خبرگزاری مهر- گروه هنر: محمدصادق رحمانیان، مدیر جدید رادیو فرهنگ سه‌شنبه ۳۰ دی به عنوان مدیر رادیو فرهنگ منصوب شد. وی پیش از این مدیریت رادیو صبا با محوریت طنز و سرگرمی را عهده‌دار بود. البته اکنون نیز رادیو صبا کانال شبکه فرهنگ به حساب می‌آید و زیر نظر این شبکه به فعالیت خود ادامه می‌دهد. همچنین رادیو کتاب نیز که در ابتدای آمدن نسرین آبروانی به عنوان معاون صدا، خبرهایی مبنی بر حذف این شبکه به گوش می‌رسید به رادیو فرهنگ پیوسته است؛ موضوعی که یکی از مهمترین چالش‌های اخیر بوده است و درباره این موضوع هم با رحمانیان گپ زده‌ایم.
این مدیر رسانه‌ای شاعر هم هست و همین امر فضای گفتگو را با لحن طنازانه او قدری متفاوت می‌کند.
فعالیت‌های اخیر این شبکه، تغییر و تحولات مدیریتی، برنامه‌هایی که از رادیو کتاب به رادیو فرهنگ منتقل شده‌اند، تکلیف برنامه سازان پس از این تحولات، زمان اجرایی شدن ساختار جدید معاونت صدا در شبکه‌ها و برنامه‌های ویژه سال تحویل و نوروز شبکه از جمله موضوعاتی است که با مدیر جدید رادیو فرهنگ درباره آنها گفتگو کرده‌ایم.
با ما در این گفتگو همراه می‌شوید:
* نزدیک به دو ماه است که به عنوان مدیر رادیو فرهنگ منصوب شده‌اید. از فعالیت‌های این مدت و برنامه‌های آتی‌تان بگویید؟
- رادیو فرهنگ، رادیویی مهم و موثر در سپهر رسانه‌ای ایران است و در میان رسانه‌های شنیداری جایگاه مهمی دارد. این شبکه حوزه فرهنگ و هنر را پوشش می‌دهد، مذاکرات علنی مجلس نیز در رادیو فرهنگ پخش زنده می‌شود و از این نظر بُعد اجتماعی و سیاسی مهمی دارد. از نظر تاریخی هم بعد از شبکه ایران، رادیو فرهنگ تاسیس شده است و به آن «رادیو ۲» می‌گفتند. اکنون در حال برنامه ریزی محتوایی و ساختاری هستیم و به امید خداوند از اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ شاهد تغییرات محتوایی با هدف ارتقای کیفیت در محتوا خواهیم بود.
* تغییر و تحولات اخیر رادیو به ویژه برخی حذف‌ها از ابتدا چالش برانگیز بود، علی الخصوص به این دلیل که رادیو کتاب حذف و اعلام شد این شبکه با رادیو فرهنگ ادغام می‌شود. از این تغییرات بگویید. برخی از برنامه سازان رادیو کتاب می‌گویند همچنان برنامه‌هایشان به فرهنگ منتقل نشده و آنتنی برای پخش برنامه‌شان ندارند و بی‌کار هستند؟
- البته رادیو کتاب حذف نشده، بلکه در رادیو فرهنگ ادغام شده است. شعار ما برای سال آینده، «رادیو فرهنگ؛ دوستدار کتاب» است. شعار فرعی ما هم این است که «هر روز یک صفحه کتاب بخوانیم». رادیو کتاب با چهار ساعت تولید در روز با پوشش جغرافیایی تهران به رادیو فرهنگ با ۵ تا ۶ ساعت برنامه‌های کتاب محور و پوشش جغرافیایی وسیع تر در کل ایران منتقل شد.
