به گزارش خبرگزاری مهر، صادق آيينه‌وند رئیس پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي با اشاره به مهمترين شاخصه‌هاي پيشرفت علم گفت: هر علمي، در هر نقطه‌اي، از اصول و اقتضائاتي برخاسته است. اصول علم ثابت است اما اقتضائات علم، تحت تأثير شرايط زماني و مکاني و ذهنيات فرهنگي هر جامعه مي‌تواند تغيير کند. بومي‌سازي به اين معنا مفيد است. مثلاً در علم و تکنولوژي هم، اتومبيلي که براي يک منطقه گرمسيري مي‌سازند با اتومبيلي که براي مناطق مرطوب مي‌سازند متفاوت است. اين است که مي‌گويند بايد بومي‌سازي صورت بگيرد. تکنولوژي هم بايد متناسب با محيط باشد. ما هم در علم، و هم در تکنولوژي اگر بومي‌سازي کنيم توفيقات بيشتري پيدا مي‌کنيم.
فلسفه ثنوي شرک‌آلود يوناني را مسلمانان به فلسفه توحيدي تبديل کردند
وی با اشاره به تاريخ تفکر بومي‌سازي علوم در جهان اسلام و اینکه نمی توان تاريخ دقيقي براي آن تعيين کرد اظهار داشت: مي‌توانيم بگوييم که از قرن سوم هجري بحث بومي‌سازي مطرح بوده است. اين را به نوعي در قسمت علوم انساني در بيانات ابو‌سليمان منطقي سجستاني مي‌بينيم. او معتقد بود که علوم انساني وارد شده با ارزش‌ها و شرايط محيطي و فکري ما سازگار نيست. بنابراين او معتقد بود که اين‌ها بايد يک روند معقول منطقي بومي‌سازي به خودشان بگيرند. اين بحث‌ها خيلي طولاني است که در کتاب‌هاي فلسفي و منطقي نوشته‌اند. معناي اين بومي‌سازي اين است که در علوم انساني ما همه چيز را نمي‌توانيم بپذيريم. مثلاً فلسفه ثنوي شرک‌آلود يوناني را مسلمانان به فلسفه توحيدي تبديل کردند.
رئیس پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي افرود: درست است که مباني توحيدي در فلسفه ارسطو و افلاطون و سقراط ديده مي‌شد، اما باز هم گرايشات و انگيزه‌هاي شرک‌آلودي وجود داشته است که زدودن آن‌ها، مباني معرفتي بومي‌سازي در علوم انساني مي‌شود. اين را در فلسفه و در رشته‌هاي ديگر مثل نجوم مي‌بينيم، يوناني‌ها به الهه‌هاي مختلف در سماء، در نجوم و در کهکشان توجه جدي داشتند. براي هر کدام يک مابه ازاي زميني در نظر مي‌گرفتند. اما اين در نجوم اسلامي وجود ندارد. نجوم اسلامي غيرمشرکانه و غيرشرک‌آلود است.
مقام معظم رهبری ۳۰ سال است نسبت به علوم غربی هشدار می دهند
آینه وند اظهار داشت: بومي‌سازي هم در علوم اسلامي و هم در علوم فني و تکنولوژي وجود داشته است، منتها علوم انساني حساس‌تر بوده است. يعني وقتي شما مي‌خواهيد يک نگاه معرفتي مبتني بر ارزش‌ها را که در سرشت و سرنوشت انساني تأثير دارد، منتقل کنيد، اين بايد خيلي حساس‌تر باشد. شما نمي‌توانيد عينا يک نظريه را منتقل کنيد. نظريات غربي هرکدام در فضاي فکري و در بستر خاص خود ايجاد شده‌اند. کتاب‌هايي که ما از علوم غربي ترجمه مي‌کنيم را نبايد همينطور به دست مردم داد. بايد بر آن شرح و تحليل نوشت و آن‌ها را آماده کرد و با ذهن جوانان خودمان هماهنگ کرد که اثر خودش را بگذارد والا در فضاي ديگري مطرح مي‌شود.
وی در خصوص تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت بومي‌سازي علوم انساني گفت: با حساسيتي که مقام معظم رهبری نسبت به علوم غربي دارند، مي‌دانند که اثرات نامطلوب آن چيست. بيش از ۳۰ سال است که ايشان هشدار مي‌دهند که نسبت به اين علوم بايد تحول و حرکتي ايجاد شود. حرکت به اين معنا که ما نمي‌توانيم عين همين‌ها را به دست جوانان بدهيم. بنابراين يا بايد تعليقه نوشته شود يا اگر بنا هست نظريات اين‌ها ترجمه شود اين ترجمه بايد به گونه‌اي باشد که صد در‌صد همه آن پذيرفته نشود.
علوم انسانی از توحید فاصله بگیرد به سمت علم سکولار و لائيسيزم می رود
رئیس پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي با بیان اینکه اساس علوم انساني و اسلامي بايد بر توحيد و معرفت الهي باشد اظهار داشت: اگر علوم انسانی از توحید و معرفت الهی فاصله بگيرد و به علم سکولار و لائيسيزم تبديل مي‌شود آن وقت اثر خودش را از دست مي‌دهد. يعني يک جهان‌بيني بسته، يک جهان‌بيني پراگماتيستي، يک جهان‌بيني مادي نمي‌تواند به اين‌ها کمک بکند. بنابراين اين جهان‌بيني بايد مبتني بر توحيد و معرفت الهي باشد و مي‌تواند اثر بگذارد و تحول‌ساز باشد. اين نگاه مخصوصاً در علوم انساني خيلي مهم است. ما سعي مي‌کنيم در تمام پروژه‌هايي که در اين پژوهشگاه انجام مي‌شود، مباني معرفتي الهي در نظر گرفته شود.
آینه وند با اشاره به شورای تحول در علوم انسانی گفت: شوراي تحول و ارتقاء علوم انساني شوراي خوبي است و حرکت اين شورا توفيق‌آميز است و تا پايان سال، نتايج بيشتر رشته‌ها عرضه مي‌شود. هم منطبق با نياز، شرايط روز، بومي و شرايط کشور است، هم غني‌سازي و اسلامي‌سازي مي‌شود و هم اتصال با ريشه دارد. بنابراين جامع ديده شده و جاي نگراني نيست. ما منابع علوم انسانی را هم اسلامي و هم جامع و روزآمد مي‌کنيم.
وی در خصوص فعالیت های شوراي عالي انقلاب فرهنگي به عنوان سياست‌گذار کلان علم و فرهنگ گفت: حمايت اين شورا که نقش کليدي و بنيان‌گذاري دارد، خيلي مهم است. چراکه مانند قانون‌گذار، مصوباتش در کشور قابل اجرا است و همه تبعيت مي‌کنند. اين شورا مي‌تواند در تسهيل فرآيند آيين‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌هايي که مي‌توانند کمک بکنند نقش مهمی داشته باشد و در مورد حمايت مالي و اجرايي، از نهادها کمک بگيرد و تلاش کند نهادها درصدي را براي توليد دانش و بومي‌سازي هزينه کنند. مثلاً سعي شود از توليد داخلي در زمينه کشف و اختراع حمايت شود.