این گزارش از سلسله گزارشهای «پرونده ویژه بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» منتشر شده است. «پرونده ویژه» مجموعه گزارشهای تولیدی دفاتر سرپرستی استانهای خبرگزاری مهر، در یک موضوع مشترک است.
به گزارش خبرنگار مهر، شهرستان عسلویه از شهرستان های جنوبی استان بوشهر است که در سال های گذشته با رشد بی‌رویه جمعیت و رشد پدیده حاشیه نشینی مواجه بوده است.
شهرستان عسلویه به دلایل مختلفی طی سال‌های اخیر به یک شهرستان مهاجرپذیر تبدیل شده است و در این بین مهاجرت مردم روستاها و کارجویان از سایر نقاط کشور و همچنین اتباع کشورهای همسایه به این شهرستان باعث شده است معضلی به نام حاشیه نشینی در شهر عسلویه و نخل تقی و حتی روستاهای مجاور شکل گیرد.
حاشیه‌نشینی شیوه‌ای از زندگی است که نسبت به سه شیوه مرسوم زندگی یعنی شهری، روستایی و عشایری تفاوت دارد؛ با ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مخصوص به خود، بافت فیزیکی معینی را به بخشی از شهر یا روستا می دهد و از پیامدهای توسعه ناهمسو و بد ریخت شهری است.
رشد جمعیت و افزایش بی‌رویه مهاجرت به شهر عسلویه
حاشیه‌نشین‌ها به دلیل فقدان تطبیق محیط شهری و حتی روستایی، از محیط‌های شهری پس زده می‌شوند و به تدریج به کانون‌های پیوسته یا جدا از هم در اطراف شهرها و روستاها پناه می‌آورند.
رشد جمعیت و افزایش بی‌رویه مهاجرت به شهر عسلویه به عنوان فرصت بزرگ اشتغال و کار در کشور، باعث به وجود آمدن مشکلات و معضلات از جمله حاشیه نشینی، اعتیاد و تخریب چهره زیبای شهر در برخی از نقاط شهرستان از جمله شهر عسلویه و نخل تقی شده است.
نبود نظارت کافی از سوی دستگاه‌های اجرایی مربوطه و تبدیل این مناطق به سکونتگاه افراد قانون‌گریز و حتی معتاد باعث شده تا ساکنان حاشیه‌نشین با آسیب‌های جدی اجتماعی نیز مواجه باشند.
عوامل اصلی حاشیه‌نشینی در عسلویه
برخی کارشناسان معتقدند بیکاری، مهاجرت بیش از حد به شهرستان عسلویه، کمبود امکانات و مسکن ارزان، گرانی کرایه خانه و کم‌بضاعتی مردم و نبود شرایط مساعد اقتصادی عوامل اصلی حاشیه نشینی در شهرستان عسلویه است.
از این رو ایجاد اشتغال و تدوین سیاست برای جلوگیری از گسترش مهاجران به سکونتگاه های غیر رسمی می تواند موفق واقع شود و روند توسعه این مناطق را تا جای ممکن کاهش دهد.
اخیرا نیز در رسانه‌ها مطرح شد که وزارت راه و شهرسازی در راستای حذف حاشیه نشینی، شهر پارس در عسلویه ایجاد می کند و حتی مطرح شده است در رابطه با ساماندهی جمعیت در شهرستان عسلویه، هماهنگی‌های لازم انجام می شود تا حاشیه‌نشینی‌ها کم رنگ و به تدریج کنار روند؛ شهر پارس علاوه بر استاندارد بودن، ارزان‌تر از شهر عسلویه خواهد بود.
کرایه بالا و بضاعت مالی کم غیربومی‌ها عامل حاشیه نشینی
یکی از فعالان اجتماعی و فرهنگی عسلویه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: رشد فضای فیزیکی و جمعیت شهرستان عسلویه در سال های اخیرا بسیار شتابان بوده است.
مختار خواجه افزود: این سیل جمعیت که از دیگر نقاط به شهرستان عسلویه روی آوردند نیاز به مسکن دارند گر چه امید بسیاری از آنان، اشتغال در پارس جنوبی بود ولی برخی از این جمعیت غیر بومی در شغل‌های کاذب مشغول به فعالیت هستند.
