به گزارش خبرنگار مهر، برای رصد وضعیت شهرنشینی در اردبیل یکی از مسیرهای پرتردد شهری از ایستگاه سرعین تا تازه میدان را انتخاب کردیم. مسیری که هر یک از شهروندان اردبیلی روزانه و یا حداقل چندین بار در هفته از بخش های آن عبور می کنند و به عبارتی بخشی از زندگی جاری در این مسیر محسوب می شوند.
این مهم با هدف بررسی وضعیت شهرنشینی در اردبیل آغاز شد و در نهایت نکات قابل توجهی استخراج شد که به نظر جزوی از زندگی این شهر شده و متاسفانه از شکل و شمایل معضل بودن خارج شده است.
در واقع خیابان ها و پیاده روها که رگ های حیاطی شهر محسوب می شوند در این بررسی نمونه های زنده معضلات فرهنگی را در بردارند که به نظر می رسد نگاه مردم و مسئولان به آن ها عادت کرده و نیاز به تغییر فقط زمانی که مشکل به بحران تبدیل شود احساس می شود.
کارشناسان اعتقاد دارند در صورتی که سطح حساسیت شهروندان به مولفه های زندگی شهری در اردبیل ارتقا نیابد، اردبیل نمی تواند رشد معقول و متوازن شهری همراه با افزایش کیفیت زندگی شهری را داشته باشد و به تبع زمانی که مرکز استان است نمی تواند به عنوان الگوی مناسبی برای سایر شهرستان ها تبدیل شود.
افزایش قابل توجه خودرو در اردبیل
طی سال های اخیر افزایش قابل توجه خودرو در اردبیل چهره این شهر را متحول ساخته است. بطوریکه در معابر بیش از رهگذر خودرو دیده می شود و اغلب خودرو ها نیز یک یا دو سرنشین بیشتر ندارند.
به نظر می رسد در اغلب خانواده های با درآمد متوسط و متوسط به بالا حداقل یک خودرو در حیاط یا پارکنیگ پارک شده است و متاسفانه افزایش خودرو بیشتر با نگاهی تجمل گرایانه و بدون توجه به ضرورت های مصرف تهیه می شود.
محتشم خدادوست می گوید: اغلب خانواده ها امروز یک یا دو خودرو دارند و اگر نداشته باشند آن را یک ضعف و کمبود تلقی می کنند. اظهارات این شهروند در حالی است که از این سر شهر تا آن سر شهر اردبیل را می توان در عرض ۱۵ دقیقه با خودرو پیمود و انفجار خودرو در این شهر قبل از تبدیل شدن آن به مادر شهر تجربه می شود.
هرچند هیچ یک از دستگاه های فرهنگی استان نتواسنته در تغییر باورهای ارزشی سبد خرید خانوار تاثیر گذار باشد، استفاده بی رویه از خودرو موجب افزایش سطح آلودگی هوا و ترافیک شده است.
ترافیکی که به تعبیر شهردار اردبیل مهمترین مشکل اردبیل طی سال های آتی خواهد شد و آلودگی هوا به تعبیر مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان هر چند در حال حاضر بحرانی نیست اما بی توجهی به آن می تواند در آینده خطر آفرین باشد.
تراکم حمل و نقل عمومی در مرکز شهر
حرکت ما از ایستگاه سرعین تا میدان شریعتی همراه با تراکم قابل توجه خودرو در خیابان ها و تعداد اندک عابران پیاده بود با این وجود از میدان شریعتی تا میدان سرچشمه تراکم خودروها شکل جدیدی به خود می گیرد.
تاکسی های زرد رنگ در این منطقه به تعداد قابل توجه در دو طرف خیابان ایستاده اند و منتظر مسافر گیری هستند.
به حدی تعداد تاکسی ها زیاد است که در ایستگاه اتوبوس میدان سرچشمه تاکسی ها به صورت دوبل و یا سوبل در کنار اتوبوس هایی که توقف موقت دارند ایستاده اند.
ضرورت تراکم زدایی از حمل و نقل شهری هر چند از سوی مدیران شهری عنوان شده است با این وجود وقتی مقصد اغلب تاکسی های گردشی و خطی به چهار راه امام خمینی، میدان شریعتی و بازار منتهی می شود نمی توان انتظاری به غیر از این داشت.
