این گزارش از سلسله گزارشهای «پرونده ویژه بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» منتشر شده است. «پرونده ویژه» مجموعه گزارشهای تولیدی دفاتر سرپرستی استانهای خبرگزاری مهر، در یک موضوع مشترک است.
به گزارش خبرنگار مهر، غیرقانونی در کوچه پس کوچه‌های اصفهان زندگی می کنند، به اجبار جنگ و یا به امید شغل، درآمد و زندگی بهتر غربت را بر ماندن در وطنشان ترجیح داده و با کوله باری از آرزو به اصفهان آمده‌اند، بدون آنکه بدانند چه سرنوشتی انتظارشان را می‌کشد.
در این میان و زمانی که نه راه پس و نه راه پیشی برای این مسافران خسته از راه باقی مانده، هستند سودجویان و دلالانی که از آب گل آلود ماهی گرفته و برای رسیدن به اهداف خود مهاجران تازه از راه رسیده را مورد هدف قرار داده و با وعده و وعیدهای واهی که به آنها می‌دهند با دریافت پول هنگفت خانه‌های از پای بست ویران را درحاشیه‌های شهر اصفهان به آنها قالب می‌کنند.
«حصه منطقه آزاد اصفهان است»، این جمله توصیف ساکن ۲۰ ساله این منطقه از محل زندگی‌اش است چرا که معتقد است از تمام قومیت های ایرانی و حتی کشورهای سوریه،عراق،ترکیه و افغانستان در این منطقه آزادانه و بدون هیچ چارچوبی زندگی می کنند.
بچه هایشان شناسنامه برای ادامه تحصیل ندارند و پریسا که ۹ سال دارد و از آمل به اصفهان آمده به پاره شدن شناسنامه‌اش به دنبال دعوای پدر و مادرش اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: دو سال است که به دنبال دعوای پدر و مادرم شناسنامه‌ام را از دست داده و هنوز کسی برlیم شناسنامه نگرفته است.
شناسایی یک هزار و ۱۰۰ کودک بی هویت در منطقه حصه
در این میان خانم یار احمدی مسئول بسیج خواهران منطقه حصه در گفتگو با مهر از شناسایی یک هزار و ۱۰۰ کودک بی هویت در منطقه حصه اشاره می‌کند و می افزاید: بسیاری از کودکان این منطقه هویت مشخصی نداشته و شناسنامه ندارند.
مهاجرت جنگ زده‌های سوری و برخی از مهاجرانی که از ترکیه به اصفهان سفر کرده‌اند به منطقه حصه نیز از دیگر معضلات حاشیه‌های ضمیمه شده با متن اصفهان هستند.
دراین میان مشاور املاک خیابان سعدی محله حصه که از آب گل آلود ماهی گرفته و بر خلاف مخالفت‌های مکرر بومیان این منطقه خانه‌هایی را که بدون هیچگونه استانداردی و در ابعاد ۴۰ تا ۷۰ متری ساخته را با قیمت‌های گزاف در اختیار این مهاجران قرار داده و امنیت و زندگی روزمره بومیان این منطقه را مختل کرده است.
اسلامیان یکی از ایثارگران ۸ سال دفاع مقدس که یکی از ساکنان منطقه حصه و بیش از ۲۰ سال است در این منطقه زندگی می‌کند از دغدغه‌هایش در خصوص زندگی در این محله سخن می‌گوید: چرا مردمان این کشورهای جنگ زده به جای دفاع از وطنشان به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند مگر ما ۸ سال نجنگیدیم برای کشورمان و در نهایت به پیروزی رسیدیم.
مهاجرت سوریه ای ها امنیت حصه را زیر صفر برده است
وی که افزایش توزیع مواد مخدر، توزیع مشروبات الکلی و فحشا را از نتایج مهاجرت جنگ زده‌ها به منطقه حصه می‌داند ادامه می‌دهد: با حضور این مهاجران طی ۱۰ ماه گذشته امنیت منطقه حصه به زیر صفر رسیده است.
او همچنین به دعواهای سیاسی مهاجران کشورهای مختلف در حصه اشاره می کند و می‌گوید: اقلیت مهاجران این منطقه به محض هر گونه اتفاقی در سطح کشورهایشان به صورت جامعه آماری کوچکتر در این منطقه با پرتاب سنگ به جان هم می افتند.
فقر یک ساله نیروی امنیتی در حصه
اسلامیان که معتقد است بومیان حصه از ناامنی‌های ایجاد شده در این منطقه به دلیل مهاجرت بیگانگان به تنگ آمده‌اند می گوید: این در حالی است که تنها کیوسک نیروی انتظامی که تا اندازه‌ای امنیت این منطقه را تامین می‌کرد از یک سال گذشته تاکنون جمع آوری شده و هنوز علی رغم پیگیری‌های صورت گرفته جایگزینی برای آن انجام نشده است.