خواجه ادامه داد: مهمترین دلیل حاشیه‌نشینی در شهرستان عسلویه، هزینه های بالای اجاره منزل در عسلویه و نخل تقی است.
وی اضافه کرد: متاسفانه شرکت‌های پیمانکاری نقش مهمی در دامن زدن به بالا رفتن قیمت‌های اجاره خانه دارند؛ این شرکت‌ها، بدون چانه زنی تسلیم قیمت‌های کاذب می‌شوند که این سبب بالا رفتن قیمت ها است.
حضور گسترده اتباع بیگانه در عسلویه و نخل‌تقی
خواجه تصریح کرد: موضوع مهم دیگر که در عسلویه و نخل تقی، حائز اهمیت است حضور افرادی از کشورهای پاکستان و افغانستان به این شهرها است که این حضور، باعث حاشیه نشینی شده است که این مهاجرین، اگر مجوز دار هستند باید سروسامان بگیرند و اگر غیرقانونی هستند باید از شهرستان اخراج شوند.
خواجه ادامه داد: متاسفانه افراد معتاد نیز در حاشیه این دو شهر، جلوه بدی به این شهرها داده است که نیاز است شهرداران و مسئولان نظارت دقیقی بر کامل نقاط این دو شهر داشته باشند.
این فعال فرهنگی و اجتماعی گفت: بسیاری از حاشیه‌نشین‌های این دو شهر، شغل‌های روز مزد، مشغول هستند اگر تحصیلات و آموزش‌هایی ببینند می‌توانند در فرصت‌های شغلی منطقه مشغول شوند و از درآمد بهتری برخوردار شوند.
خواجه در پایان خاطرنشان کرد: افراد معتاد و گداها باید از سطح این دو شهر جمع‌آوری شوند و همچنین اجاره مسکن نیز کاهش یابد چه بسا در اطراف بندر نخل تقی و عسلویه، خانواده های غیربومی وجود دارد که در یک ساختمان، چندین خانواده، با سطح بهداشت و رفاه کم، کنار هم سکونت گزیده اند.
رشد حمعیت و نبود مسکن ارزان در عسلویه و نخل تقی
نائب رئیس شورای اسلامی شهرستان عسلویه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: شهرستان عسلویه با وجود ظرفیت‌های فراوان در توسعه، نیاز به برنامه‌ریزی مدون دارد.
مهدی غلامپور بیان داشت: شهرستان عسلویه، از لحاظ رشد جمعیت، رشد و توسعه فیزیکی شهرها و روستاها بسیار سریع بوده است و این نیاز به برنامه ریزی آینده نگر دارد.
غلامپور ادامه داد: امروزه، عسلویه مقصد بسیاری از کارجویان تحصیل کرده و حتی کم سواد است و این موجب، نیاز هایی در منطقه است.
وی افزود: بحمدالله فرصت های شغلی منطقه، باعث اشتغال عده‌ای زیادی در شهرستان عسلویه شده است و متاسفانه عده ای هم به شغل های کاذب، مشغول شده اند.
غلامپور گفت: مشکلی که وجود دارد این سیر جمعیت، نیاز به مسکن، بهداشت و درمان، امکانات ورزشی و زیرساخت های آموزش دارند که نیاز است همزمان ایجاد شوند.
گسترش حاشیه‌نشینی به روستاهای اطراف عسلویه
مهدی غلامپور ادامه داد: الان در شهر عسلویه و نخل تقی برای عده ای از افرادی که شغل های با دستمزد پایین و شغل های کاذب دارند مسکن وجود ندارد برخی از آنان به روستاهای اطراف، برای اسکان می روند برخی نیز در اطراف شهرهای عسلویه و نخل تقی، ساکن هستند که محل زندگی آنان با مردم بومی دو شهر تفاوت دارد.
وی افزود: از طرفی گرانی کرایه خانه و کم بضاعتی مردم مهاجرت کرده باعث ایجاد حاشیه‌نشینی در شهرهای عسلویه و نخل تقی و حتی روستای بیدخون شده است به طوریکه تنها طی چند سال اخیر بر میزان حاشیه نشینی به صورت چشم گیری افزوده شده است و این روند ادامه دارد.