نگاه رسانه ملی به امر کتاب، توسعه‌ای بوده و حالت انقباضی ندارد بلکه انبساطی است. حتی در گروه‌های چهارگانه رادیو فرهنگ نیز به امر کتاب پرداخته می‌شود. با وجود تقلیل گروه‌های ما از ۶ به ۴ عنوان یکی از گروه‌ها به خاطر اهمیت موضوع کتاب به گروه کتاب نامگذاری شده است. ما با تمام مجامعی که در حوزه کتاب فعالیت می‌کنند، هم‌پیوند شده‌ایم. مثل خانه کتاب، حوزه هنری، فرهنگستان ادب، بنیاد سعدی شناسی، ناشران و...
کتاب و آثار مکتوب از نظر تاریخی گسترده‌تر هستند، اما با ورود رسانه‌های جدید روی آنها تاثیر گذاشته شده است. زمانی که رادیو آمد کتابخوانی را تحت تاثیر جادوی خود قرار داد و وقتی تلویزیون ظهور کرد، بر امر کتاب تاثیر محدودکننده ای گذاشت. تلویزیون بر رادیو نیز اثر گذاشت و با فعالیت آن، دوران طلایی رادیو سپری شد. اکنون نیز گفته می‌شود بحث فضاهای مجازی بسیار مهم است و رسانه‌های نوین روی تلویزیون هم تاثیر گذاشته اند. فرزندان ما در منزل در حالی که تلویزیون و رادیو روشن است، به تبلت‌هایشان نگاه می‌کنند. در حالی که تمام این رسانه‌ها جایگاه خودشان را دارند، اما روی هم تاثیرگذار هستند. اکنون ما می‌خواهیم از فضای رادیو برای تبلیغ کتاب استفاده کنیم و این یک تیغ دولبه است. رادیو و تلویزیون در عین اینکه می‌توانند به کتاب کمک کنند، محدودکننده آن هم هستند و این یک امر جبری است. البته ما با قالب‌های مختلفی چون کتاب گویا می‌توانیم به کتابخوان شدن مردم کمک کنیم یا بخش‌های جذاب یک کتاب را بخوانیم و مردم را به مطالعه کامل آن ترغیب کنیم. ایرانی‌ها با فرهنگ شنیداری‌شان علاقه مندند بیشتر بشنوند و از آنجایی که انسان‌ها دنبال رفاه هستند، دیدن یک برنامه تلویزیونی از خواندن کتاب راحت تر است بنابراین بهتر است از کودکی روی فرهنگ کتاب خواندن کار کنیم و رادیو می‌تواند در این زمینه کمک کند.
* اگر بخواهیم وارد مصداق‌ها شویم از برنامه‌هایی نام ببرید که از رادیو کتاب به رادیو فرهنگ منتقل شده‌اند.
- یکی از آنها برنامه «قلمرو» است. «شیرازه» و «قلمستان» به جدول پخش شبکه فرهنگ آمدند. «مشق عشق»، «مسابقه کتابداران»، «قدم با قلم» و «با کتابداران» از جمله دیگر برنامه‌هایی هستند که به رادیو فرهنگ منتقل شده اند. البته بخشی از برنامه‌ها هنوز منتظر خالی شدن جدول پخش هستند.
* تولیدات جدیدی هم داشته اید؟
- بله، ما با رویکرد فرهنگی‌تر به مقوله کتاب می‌پردازیم. «قدم زدن در کلمات» یکی از برنامه‌های جدیدی است که در حوزه نقد و بررسی کتاب به جدول پخش رادیو فرهنگ اضافه شده است. علاوه بر اینکه گروه کتاب به صورت اختصاصی به این موضوع می‌پردازد گروه‌های دیگر نیز باید به این مقوله واکنش داشته باشد. ما در برنامه صبحگاهی «خیابان فرهنگ»، «گذر کتاب» را داریم. اینجا خیابانی نیست که در آن سر و صدا یا آلودگی باشد بلکه این خیابان سنگفرش شده و با عمارت‌های زیبا دارای گذرهای مختلفی چون کتاب، فرهنگ، مطبوعات، پیشخوان، خبرهای فرهنگی با طعم موسیقی است و در گذر کتاب نیز آثار تازه انتشار معرفی می‌شوند.
