به گزارش خبرنگارمهر، این کتاب از زمره آثاری است که با رویکرد معرفت شناختی جدید به مطالعه جامعه پیشاسرمایه داری ایران پرداخته است. نویسنده کتاب مدلها و نظریه های پوزیتویستی رایج درباره توسعه نیافتگی ایران پیشا سرمایه داری، نظیر شیوه تولید آسیایی، شیوه تولید فئودالی و نوسازی را نقد کرده و نابسندگی آنها را در تبیین توسعه نیافتگی مناطق روستایی آشکار کرده است. نگارنده با بیان این استدلال که همواره در رویکردهای پوزیتویستی به موضوعات تاریخی مفهوم «واقعیت» با مفاهیم مدرک و حضور پیوند یافته است، پرده از خطایی معرفت شناختی در مطالعات پیشین جامعه شناسی تاریخی بر می دارد: تاریخ در جایی که گواه و مدرک اندکی وجود دارد و یا اصلاً وجود ندارد، تاریخی طولانی از توسعه نیافتگی در نظر گرفته شده است. این مدلها به جای درک ویژگی های خاص دوره های تاریخی گوناگون در ایران، شکل بندی های پیشاسرمایه داری را واحد و یکدست در نظر گرفته و این همسانی را به تمام دوره های تاریخی ایران تسری بخشیده اند.
در مقابل، نویسنده بر آن است که جامعه شناسی تاریخی نه با «واقعیت» ها که با روایت ها سروکار دارد؛ جامعه شناس هیچ گاه با واقعیت تاریخی بی واسطه مواجه نمی شود بلکه آن را به روایت در می آورد. تحلیل روایی از توسعه نیافتگی پیشا سرمایه داری ایران، صاحب اثر را قادر ساخته تا برخی ویژگی های خاص تاریخی در ایران، نظیر رابطه ساختاری میان اقتصاد های شهری و روستایی، چگونگی گسترش زمینهای خصوصی و نیز شکل گیری مالکیت غیابی در ایران پیشا سرمایه داری را نشان دهد؛ ویژگی هایی که مطالعات پیشین در تحلیل هایشان نادیده گرفته بودند.
مترجمان در ترجمه این اثر تلاش کرده اند ضمن وفاداری به کتاب اصلی تا حد امکان متنی روان و قابل درک به خواندگان ارائه کنند. در این کار از رهنمودهای دکتر عبداللهیان بهره بسسیار بده اند. ایشان مترجمان را در فهم دقیق متن، معادل گزینی مناسب و ویرایش متن ترجمه شده یاری بخشیدند.
گفتنی است نویسنده در نگارش کتاب به انگلیسی، سال انتشار تمام منابع و مآخذ فارسی را به سال میلادی برگردانده و در کتابنامه نیز آنها را فهرست کرده است. مترجمان در ترجمه این اثر، از برگرداندن مجدد سال نشر آنه به شمسی صرف نظر کرده و عیناً همانها را آورده اند.
چرخش معرفت شناختی در جامعه شناسی تاریخی نوین، چارچوب نظری و روش شناختی، نقد فرضیه دولت خودکامه در ایران پیشا سرمایه داری، گسترش مالکیت غیابی و تجاری- اربابی، سهم بری و ستاندن تولید مازاد، تجاری شدن کشاورزی و مشارکت در بخش های اقتصادی در تولید، فصول شش گانه این کتاب را تشکیل می دهند.
تولید دانش و داده های اجتماعی-تاریخی، عقلانیت و مناقشه های میان رشته ای، تاریخ نگاری جامعه شاسی تاریخی، دهقانان ایران: ویژگی های تاریخی ساختارهای کشاورزی پیشاسرمایه داری و مشکلات مفهومی ادبیات توسعه، رویکرد بین المللی شدن سرمایه، رویکرد ضد شرق شناسانه ترنر، بازگشت رویکرد سنتی مارکسیستی، رویکرد اقتصاد سیاسی دهه ۱۹۸۰، رویکرد مارکسیسم سنتی دهه ۱۹۹۰، رویکرد شیوه تولید، سهم بری و فقدان بهره وری؛ مقدمه ای بر نظریه های نوسازی، مدلی برای مطالعه شکل بندی های پیشا سرمایه داری در ایران، شکل گیری دولت در ایران از منظر تاریخی، طبقات روستایی- شهری و ساختار طبقه؛ گسترش اربابان غایب، طبقات در سطح ملی در قرون نوزدهم و بیستم میلادی، ساختار طبقاتی روستایی منعطف و مقاوم پیشاسرمایه داری، زمین داری و مالکیت بر زمین در ایران، بسط و گسترش تاریخی زمین داری و زمین خصوصی، الگوهای مالکیت زمین در دوره پس از گذار، پیامدهای توسعه زمین خصوصی، ویژگی زمین داری و مالکیت بر زمین در ایران پیشا سرمایه داری؛ نظام مالکیت ارباب غایب، تبدیل تاجران به اربابان، از جمله موضوعات و مباحثی هستند که در این کتاب بدانها پرداخته شده است.
سهم بری و بنه ها در ایران پیشا سرمایه داری، شیوه های تولید مازاد در نظام سهم بری؛ نظام تقسیم محصول میان اربابان و دهقانان، آثار دیون مختلف بر سهم دهقانان، شرایط اقتصادی در آغاز قرن بیستم، فعالیت های صادرات-واردات در قرن بیستم، نگاهی اجمالی به تولید کشاورزی، غلات، برنج، ابریشم، تریاک، سایر محصولات مهم، پشم و دام و محصولات کشاورزی دیگر، نرخ کلی ستاندن و مقایسه سهم بازارهای داخلی- خارجی از محصولات کشاورزی، سازوکارهای بازار، توسعه صنعتی، فرش، از جمله موضوعات و مباحث دیگری است که نویسنده بدانها پرداخته است.
کتاب مفهوم پردازی واقعیت در جامعه شناسی تاریخی «نظام ارباب غایب در ایران» نوشته دکتر حمید عبداللهیان و با ترجمه دکترغلامرضا جمشیدیها و علیرضا صادقی، برای نوبت اول امسال در ۴۲۰ صفحه از سوی انتشارات جامعه شناسان منتشر شده است.