خبرگزاری مهر-گروه هنر: «پرندگان آزاد» محصول ۲۰۱۳ و انیمیشنی سه بعدی است. این انیمیشن محصول رییل اف ایکس و به کارگردانی جیمی هیوارد ساخته شده است. «پرندگان آزاد» که ابتدا با نام «بوقلمون‌ها» شناخته می‌شد، برای اکران در سال ۲۰۱۴ انتخاب شده بود، اما نوامبر ۲۰۱۳ راهی پرده‌های بزرگ شد تا با توجه به موضوعش که دفاع از بوقلمون‌هایی است که برای عید شکرگزاری در فرهنگ آمریکایی سر سفره می‌روند، عید شکرگزاری سال را از دست ندهد.
با توجه به همین درک زمانی، این انیمیشن که با بودجه ۵۵ میلیون دلاری ساخته شده، خیلی هم متضرر نشد. هر چند در آمریکا تنها ۵۵ میلیون فروش کرد اما با احتساب فروشش در بازار جهانی به رقم کلی فروش ۱۱۰ میلیون دلاری دست یافت. این فیلم گرچه در میان ۱۹ انیمیشنی جای داشت که برای اسکار ۲۰۱۴ معرفی شده بودند، اما در میان هیچیک از فهرست‌ها جایی پیدا نکرد.
با توجه به این که بیشتر انیمیشن‌های بی‌اهمیت و درجه پایین، آنقدر تکراری هستند که باید به راحتی از خیر آنها گذشت، اما این انیمیشن به نظر می‌رسد ارزشش را داشته باشد تا با انتخاب چنین پرنده عجیبی به عنوان شخصیت اصلی فیلمی برای کودکان، یک بار دیده شود. در هر حال ساخت بشاش و سرزنده و عجیب و غریب شخصیت‌ها می‌تواند مخاطب را هر چند اندکی به زور، اما تا انتها با خود بکشاند.
در یک کلام فیلم شاهکار نیست، اما اگر به دنبال یک فیلم خانوادگی هستید که همه را نسبتاً سرگرم نگه دارد، این فیلم مناسب شماست. در عین حال در میان همه شلوغ و پلوغی‌ها، طنزها و جملات نغز هوشمندانه، عجیب و غیرتکراری نیز، هر چند یکی در میان، اما وجود دارند.
گروه سازندگان انیمیشن
جیمی هیوارد کارگردان این فیلم که کارگردان و فیلمنامه نویسی کانادایی- آمریکایی و ۴۴ ساله است، از جوانی کار خود را در عرصه انیمیشن شروع کرده و با وجود این که برای «هورتون صدایی می‌شود» محصول سال ۲۰۰۸ با نقدهای مثبتی روبه‌رو شد و فروشی نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار را تجربه کرد، برای این انیمیشن موفقیت چندانی کسب نکرد. او سابقه همکاری با پیکسار را نیز دارد و از انیماتورهای «داستان اسباب بازی» ۱ و ۲، «هیولاها» و نیز «در جستجوی نمو» بوده است.
هیوارد با همکاری اسکت موسیر، فیلمنامه این فیلم را بر مبنای قصه دیوید استرن و جان اشتراوس نوشته‌اند. در این داستان با سفر به سال ۱۶۲۱ و سه روز جلوتر از اولین سالی که جشن شکرگزاری برگزار شد، بوقلمون‌ها سعی می کنند جلوی صید بوقلمون را بگیرند و با تغییر منوی روز جشن شکرگزاری، پیتزا را به جای بوقلمون بگذارند.
قصه از کجا شروع شد؟
رجی، تنها بوقلمون باهوش در مزرعه، شخصیت اول انیمیشن است. در حالیکه بقیه دسته پرندگان همراه رجی به کودنی یک کنده چوب هستند، رجی وحشت زده متوجه می شود که دارند همه آنها را برای یک ضیافت پروار می‌کنند. اما او قبل از اینکه نصیب میز مراسم روز شکرگزاری کسی شود، خود را بال بال زنان به یک مراسم عکاسی رسمی می‌رساند تا رسماً توسط شخص رئیس جمهور آزاد شود.