* تا جایی که من خبر داشتم شبکه فرهنگ ۶ گروه داشت. قرار است این گروه‌ها چهار تا شود؟
- بله، گروه جامعه، کتاب، ادب و هنر و تاریخ و اندیشه اکنون در شبکه فرهنگ وجود دارد و چند گروه با هم ادغام شدند.
* با این ادغام‌ها و اختصاص بخشی از آنتن رادیو فرهنگ به رادیو کتاب، تکلیف برنامه سازان و نیروهای ستادی چه می‌شود؟ با کوچکتر شدن ساختار رادیو طبیعتا به افراد کمتری هم نیاز است.
- با بازنشسته‌های ستادی که با شیرینی و دسته گل، در پایان امسال خداحافظی می‌کنیم. برنامه سازها هم چه بازنشسته، چه غیربازنشسته، چه رسمی و چه غیررسمی همه به کار گرفته می‌شوند، اما باور ما این است که هر کسی باید در نقشگاه خودش قرار گیرد. اکنون می‌بینیم یک گوینده در ۶ برنامه مختلف حضور دارد که فقط در دو برنامه حضور درستی دارد، اما در چهار برنامه دیگر سر جای خودش نیست. یکی از معضلات ما این است که اگر در برنامه‌های رادیویی ارتباطی بین گوینده و مخاطب شکل نمی‌گیرد، به خاطر قرار نگرفتن افراد در جایگاه دقیق خودشان است.
ما از تمام ایل و تبار رادیو فرهنگ استفاده می‌کنیم، اما در نقشگاه خودشان! مثلا ممکن است گوینده ای تعداد برنامه‌های کمتری اجرا کند، اما در نقش خودش ظاهر می‌شود و این هم برای ما پسندیده تر است هم برای ارتباط گیری با شنوندگان.
* از تغییر و تحولات مدیریتی در شبکه چه خبر؟ انتصاب جدیدی انجام داده‌اید؟
- من همه تیم مدیریتی‌ام را انتخاب کرده‌ام. به زودی حکم آنها زده می‌شود. رادیو صبا هم در چارت سازمانی ذیل رادیو فرهنگ قرار گرفته تا محتوای آن را در حد استاندارد نگه داشته شود. بین پست‌های مدیریتی با توجه به تخصص، توانایی و علاقه‌های شخصی،جابجایی خواهیم داشت. برخی از مدیران که عناوین خود را از دست می‌دهند، همچنان در رادیو فرهنگ خواهند ماند و به خدمات خود ادامه خواهند داد.
* روابط عمومی شبکه چه می‌شود؟
- هنوز الگوی نیروی انسانی در اختیار ما قرار نگرفته است.
* ساختار جدید از ۹۴ اعمال می‌شود یا همین روزها شاهد اجرایی شدن آن خواهیم بود؟
- ساختار همه رادیوها اعلام شده است اما الگوی نیروی انسانی هنوز توسط مراجع ذی‌صلاح تایید نشده و با توجه به اینکه ۱۳ شبکه داریم، ممکن است فرآیند انجام این موضوع طول بکشد.
* به رادیو صبا اشاره کردید. اکنون این شبکه و رادیو فصلی به صورت مشترک در فرکانس ۱۰۵.۵ قرار گرفته‌اند؟
- باید به اطلاع برسانم که ما دیگر چیزی به نام رادیو فصلی نداریم، همه آنچه از ۶ بامداد تا ۲۲ پخش می‌شود، رادیو صبا نام دارد. همه عواملی که در رادیو فصلی بودند نیز وارد رادیو صبا شده‌اند. شبکه صبا قبلا ۶ ساعت پخش داشت و اکنون ۱۶ ساعت پخش دارد. رویکرد رادیو صبا: طنز، مسابقه و سرگرمی است.