وی اضافه می‌کند: نگه داری سگ در منازل از دیگر معضلات ایجاد شده به دنبال حضور مهاجران خارجی در منطقه حصه است که بر خلاف اعتراض اهالی این منطقه توجهی به آن نشده است.
این ساکن منطقه حصه عدم وجود مرکز بهداشتی درمانی را یکی دیگر از معضلات منطقه حصه اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: در این راستا ضروری است که مرکزی در این محل با توجه به روند رو به رشد جمعیت و نیاز بیشتر به این نوع خدمات در این محل راه اندازی شود.
جولان مار و موش در کوچه پس کوچه‌های حصه
وی جولان دادن مار و موش در کوچه پس کوچه‌های حصه را نیز از دیگر معضلات منطقه حصه اعلام کرد و ابراز داشت: بارها و بارها در خصوص حیوانات مزاحم، عدم جمع آوری زباله‌ها در کوچه ها و آسفالت نامناسب نامه نگاری‌هایی را با شهرداری منطقه ۱۰ انجام داده‌ام که هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم.
اسلامیان ادامه می‌دهد:در حال حاضر بیش از ۴۰۰ خانواده سوریه ای و ۸۰ خانواده ترکیه ای به جمع حاشیه نشینان حصه اضافه شده اند ضمن آنکه هنوز هویت آنها نیز مشخص نیست.
خانم زاهدی نیز که از دیگر ساکنان منطقه حصه است با ابراز نگرانی از هجوم فرهنگ‌های مختلف به این منطقه از شهر اصفهان می‌گوید: تا حرف از حصه به میان می‌آید گونی های برنج و مرغ به درب خانه ها روانه می‌شود اما مسئولان باید بدانند که حصه گونی برنج و روغن نمی خواهد حصه امنیت می‌خواهد و مردمش تشنه فرهنگ هستند.
خانه امید ایرانیان بکام مهاجران
او از فعالیت خانه امید ایرانیان در منطقه حصه نیز سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: این موسسه نیز بیشترین خدمات خود را به مهاجران کشورهای خارجی ارایه می‌دهد و کمتر به وضعیت زندگی مهاجران ایرانی می پردازد.
اما در این میان کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران در گفتگو با مهر معتقد است حاشیه نشینان مهاجرانی هستند که برای بهبود شرایط زندگی به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده و با استقرار در حاشیه شهرها قصد ضمیمه شدن به شهرهای بزرگ راداشته و قصد دارند از تمام امکانات آنها استفاده کنند.
وی با بیان اینکه مهاجران که عموما بدون تخصص هستند با هزار امید و آرزو به حاشیه شهرهای بزرگ می‌آیند، اضافه می‌کند: با این وجود این افراد به دلیل عدم تخصص در مراکز صنعتی و اقتصادی شهرهای بزرگ بکارگرفته نمی‌شوند و با شکست بزرگی مواجه می‌شوند.
مهاجران پذیرش فرهنگ شهر نشینی را ندارند
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران با بیان اینکه مهاجرانی که به شهرهای بزرگ می آیند نمی‌توانند به لحاظ اجتماعی و فرهنگی خود را با فضای موجود در کلانشهرها هماهنگ کنند می‌گوید: این مهاجران پذیرش فرهنگ شهر نشینی را ندارند و از این رو به سمت حاشیه نشینی کشانده می‌شوند.
وی روی آوردن به توزیع و فروش مواد مخدر، استفاده از ظرفیت کودکان برای تکدی گری در سطح کلانشهرها و همچنین استفاده از ظرفیت آنها برای حضور در باندهای سرقت را نیز راهکارهای حاشیه نشینان برای رفع مشکلات اقتصادی‌شان می‌داند و ادامه می‌دهد: عموم مهاجرانی که به شهرهای بزرگ می‌ایند دیگر راهی برای برگشت به شهرستان خود را ندارند و از این رو برای ماندگاری در کلانشهرها به هر کاری تن می‌دهند.
محمدی که بر این باور است تمام آسیب‌های موجود در حاشیه شهر اصفهان و دیگر کلانشهرهای کشور به متن شهرها تزریق می‌شود، اضافه می‌کند: در این راستا ضروری است که با ایجاد کارگاه‌‌های تولیدی و امکانات تفریحی و فضاهای فرهنگی تا حدودی به وضع نا بسامان حاشیه‌های شهر اصفهان سامان داد.
کرمانشاهی ها بیشترین مهاجران حصه
وی که عمده مهاجران منطقه حصه اصفهان را از استانهای غرب و به ویژه استان کرمانشاه اعلام می‌کند ، می‌گوید: اصفهان در حال تبدیل شدن به قربانی بزرگ حاشیه نشینی است و مهاجران این شهر به نوعی جمعیتی بیشتر از خود اصفهانی‌های بومی دارند.