او که نجات پیدا کرده در نهایت لذت، اتاقی مخصوص خودش در کمپ دیوید، محل تعطیلات تابستانی رییس جمهوری گیرش می‌آید که تلویزیون کابلی دارد و علاوه بر این می تواند هر چقدر بخواهد پیتزا بخورد. اما زمانی که پرنده دیگری به نام جیک او را می‌دزدد، دنیای بهشتی اش ویران می شود. جیک مأموریت دارد تا نژاد بوقلمون ها را نجات دهد و بایستی این کار را با بازگشت به قرن هفدهم به وسیله یک ماشین زمان سخنگو انجام دهد تا تعریف جدیدی برای مراسم شکرگزاری ارائه کند.
برنامه جیک این است که مهاجران و بومی های آمریکایی را قانع کند که یک جشن گیاهخوارانه خیلی مطلوب خواهد بود. متأسفانه مایلز استندیشِ بدجنس با سرسختی تمام عکس این عقیده را دارد بنابراین جیک و رجی باید دوستان پرنده خود را که شامل یک بوقلمون جذاب به نام جنی هم می شود، قبل از رسیدن روز واقعه نجات دهند.
کیفیت تکنیکی انیمیشن
با وجود تصویرسازی های نسبتا با مزه از بوقلمون‌ها، اما در مجموع ترکیب انیمیشن در سطحی پایین از نظر منتقدان برآورد شده آنقدر که حتی به مخاطب توصیه شده است تا از خرید بلیت نمایش سه بعدی صرف نظر کند.
صداپیشگان
صداپیشگی تر و فرز اوون ویلسون در نقش رجی یکی از نقاط مثبت فیلم است. اما دیگر گروه صداپیشگان نیز با توانایی بالایی با حساسیت کمی عجیب جیمی هیوارد ارتباط برقرار می‌کنند، حساسیتی که وقتی کار با مشکلی مواجه می‌شود می تواند آن را به سوی موفقیت پیش ببرد. در این انیمیشن جیک با صداپیشگی وودی هارلسون، ماشین زمان سخنگو با صداپیشگی خشک و خشن جورج تاکی و مایلز استندیشِ بدجنس با صدا پیشگی کلم مینی شکل گرفته اند. صداپیشگی جنی را نیز امی پولر برعهده دارد.
شخصیت‌ها
در این انیمیشن شخصیت معقول کمتر پیدا می‌شود. در هر حال شخصیت‌ها بیشتر بوقلمون هستند و بوقلمون‌ها هم به کم عقلی شهره‌اند. اما در طراحی شخصیت تلاش شده تا به نسبت قدرت اندامی آنها شکلشان انتخاب شود. به عنوان مثال کسی که زور بیشتری دارد با رنگ قرمز تصویر شده که عقلش هم کمتر است ولی بوقلمون آبی که ضعیف‌تر است هوش بیشتری دارد.
پیام فیلم
فیلم تلاش دارد تا یک سنت آمریکایی را به چالش بکشد: سنت خوردن بوقلمون در روز شکرگزاری و از این راه نقبی هم به تاریخ و بومیان آمریکا بزند. با این حال به نظر منتقدان نحوه برخورد هیوارد با وضعیت نامساعد بومی‌های آمریکایی نیز - که به نظر می‌رسد به وسیله بوقلمون‌ها نشان داده شده باشد - اشتباه و نابخردانه به نظر می‌رسد.
هر چند بچه‌ها متوجه مفهوم مجازی سیاسی داستان و مساله سرخپوستان آمریکا نمی‌شوند، اما باید آماده بود که وقتی از سالن سینما خارج می‌شوند، درخواست کنند از این به بعد برای جشن شکرگزاری فقط «توفورکی» غذایی متشکل از سبزیجات و سویا که به شکل بوقلمون تزئین شده، درست کنید.
