سازمان محیط زیست یک دستگاه نظارتی است و نمی تواند در سطح یک دستگاه اجرایی به مقابله و یا جدیت و برخورد عمل کند.
افزایش درآمد بومیان در تالاب شادگان
وی با اشاره به افزایش درآمدزایی در تالاب شادگان بیان کرد: در هر تعطیلات، قایقرانانی که در اسکله تالاب مستقر هستند چیزی در حدود چهار تا پنج میلیون ریال درآمد دارند و پیشرفت این طرح و ایجاد اشتغال آن باعث شده که علاوه بر روستای صراخیه، روستانشینان در رگبه هم وارد عمل شوند.
معاون محیط زیست خوزستان تاکید کرد: چیزی که ما از هورنشینان در تالاب هورالعظیم می خواهیم، مشارکت و همیاری آنها در ایجاد یک فضای گردشگری است و این می تواند استارت خوبی برای احیای مجدد هورالعظیم شود.
مولا در پایان گفت: محدوده هورالعظیم باید مشخص شود. در تمام دنیا محدوده تالاب های معین می کند که چه زمین های تالابی هستند به همین دلیل اینجا نیز ضروری است مساحت هورالعظیم برای ما مشخص شود.
شکل گیری تمدن های اولیه در کنار تالاب ها
همچنین حمید رشیدی مولف کتاب سه جلدی فلسفه حقوق تالاب ها و مدرس دانشگاه در این همایش با اشاره به نقش تالاب در زندگی بشر بیان کرد: محاسبات نشان می دهد که عمر زمین چیزی در حدود ۴.۵ میلیارد سال است و انسان یک میلیون سال پیش بروی زمین گا نهاد و نخستین زیستگاه او تالاب است.
وی افزود: نخستین تمدن های بشری در کنار رودها و تالاب ها شکل گرفته اند که این اهمیت این زیست بوم ها بر زندگی ما را نشان می دهد.
مولف کتاب فلسفه حقوق تالاب ها با اشاره به از بین رفتن شمار زیادی از گونه های ماهیان و پرندگان در اثر خشکاندن هورالعظیم تاکید کرد: اولین قربانیان این فاجعه محیط زیستی، جانداران ضعیفت تر چون ماهیان، پرندگان و پوشش گیاهی موجود در تالاب است.
رشیدی، زندگی بشر را گره خورده به تالاب دانست و بیان کرد: تالاب ها مثل اسفنج عمل می کنند و وظیفه تصفیه هوا، کنترل جریان آب های سطحی و حفظ گونه های جانداران را بر عهده دارند که ایجاد خلل در آنها هر سه مورد را به خطر می اندازد.
تالاب ها بستر طبیعی نخستین موجودات
وی افزود: تمام محصولات و موجودات در تالاب ها شکل گرفته اند و در واقع این زیس بوم حکم بستر طبیعی نخستین موجودات طبیعت هستند و نادرترین گونه ها نیز منشاء حیاتشان را در تالاب پیدا می کنیم.
مولف کتاب فلسفه حقوق تالاب ها، حفظ حیات تالاب را حفظ حیات کره زمین دانست و گفت: صحبت به میان آوردن از تالاب های خوزستان صرفا مختص ساکنان خوزستان نیست بلکه این مسئله تمام کشور و حتی جهان را در برمی گیرد چرا که حیات تالاب ها حیات کره زمین را تضمین می کند.
رشیدی افزود: تامین آب برای احیای هورالعظیم ادای حق این تالاب است و تامین حق آبه سهم مشروع روستاهای نزدیک به هور است و هیچکس نمی تواند آنها را از این حق محروم کند.
به گزارش خبرنگار مهر در پایان این همایش سالانه با اعطای لوح سفیر هور به حمید رشیدی مولف کتاب فلسفه حقوق تالاب ها از پژوهش های وی در زمینه تالاب تقدیر شد. این لوح که در دومین سال این همایش طراحی شده قرار است که به فعالان و پژوهشگران برتر در زمینه ی تالاب اعطا شود.
گزارش: آمنه سواری