* رادیو صبا مدیر جداگانه‌ای خواهد داشت؟
- مدیریت کانال صبا به عهده فرد دیگری گذاشته خواهد شد، اما مدیر رادیو فرهنگ او را منصوب می‌کند.
* در تلویزیون هم قرار بود برخی شبکه‌ها، شبکه باقی بمانند و برخی دیگر به کانال و زیرمجموعه شبکه‌ها تبدیل شوند، اما هنوز این موضوع در سیما عملی نشده است پس در صدا این اتفاق رخ داده است؟
- بله، رادیو فقط دو کانال دارد: کانال آوا زیر مجموعه ی رادیو پیام و کانال صبا هم ذیل رادیو فرهنگ قرار دارد. ماندگاری صبا به دو دلیل است. یکی اینکه مردم نگاه نیازمندانه‌ای به رویکرد سرگرمی دارد و کارکرد آن نیز تفریحی است. دوم این که در طول یکسال گذشته عملکرد موفقی داشته و این موضوع نشان می‌دهد مدیر سابق این شبکه موفق بوده است (با خنده).
* برنامه‌های تحویل سال فرهنگ و صبا مشخص شده است؟
- صبا که تا ساعت ۲۲ پخش دارد و بعد از آن تا ۶ صبح برنامه‌های رادیو فرهنگ را پخش می‌کند. رادیو فرهنگ هم برنامه‌ای با نام «نوروزنامه» برای تحویل سال دارد که رویکرد آن کاملا فرهنگی است و به آداب و رسوم ایرانی می‌پردازد. بررسی میراث مشترک نوروز در کشورهای همسایه، پخش نمایش‌‌های آیینی، موسیقی‌های محلی و اقوام ایرانی، شعرهای مرتبط با بهار، گفتگو با اهالی عرصه‌های ادب و هنر و... جزو آیتم‌های این برنامه است به جز مدت زمان سخنرانی مقام معظم رهبری، رییس جمهور و انتخاب شعار سال این برنامه ۳ ساعته خواهد بود. تهیه کننده آن مرتضی صداقت‌گو و گوینده مهدی محمدیان است و برنامه رویکردی مفرح و فاخر دارد.
برنامه روزانه‌ای نیز با عنوان «ساز نوروز» داریم که ۹ تا ۱۲ روی آنتن می‌رود. در این برنامه به طبیعت می‌پردازیم و گفتگوهای روزانه‌ای با مدیران کل ارشاد استان‌ها داریم. مراکز میراث فرهنگی، تاریخی، استعدادهای گردشگری و... نیز با عناوین مختلفی چون «بوم و بر»، «میراث نو»، «بنفشه زاران» و «طرقه» در آیتم‌های گوناگون مورد توجه قرار می‌گیرد.
* به عنوان سوال پایانی، آیا با حضور شما رادیو فرهنگ، رادیوی آیین‌ها خواهد شد؟
- به دلیل اهتمام همیشگی رادیو فرهنگ به اقوام ایرانی، آیین‌ها و خرده فرهنگ‌ها، این شعار را برگزیده‌ایم: «رادیو فرهنگ، صدای آیین‌ها و هنرها». البته شعار محوری‌مان همان «رادیو فرهنگ رادیوی فرهیختگان» است و این نکته نیز مدنظر ما است که رادیو فرهنگ صرفا برای فرهیختگان برنامه پخش نخواهد کرد، بلکه طیف وسیعی از مردم فرهنگ مدار را در بر می‌گیرد. «حقیقت در فرهنگ نهفته است»، «فرهنگ شما هستید»، «رادیو فرهنگ، حامی کتاب و کتاب خوانی»، «رادیو فرهنگ، صدای رویاها و کلمات» دیگر شعارهایی است که برای احترام به مخاطب انتخاب کرده‌ایم. در پایان با تشکر از شما یادآوری می‌کنم که شعارها هر کدام در جای مناسب خود استفاده می‌شود.
گفتگو از مریم عرفانیان