طرح داستانی ساده انگارانه این داستان موجب می شود تا اهداف والاتری که فیلمنامه به دنبالش بوده، کمتر محسوس باشد و به همین دلیل کشف حس درونی سازندگان اثر می تواند نکته غافلگیر کننده‌ای باشد.
منتقدان چه گفتند
فیلم «پرندگان آزاد» در کل نقدهای منفی از منتقدان دریافت کرده است. وبسایت راتن تومیتوز با امتیاز متوسط ۴.۲ از ۱۰ از میان ۷۶ نقد مختلف به این فیلم ریتینگ ۱۸ درصد را اختصاص داده است. نظر کلی سایت به این شرح است: این فیلم با وجود اینکه از نظر تکنیکی با لیاقت است، از نظر خلاقانه رو به مرگ است و موجب می شود تا به ناچار مقایسه‌ای ناخوشایند بین آن با همان مرغ پرنده احمقی که الهام‌بخش‌اش بوده، انجام شود.
دیگر وبسایت منتقدان یعنی متاکریتیک بر پایه ۲۷ نقد مختلف به آن امتیاز ۳۸ را داده و نقدهایش هم در کل به نفع فیلم نبوده است.
جاستین چنگ از ورایتی بر این فیلم نقدی منفی نوشت و گفت: این کارتون فانتزیِ به نظر بی‌آسیب، تبدیل به یک تمرین دیگر در عدم رعایت فرهنگی خانوادگی و دوستانه می‌شود؛ سمی اما پاکیزه شده است.
آلونسو دورالد از د رپ به فیلم نظر منفی داشت و گفت: حتی اگر بخواهیم عدم رعایت فیلم نسبت به پارادوکس‌های سفر در زمان و کنایه‌های نسل‌کشی را کنار بگذاریم به من اعتماد کنید، به هیچ وجه نمی‌خواهید وارد یکی از این دو قضیه شوید، «پرندگان آزاد» خیلی بدیهی است که اصلا بامزه نیست.
استفانی زاکارک از د ویلج وویس هم به فیلم نقد منفی داد و گفت: «پرندگان آزاد» هم مانند بسیاری از فیلم‌های انیمیشن مدرن دیگر به سراغ محتویات بسیاری می‌رود؛ بنابراین فیلم احساس گرفتگی و درهم و برهم بودن دارد و حتی با وجود اکشن دیوانه‌وار گاه و بی‌گاهش، مانند پرنده چاقی می‌ماند که دارد به آرامی به سمت نابودی حرکت می‌کند.
کیت اربلند از فیلم.کام به فیلم امتیاز ۷.۶ از ۱۰ داد و گفت: فیلم «پرندگان آزاد» یک حواس پرتی عجیب و قابل برای تمام خانواده است.
استفان لی از انترتینمنت ویکلی به فیلم امتیاز C داد و نوشت: اغلب می‌توان به جلوه‌های بصری یک فیلم انیمیشن متوسط به عنوان نکته نجات دهنده‌اش نگاه کرد. اما این دنیای مستعمراتی که باید احساس یک پانورامای پاییزی متمایل به گسترش را داشته باشد، به طور عجیبی احساس عدم حرکت و دو بعدی بودن دارد.
شری لیندن از لس‌آنجلس تایمز هم به فیلم نقدی منفی داد و گفت: درست مانند همان مرغ‌های این ماجراجویی که متوقف می‌شوند و دوباره به حرکت درمی‌آیند، خود کارتون هم به ندرت از روی زمین بلند می‌شود.
جسیکا هرندون از اسوشیتدپرس به فیلم دو ستاره از چهار ستاره را اختصاص داد و گفت: یک پیش‌نمایش خوب که پتانسیل حقیقی رییل اف‌اکس برای تولید کردن فیلم‌های انیمیشن طولانی را نشان می‌دهد. اما خط داستانی فیلم با تمام اجزای تشکیل‌دهنده فرضی‌اش بعضی مواقع درمانده به نظر می‌رسد، حتی برای یک فیلم کودکان.
تام روسو از د بوستون گلوب به فیلم دو ستاره از چهار ستاره داد و آن را کاوشی خوشایند درون منطقه کمتر جستجو شده نامید، حداقل از نظر مفهومی.