این عضو شورای اسلامی شهرستان عسلویه تصریح کرد: مشکلی که در حال حاضر در شهرستان عسلویه وجود دارد این است تعدادی از همین افرادی که شغل‌های کاذب دارند خرید و فروش مواد مخدر انجام می دهند که نیاز است جمع آوری شوند.
شهر پارس برای جلوگیری از حاشیه نشینی در عسلویه ایجاد می‌شود
مهدی غلامپور خاطرنشان کرد: روی آوردن به شغل های کاذب و حتی وارد شدن بیکاران با سطح سواد پایین به شهرستان از کشورهای همسایه، موجبات رقم خوردن فضای فیزیکی نازیبا در اطراف شهرهای عسلویه و نخل تقی شده است.
نائب رئیس شورای اسلامی شهرستان عسلویه گفت: رشد شهر عسلویه تا حدی بوده است که اخیرا، وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است با توجه به نیازهای جدی در این شهر، لازم است شهر جدید پارس در عسلویه ایجاد شود. مطالعات آن توسط وزارت نفت، انجام می شود و این شهر جدید می تواند در جلوگیری از حاشیه نشینی و همچنین سروسامان گرفتن عده‌ای از ساکنان بسیار موثر باشد.
مجلس از طرح ها و برنامه های توانمندسازی حاشیه‌نشین‌ها حمایت می کند
نماینده دیر، کنگان، جم و عسلویه در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: حاشیه‌نشینی از پدیده‌ها و موضوعات مهم در شهرهای بزرگ و کلان شهرها است.
حجت‌الاسلام موسی احمدی افزود: در شهرهای عسلویه و نخل تقی، استعداد حاشیه‌نشینی وجود دارد و الان هم در اطراف این دو شهر، افرادی که اکثرا غیربومی هستند زندگی می‌کنند و ساختار زندگی و فضای محل زندگی آنان با مردم این دو شهر تفاوت دارد.
احمدی افزود: باید در رسانه‌های استان به این موضوع بیشتر پرداخته شود و مسئولان و متولیان شهرستان‌ها نیز از همین امروز طوری برنامه‌ریزی کنند که شهرهای منطقه، ساختار یکسان و هماهنگ داشته باشند و توسعه تمام نقاط شهرها یکنواخت و هماهنگ باشد.
حاشیه‌نشین‌ها مستعد وقوع جرم و پناهگاه مجرمین هستند
این عضو کمیسیون انرژی مجلس افزود: در شهرهای عسلویه و نخل تقی و روستاهای اطراف، هنوز حاشیه نشینی به مرحله تهدید کننده نرسیده است ولی حاشیه نشین ها بسیار مستعد آسیب های اجتماعی و وقوع جرم و پناهگاه مجرمین هستند.
حجت الاسلام احمدی ادامه داد: یکی از دلایل اصلی ایجاد حاشیه نشینی در عسلویه، ورود مهاجرین و کارجویان از دیگر نقاط کشور است و اتباع کشورهای همسایه نیز، در این شهرها، برای کار و اشتغال حضور دارند. توجه به مسکن و امکانات اولیه برای آنان بسیار مهم است و باید دولت مسکن ارزان در شهرهای مستعد حاشیه نشینی ایجاد کند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه پیگیر جدی اشتغال مردم و جوانان منطقه هستم و به عنوان دغدغه اصلی، آن را دنبال می کنم، اضافه کرد: اشتغال موضوع مهمی است که با رفع معضل بیکاری، می‌توان تا اندازه‌ای برای یک‌نواختی و همسویی همه نقاط شهرهایی که حاشیه‌نشین دارند، کمک کرد و از وقوع آسیب‌های اجتماعی و جرائم جلوگیری کرد.
احمدی در پایان گفت: مجلس شورای اسلامی از طرح‌ها و برنامه‌های توانمندسازی حاشیه‌نشین‌ها حمایت می‌کند.
..........................................
گزارش: ابراهیم قیصری