در واقع حمل و نقل عمومی در این مناطق به حدی به ترافیک دامن می زند که برخی شهروندان از مسیر های دیگر استفاده کرده و به دلیل ترافیک با خودرو به این منطقه از شهر سفر نمی کنند.
جوی های آبی که بی محابا رنگ عوض می کند
شهرداری اردبیل طی یک سال گذشته اقدام به ساماندهی جوی های آب کنار برخی خیابان ها کرده است. در واقع با هر فصل گرم ترافیک جدیدی از آغاز عملیات ساماندهی خیابان ها و جوی ها در اردبیل آغاز می شود و عبور و مرور شهروندان را نیز مختل می کند.
با این وجود از مسیر ایستگاه سرعین تا تازه میدان حداقل سه شکل متفاوت از جوی های آب مشاهده می شود که نه تنها زیبایی ظاهری ندارند بلکه با هر بارش به جای ایفای نقش آبراه باران جمع شده را به سطح خیابان منتقل می کنند.
در برخی نقاط شهر آبراه ها به حدی باریک است که به نظر می رسد برای یک شهر کویری ساخته شده است.
علاوه بر این پل های فلزی روی جوی های آب نیز در برخی موارد حتی برای عبور یک فرد میانسال یا یک کودک خطرناک است.
در واقع تجربه گیر کردن کفش پاشنه دار در پل های روی جوی ها برای خانم ها تازگی ندارد و مشخص نیست اگر به دلیل نامناسب بودن سازه این پل ها کودکی زمین بخورد و یا سالمندی جرئت عبور از پل را نداشته باشد کدام نهاد پاسخگو است.
زباله درد کهنه اردبیل
جوی های آب منظر کریه دیگری نیز دارند و آن هم زباله های شهری است که هر چقدر به تراکم عابران اضافه می شود، متاسفانه حجم آن با افزایش همراه است.
یکی از مغازه داران می گوید نمی توانم هر روز برای هر زباله کوچک ۵۰ متر پایین خیابان بروم و زباله را در سطل های شهرداری بریزم.
این مغازه دار کثیفی پیاده رو و آبراه های مسیر میدان سرچشمه تا تازه میدان را امری طبیعی می داند و می گوید: ما عادت کردیم!
در واقع عادتی که این شهروند از آن یاد می کند حتی در زندگی روزمره مردم نیز جریان دارد. هیچ پدر و مادری کودک خود را به دلیل زمین انداختن زباله ماخذه نمی کند و اگر شما یک پوست موز از راننده خودرو جلویی دریافت کنید با عصبانیتی مختصر این مسئله را فراموش خواهید کرد.
از سویی برای زباله ریختن جریمه و برخوردی وجود ندارد. مسئولیت ماموران شهرداری برای جمع آوری زباله به شکلی است که هر شهروند می تواند به هر میزان که تمایل دارد، پوست تخمه، ته سیگار، دستمال کاغذی، نایلن خوراکی و حتی ظرف آب معدنی را روانه پیاده رو یا خیابان کند.
امکانات رفاهی در حداقل
در کل مسیر ایستگاه سرعین تا تازه میدان حتی یک صندلی برای نشستن وجود ندارد. اگر یک سالمند بخواهد در این شهر پیاده روی کند حتی یک محل استراحت دیده نمی شود.
در برخی مناطق که حتی پیاده رو ها قابلیت الحاق صندلی را دارند این مهم اجرا نشده است و به نظر می رسد لبه پله ورودی فروشگاه ها، خانه های مسکونی و حتی زمین تنها گزینه نشستن شهروندان است.
علاوه بر این در کل مسیر کوچک ترین اثری از فضای شاداب با رنگ دهی و معماری مناسب دیده نمی شود.
دیوار های شهری قربانی پوسترهای تبلیغاتی شده و جالب آنکه در دیوار پیرامون تابلوهای فلزی مخصوص نصب پوستر های تبلیغاتی شما می تواند لکه های نصب و سپس برداشتن پوستر را به وفور مشاهده کنید.