الیزابت ویتزمن از نیویورک دیلی نیوز با دادن امتیاز ۱.۶ از ۴ می‌نویسد: بعد نیمه اول فیلم که عجیب و سرگرم کننده است، وقایع تا انتهای داستان حالتی جدی پیدا می‌کنند و یک نبرد خشن غیرضروری به سبک فیلم «شجاع دل» هم در این بخش گنجانده شده است.
نقد کلادیا پوئیگ از یو‌اس‌ای تودی
این فیلم کمدی انیمیشن که نقطه ضعفی برای بوقلمون‌ها دارد و به سمت تاریخ تجدیدنظرطلب گرایش دارد، به شکل میانه‌رویی سرگرم‌کننده است اما در عین حال فراموش‌شدنی نیز هست و ممکن است تنها به درد تعطیلات بخورد. بر خلاف آن آهنگ لنرد اسکینرد، فیلم «پرندگان آزاد» کاملا درباره تجدیدنظر طلبی است؛ حداقل از نقطه نظر یک جفت بوقلمون انیمیشنی. چیزی که آنها می‌خواهند آن را تغییر دهند عید شکرگزاری است، یا بخواهیم دقیق‌تر بگوییم نقش سنتی بوقلمون در این جشن تعطیلات.
مانند همان آهنگ، این پرنده‌ها هم باید سفر کنند. این فیلم سه بعدی انیمیشن که اولین فیلم تعطیلات بود دوست‌داشتنی و سرگرم‌کننده است اما این ویژگی‌های آن تقریبا ناچیز است. جیمی هیوارد کارگردان دارد دو شیفته کار می‌کند و نقش چند صداپیشگی جالب از جمله رییس‌جمهور (که به طرز عجیبی صدایش شبیه بیل کلینتون است) را بر عهده دارد. بعضی از جوک‌های فیلم عمدا از سطح کودکان بالاتر در نظر گرفته شده‌اند و داستان بیش از حد طولانی و گاه بی‌دلیل خشن است.
مخلوط کردن‌های تاریخی هم ممکن است بینندگان جوان را گیج کند. پیغام فیلم ممکن است کودکانی که تحت تاثیر قرار می‌گیرند را تبدیل به گیاه‌خواران ضربه‌دیده کند. یا حداقل کاری کند از خوردن این پرنده بزرگ روی سفره بگذرند و مستقیم سراغ دسر بروند، اما «پرندگان آزاد» به اندازه کافی برای یک فیلم تعطیلاتی لذت‌بخش هست و تبریک به انیمیتورهای فیلم برای تبدیل کردن یک نژاد غیرجذاب - یا حداقل تحسین‌نشده - به مجموعه‌ای از شخصیت‌های دوست‌داشتنی.
نقد استفانی مری از واشنگتن پست
بالاخره فیلمی از راه رسید که والدین گیاه‌خوار می‌توانند به همراه فرزندان تاثرپذیرشان تماشا کنند و لذت ببرند. ماجراجویی انیمیشن «پرندگان آزاد» با استفاده از کمک صداپیشگانی از جمله وودی هرلسون، ایمی پولر و اوون ویلسون به طرفداران لذت‌های کوچکی را ارایه می‌دهد. این فیلم رنگ‌آمیزی‌های جالب، اکشن پر سر و صدا و داستان احمقانه‌اش را برای خنداندن بچه‌ها حفظ می‌کند، اما علاوه بر آن چند چشمک قابل توجه هم به والدین می‌زند. اما با توجه به اوج‌های این ژانر، فیلم «پرندگان آزاد» بعضی مواقع احساس اشتقاقی بودن به خود می‌گیرد. جیک مشکل حافظه کوتاه مدت دارد که آدم را یاد دوری در «در جستجوی نیمو» می‌اندازد و یکی از بوقلمون‌های وحشی تنبلی چشم دارد که شبیه به تلاشی ضعیف برای فردگرایی غیرعادی به نظر می‌رسد.
گزارش از مازیار معتمدی