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانبا تاکید بر اینکه با روند روبه رشد حضور مهاجران به اصفهان قوطی آبادهای سابق تهران در اصفهان شکل خواهد گرفت، می‌گوید: نباید از آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی این قوطی آبادهای که از جمله آن می توان به اعتیاد، فحشا و تکدی گری اشاره کرد غافل بود.
فتح الله معین، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر بر این اعتقاد است که شهرداری و شورا ملزم به اجرای طرح تفصیلی هستند، می‌گوید: در این راستا خدمات ارایه شده از سوی شهرداری اصفهان در محدوده طرح تفصیلی است و از آنجایی که برخی از حواشی شهر اصفهان امروز به محدوده شهر اضافه شده‌اند ارایه خدمات به آنها نیز جزء وظیفه شهرداری است.
عدم موفقیت در ایجاد کمربند سبز اصفهان افزایش حاشیه نشینی را رقم زد
وی که از اجرای طرح کمربند سبز در اطراف شهر اصفهان به منظور جلوگیری از حاشیه نشینی در این شهر سخن به میان می‌آورد،اضافه می‌کند: نمی دانم چرا و به چه دلیلی شهرداری موفق به اجرای طرح ایجاد کمربند سبز در اصفهان نشد و این امر در نتیجه افزایش رو به رشد حاشیه نشینی در اصفهان را رقم زد.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان که محدود کردن حاشیه نشینی در شهر اصفهان را از برنامه‌های در دستور کار مدیریت شهری اصفهان می‌داند، ابراز می‌کند: در این راستا شهرداری های مناطق باید با این مساله جدی تر برخورد کنند و فضای موجود در مناطق خود را از این پدیده حفظکنند.
خلاء قانونی برای مقابله با حاشیه نشینی
وی که معتقد است در حال حاضر جهاد کشاورزی تنها ارگانی است که می تواند به صورت قانونی با تفکیک اراضی کشاورزی برخورد کند و تاکنون موارد زیادی را نیز به دستگه قضایی معرفی کرده است،می افزاید: بر این اساس باید یادآور شوم که خلاء قانونی در خصوص مقابله با حاشیه نشینی وجود دارد و مسئولان باید به این امر اهتمام بیشتری داشته باشند.
معین الحاق برخی روستاهای اطراف شهر اصفهان به این کلانشهر را نیز از دیگر دلایل رشد حاشیه نشینی در اصفهان می داند و می گوید: الحاق روستاهای حاشیه شهر اصفهان به جهت حفظ محیط و فضای سبز از دیگر معضلات شهر اصفهان است که در این راستا باید در نظر داشته باشیم با که امکان افزایش حاشیه نشینی در این مناطق بیشتر است و نباید از این مساله غافل باشیم.
وی تفکیک‌های غیر مجاز و غیر مناسب صورت گرفته در شهر اصفهان را نیز از دیگر دلایل توسعه حاشیه نشینی در شهر اصفهان عنوان می کند و ادامه می‌دهد: دلالانی هستند که در حاشیه شهر اصفهان و به ویژه در شمال شهر اصفهان و از کمربند خوراسگان تا پشت خمینی شهر بیشترین تفکیک های غیر مجاز را دارند و درآمدهای هنگفتی در کنار ایجادمعضلاتی برای متن شهر اصفهان داشته اند.
شهرداری اراده و توان مقابله با حاشیه نشینی را ندارد
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان که برخورد با حاشیه نشینان را کار بسیار سختی می داند اضافه می کند: شهرداری اصفهان اراده ای برای مقابله با حاشیه نشینی ندارد و کادر فعلی این ارگان نیز توان ساماندهی طرح های مقابله با حاشیه نشینی را ندارند.
به دنبال جمع آوری کیوسک نیروی انتظامی در منطقه حصه که یکی از اصلی ترین نقاط حاشیه نشینی شهر اصفهان است سردار عبدالرضا آقا خانی،فرمانده انتظامی استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار مهر دلیل حمع آوری این کیوسک را به گونه ای مخفی شدن جرایم در منطقه حصه عنوان می کند و می افزاید: با وجود این کیوسک جرم ها به داخل خانه ها برده شده بود و از یک سال پیش این کیوسک جمع آوری شده است.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا پس از گذشت یک سال هنوز خدمات امنیتی به منطقه حصه ارایه نمی شود،اضافه می کند: طرح ویژه حصه از ۱۵ اردیبهشت ماه مجددا آغاز به کار خواهد کرد.
اما در این میان رسول یاحی، معاون سیاسی امنیتی استانداری اصفهان نیز در پاسخ به خبرنگار مهر در خصوص آخرین وضعیت رسیدگی به وضعیت افزایش رو به رشد مهاجرت به شهر اصفهان و به ویژه مهاجرت جنگ زده های سوریه ای و ترکیه ای به منطقه حصه گفت: من آمادگی پاسخگویی به این سوالات را ندارم.
گزارش: مریم یاوری
عکس: یوسف موسوی