در کل یکی از پرتردد ترین مسیر های شهر اردبیل نه نقاشی دیواری که حاوی پیامی اخلاقی و همه پسند باشد دیده می شود و نه از نشاط شهری خبری هست.
سینما «ایران» یادگار بی مهری های چندین ساله
علاوه بر این در طول مسیر یاد شده فضاهای مرده شهری به وفور مشاهده می شود. این فضاهای مرده که در واقع زمین یا ساختمان راکد مانده است با دیواری از مرز زندگی شهری جدا شده است. پشت این دیوار هر چند می تواند رونق و پویایی ساخته شود اما عملا فضاهای مرده خود از پویایی شهر کاسته است.
یکی از این فضا ها مابین چهار راه حافظ و میدان شریعتی واقع شده که حسرت دل هر هنرمندی را با مشاهده چهره آن زنده می کند.
سینما «ایران» اولین سینمایی که در این شهر ساخته شد و امروز به دست باد و مه و خورشید و فلک سپرده شده است و با وجود تاکید رسانه ها عزمی برای احیا و یا بازسازی آن مشاهده نمی شود.
این سینما که هم شهرداری و هم بخش خصوصی در مالکیت آن سهیم اند یادگار بی مهری هایی است که هم از سوی شهروندان و هم نهادهای متولی بر چهره این شهر حک شده است. بی مهری هایی که گاه بدون در نظر گرفتن منافع عمومی بوده و موجب می شود یکی از یادگارهای فرهنگ این شهر هر سال بیش از سال قبل تخریب شود.
پازل بندی های نامتوازن
هر چند در معضلات شهری نمی توان از نقش و تاثیر گذاری شهروندان غافل شد اما یکی از ضروریات شهرنشینی بهره گیری از پیاده روهایی با قواره مناسب و شاداب است.
با توسعه شهر و افزایش خودرو ها پیاده روها در عرض همسانی ندارند و در برخی مناطق عریض و در برخی مناطق کم عرض هستند.
پازل بندی پیاده روها نیز بدون توجه به مولفه های زیبایی شناسی انجام شده است و می توان در مسیر یاد شده حداقل سه بار تغییر پازل ها را مشاهده کرد.
در برخی مناطق حتی پازل در ورودی کوچه با آسفالت جدا شده است. در حالی که به نظر می رسد ترکیب بندی پازل ها می تواند حتی با در نظر گرفتن نیازهای روانی، عاطفی، آموزشی و شاداب سازی شهر انجام شود.
جای خالی رنگ سبز در پوستر شهر
نکته کلیدی دیگر کدر بودن رنگ شهری است. هر چند ممکن است این انتقاد عنوان شود که در فصل زمستان نمی توان انتظار فضای سبز داشت اما شهرداری اردبیل طی سال های اخیر همواره از کاشت درخت، بوته و گل متناسب با اقلیم شهر گفته است.
شهرهای مشابه اردبیل داریم که بسیار سبز تر هستند و با این وجود تنها سبزی شهر اردبیل گل کلم هایی است که در برخی معابر کاشته می شود. نبود رنگ سبز و رنگ های شاداب دیگر چهره کدر و خسته کننده ای به شهر بخشیده است.
نازنین احمدی می گوید وقتی یک جوان می خواهد در این شهر پیاده روی کند هیچ اثری از شادابی نمی بیند.
این شهروند معتقد است افراد بسیاری به دلیل خسته کننده بودن خیابان ها تمایل به پیاده روی ندارند و حتی فعالیت های خود را برای روزهای آفتابی نگه می دارند.
سال ها است در گوشه کنار این شهر جملاتی مانند «شهر خوب را شهروندان خوب می سازند»، «شهر ما، خانه ما»، «با فضای سبز مهربان باشیم» و ... حک شده است. نگاهی اجمالی به این شهر نشان می دهد فرهنگ سازی برای توسعه شهری با حک کردن چند جمله حاصل نمی شود و برای بهبود زندگی شهرنشینی برنامه ریزی های اساسی مورد توجه است. برنامه ریزی هایی که به نظر می رسد تاکنون از زبان هیچ مسئولی شنیده نشده است و پیشنهاد آن نیز دغدغه هیچ شهروندی نیست.
...................................
گزارش و عکس: ونوس بهنود